پرسش :

اگر شخصی در حق دیگران بدی کرده باشد و موجب تباهی زندگی آنان شود، آیا غیبت او جایز است؟

پاسخ :
شرح پرسش:
اگر شخصی در حق شما بدی کرده باشد و زندگیتان به خاطر آن شخص تباه شود. حال اگر درباره وی حقیقت را بیان نکنی یا به تعبیری دیگر حقیقت را با کسی که دوستش داری سهیم نکنی، یا آنکه اگر همین فردی که با شما چنین کرده نیز با کس دیگری چنین کند. در آن صورت به آنها اجازه خواهی داد که بدانند وی چگونه شما را با اعمالش رنج می دهد. اما بحث اینجاست که اگر پشت سر وی حرفی زده شود، این کار غیبت محسوب شده و مورد نکوهش واقع می گردد؛ که در آن صورت به واسطه این غیبت، فردای قیامت از اعمال خوب شما کاسته شده و به وی (فرد غیبت شده) داده می شود. در آن صورت است که این فرد از هر دو راه منفعت کسب می کند: اول آن که در این دنیا به شما بدی کرده و دوم آنکه فردای قیامت از عمل خوب شما به وی داده می شود. و آنجاست که این شخص (غیبت کننده) از هر دو جهت بازنده هست: اول آنکه زندگی اش که به واسطه آن فرد آزار دهنده از بین رفته است و دوم عمل خوبش که تباه شده است. ولی از طرفی هم نمی توان این مطالب را به دیگران نگفت! چرا که اگر شما مشکلات خود را با مردم سهیم نکنید، در آن صورت افسرده و پریشان خواهی شد. حال آن که این فرد بسیار بازنده خواهد بود (چرا که از طرفی می بایست بد رفتاری آن فرد بد را تحمل کند و از طرفی در صورت عدم بیان این موارد به دیگران افسرده می شود). و در صورت بیان آن، غیبت محسوب شده و کارش مورد نکوهش قرار می گیرد. به نظر شما چه باید کرد؟

پاسخ:
1. اگر شخص مورد نظر شما واقعاً به دیگران آزار رسانده و با آنها بدی می کند و به این کار خود افتخار می نماید، معرّفی شخصیّت و بیان اشکالات این فرد به دیگران در غیاب او، غیبت حرام محسوب نمی شود.
2. هر بدی به دیگران کیفر خاصّ خود را دارد. پس، اگر کسی در حق کسی بدی کند و توبه واقعی نکرده و رضایت آن شخص را جلب نکند، کیفرش را متناسب با آن بدی خواهد دید. به همین منظور، به برخی از روایات اشاره می شود:
پیامبر اکرم (ص) فرموده‏اند: «هر کس همسایه خود را آزار دهد، خداوند بوى بهشت را بر او حرام مى‏فرماید و جایگاه او دوزخ است، که چه بد جایگاهى است و هر کس حقوق همسایه‏اش را تباه کند، از ما نیست و جبرئیل (ع) چندان در باره همسایه سفارش کرد که پنداشتم به زودى از او ارث خواهد برد». [1]
امام صادق (ع) فرموده است: «هر کس موضوعى براى برادر مؤمن خود بسازد و بگوید و بخواهد به آن وسیله، مروّت او را نابود کند و او را از چشم مردم بیفکند، خداى تعالى او را از ولایت خویش بیرون کرده و به ولایت شیطان در مى‏آورد». [2]
امام صادق (ع) می فرماید: «... هرکس به مال و یا آبروی مسلمانی آسیب رساند، بر او واجب است که از طرف مقابل حلالیت طلبد...». [3]

پی نوشتها:
[1] عاملی، شیخ حرّ، وسائل الشیعة، ج 12، ص 127، مؤسسه آل البیت (ع)، قم، 1409 ق.
[2] فتال نیشابورى، محمد بن حسن، روضة الواعظین، ج 2، ص 387 و 388، انتشارات رضى، قم؛ الامالی، شیخ صدوق، ص 486، انتشارات کتابخانه اسلامیه، 1362 ش.
[3] تمیمی مغربی، نعمان بن محمد، دعائم الاسلام، ج 2، ص 485، ح 1731، دار المعارف، مصر، 1385 ق.
منبع: www.islamquest.net