پرسش :
آيا تبعيض در تقليد جايز است؟ آيا جايز است در يك مسأله، به رساله چندين مجتهد رجوع نموده و يكى از آنها را انتخاب كرد؟
پاسخ :
همه مراجع (به جزآيت الله وحيد): تبعيض در تقليد، در صورت تساوى دو يا چند مجتهد، جايز است؛ براى مثال مىتوان در مسائل نماز و روزه، از مجتهدى و در خمس از مجتهد ديگر و در ازدواج از شخص سومى تقليد كرد. اما در مسائلى كه به هم مربوط است - چنانچه عمل به فتواى آنان باعث بطلان عمل و يا مخالفت قطعى حكم خدا شود - تبعيض جايز نيست.مانند اين كه در احكام نجاست بدن و لباس به فتواى مجتهدى عمل كند و در احكام لباس نمازگزار به فتواى ديگر عمل كند.
آيةاللَّه وحيد: تبعيض در تقليد جايز نيست و در صورت تساوى دو يا چند مجتهد، بايد به فتواى كسى عمل كنيد كه نظرش مطابق با احتياط است و در غير اين صورت بين آن دو جمع نماييد (مثل اينكه يكى به شكسته شدن نماز و ديگرى به تمام فتوا داده است) اگر احتياط ممكن نبود و يا مشقت داشت، مىتوانيد از يكى از آنان تقليد كنيد.
تبصره 1. حكم بالا در تبعيض ابتدايى است؛ يعنى، جايگاه اين اختيارى كه براى مقلّد منظور شده، به پيش از عمل باز مىگردد و اگر بخواهد بعد از عمل، به فتواى مجتهد ديگر رفتار نمايد؛ در اين صورت حكم رجوع را پيدا مىكند.
تبصره 2. طبق فتواى آيةاللَّه بهجت و آيةاللَّه سيستانى در صورتى تبعيض در تقليد جايز است كه مجتهدان در تقوا و ورع نيز مساوى باشند.
منبع:
آيت الله نورى، استفتاءات، ج 2، س 11 و ج 1، س 4؛ امام، استفتاءات، ج 1، س 8 و 9؛آيت الله مكارم، استفتاءات، ج 2، س 11؛آيت الله تبريزى، استفتاءات، س 42؛آيت الله فاضل، جامع المسائل، ج 1، س 11 و 12؛آيت الله صافى، جامع الاحكام، ج 1، س 13 و 14،آيت الله خامنه اى، اجوبةالاستفتاءات، س 18؛آيت الله بهجت، وسيلةالنجاة، ج 1، م 4 و توضيح المسائل، م 5؛آيت الله سيستانى، تعليقات على العروة، م 13 و 33.آيت الله وحيد توضيح المسائل، م 4.
همه مراجع (به جزآيت الله وحيد): تبعيض در تقليد، در صورت تساوى دو يا چند مجتهد، جايز است؛ براى مثال مىتوان در مسائل نماز و روزه، از مجتهدى و در خمس از مجتهد ديگر و در ازدواج از شخص سومى تقليد كرد. اما در مسائلى كه به هم مربوط است - چنانچه عمل به فتواى آنان باعث بطلان عمل و يا مخالفت قطعى حكم خدا شود - تبعيض جايز نيست.مانند اين كه در احكام نجاست بدن و لباس به فتواى مجتهدى عمل كند و در احكام لباس نمازگزار به فتواى ديگر عمل كند.
آيةاللَّه وحيد: تبعيض در تقليد جايز نيست و در صورت تساوى دو يا چند مجتهد، بايد به فتواى كسى عمل كنيد كه نظرش مطابق با احتياط است و در غير اين صورت بين آن دو جمع نماييد (مثل اينكه يكى به شكسته شدن نماز و ديگرى به تمام فتوا داده است) اگر احتياط ممكن نبود و يا مشقت داشت، مىتوانيد از يكى از آنان تقليد كنيد.
تبصره 1. حكم بالا در تبعيض ابتدايى است؛ يعنى، جايگاه اين اختيارى كه براى مقلّد منظور شده، به پيش از عمل باز مىگردد و اگر بخواهد بعد از عمل، به فتواى مجتهد ديگر رفتار نمايد؛ در اين صورت حكم رجوع را پيدا مىكند.
تبصره 2. طبق فتواى آيةاللَّه بهجت و آيةاللَّه سيستانى در صورتى تبعيض در تقليد جايز است كه مجتهدان در تقوا و ورع نيز مساوى باشند.
منبع:
آيت الله نورى، استفتاءات، ج 2، س 11 و ج 1، س 4؛ امام، استفتاءات، ج 1، س 8 و 9؛آيت الله مكارم، استفتاءات، ج 2، س 11؛آيت الله تبريزى، استفتاءات، س 42؛آيت الله فاضل، جامع المسائل، ج 1، س 11 و 12؛آيت الله صافى، جامع الاحكام، ج 1، س 13 و 14،آيت الله خامنه اى، اجوبةالاستفتاءات، س 18؛آيت الله بهجت، وسيلةالنجاة، ج 1، م 4 و توضيح المسائل، م 5؛آيت الله سيستانى، تعليقات على العروة، م 13 و 33.آيت الله وحيد توضيح المسائل، م 4.
