پرسش :
خداوند را از چه راه هايی می توان شناخت؟
پاسخ :
استاد شهيد مرتضي مطهري در بياني كاربردي و مفيد راه هاى پيش روى بشر براى خداشناسى را در سه قسم توضيح داده است اما به جهت طولاني بودن آن، خلاصه اي از كلام ايشان را اينجا بيان مي كنيم:
راه هاي شناخت خدا:
الف. راه دل يا فطرت؛
يعنى هر انسانى به مقتضاى خلقت و ساختمان اصلى روح خود، خدا را مى شناسد؛ بدون اين كه نيازمند به اكتساب و تحصيل علوم مقدماتى داشته باشد. ناگفته نماند كه منظور از فطرت، فطرت عقل نيست بلكه مقصود فطرت دل است. عرفا از آنجا كه به نيروى عشق فطرى ايمان و عقيده دارند، در تقويت اين نيرو مى كوشند. ما اگر بخواهيم بدانيم آيا چنين احساسى در آدمى هست يا خير؟ دو راه در پيش داريم:
1) خودمان شخصاً و عملاً دست به آزمايش در وجود خود و ديگران بزنيم.
2) ببينيم دانشمندانى كه ساليان دراز در زمينه روان آدميان از جنبه مسائل معنوى مطالعه و تحقيق كرده اند، چه نظرهايى داده اند.
ب. راه حس و علم، يا راه طبيعت.
اين راه به نوبه خود به سه راه ديگر منشعب مى شود:
1) راه تشكيلات و نظاماتى كه در ساختمان جهان به كار رفته است.
2) راه هدايت و راهنمايى مرموزى كه موجودات را در مسير خويش مىاندازد.
3) راه حدوث و پيدايش عالم.
ج. راه عقل يا راه استدلال و فلسفه. اين راه گرچه سخت و پر پيچ و خم است و طى آن و فهماندن و فهميدنش نياز به مقدمات زيادى دارد، ولى بهترين و محكمترين طريق خداشناسى و معرفت به حضرت ربوبى است.
ناگفته نماند كه هر يك از سه راه فوق از وجهى بر راههاى ديگر رجحان دارد: راه دل و فطرت، از نظر شخصى كاملترين راهها است؛ يعنى، براى هر فرد بهتر و لذتبخشتر و مؤثرتر اين است كه از راه دل به معرفت خداوند راه يابد؛ ولى نمى توان آن را به صورت يك علم قابل تعليم و تعلّم براى عموم درآورد. راه مطالعه حسى و علمى خلقت از نظر سادگى و روشنى و عموميت، بهترين راهها است اما اين راه تنها ما را به وجود قوّه شاعر، عليم و حكيم و مدبّرى كه طبيعت را مى گرداند و اداره مىكند، معتقد مىكند اما آيا آن قوّه خدا است و مصنوع صانع ديگرى نيست؟ علوم حسى بشر، از نفى و اثبات آن عاجز است. راه عقل، تنها راهى است كه خداشناسى را به صورت يك علم مثبت، منسجم و منطقى در مى آورد.(1)
پي نوشتها:
1. مجموعه آثار استاد مطهري، (اصول فلسفه و روش رئاليزم، مقدمه استاد مطهرى) ج 6، ص 934 به بعد
منبع:سایت انوار طاها
استاد شهيد مرتضي مطهري در بياني كاربردي و مفيد راه هاى پيش روى بشر براى خداشناسى را در سه قسم توضيح داده است اما به جهت طولاني بودن آن، خلاصه اي از كلام ايشان را اينجا بيان مي كنيم:
راه هاي شناخت خدا:
الف. راه دل يا فطرت؛
يعنى هر انسانى به مقتضاى خلقت و ساختمان اصلى روح خود، خدا را مى شناسد؛ بدون اين كه نيازمند به اكتساب و تحصيل علوم مقدماتى داشته باشد. ناگفته نماند كه منظور از فطرت، فطرت عقل نيست بلكه مقصود فطرت دل است. عرفا از آنجا كه به نيروى عشق فطرى ايمان و عقيده دارند، در تقويت اين نيرو مى كوشند. ما اگر بخواهيم بدانيم آيا چنين احساسى در آدمى هست يا خير؟ دو راه در پيش داريم:
1) خودمان شخصاً و عملاً دست به آزمايش در وجود خود و ديگران بزنيم.
2) ببينيم دانشمندانى كه ساليان دراز در زمينه روان آدميان از جنبه مسائل معنوى مطالعه و تحقيق كرده اند، چه نظرهايى داده اند.
ب. راه حس و علم، يا راه طبيعت.
اين راه به نوبه خود به سه راه ديگر منشعب مى شود:
1) راه تشكيلات و نظاماتى كه در ساختمان جهان به كار رفته است.
2) راه هدايت و راهنمايى مرموزى كه موجودات را در مسير خويش مىاندازد.
3) راه حدوث و پيدايش عالم.
ج. راه عقل يا راه استدلال و فلسفه. اين راه گرچه سخت و پر پيچ و خم است و طى آن و فهماندن و فهميدنش نياز به مقدمات زيادى دارد، ولى بهترين و محكمترين طريق خداشناسى و معرفت به حضرت ربوبى است.
ناگفته نماند كه هر يك از سه راه فوق از وجهى بر راههاى ديگر رجحان دارد: راه دل و فطرت، از نظر شخصى كاملترين راهها است؛ يعنى، براى هر فرد بهتر و لذتبخشتر و مؤثرتر اين است كه از راه دل به معرفت خداوند راه يابد؛ ولى نمى توان آن را به صورت يك علم قابل تعليم و تعلّم براى عموم درآورد. راه مطالعه حسى و علمى خلقت از نظر سادگى و روشنى و عموميت، بهترين راهها است اما اين راه تنها ما را به وجود قوّه شاعر، عليم و حكيم و مدبّرى كه طبيعت را مى گرداند و اداره مىكند، معتقد مىكند اما آيا آن قوّه خدا است و مصنوع صانع ديگرى نيست؟ علوم حسى بشر، از نفى و اثبات آن عاجز است. راه عقل، تنها راهى است كه خداشناسى را به صورت يك علم مثبت، منسجم و منطقى در مى آورد.(1)
پي نوشتها:
1. مجموعه آثار استاد مطهري، (اصول فلسفه و روش رئاليزم، مقدمه استاد مطهرى) ج 6، ص 934 به بعد
منبع:سایت انوار طاها
