پرسش :

آيات قرآن در ارتباط با مسئله جبر و اختيار چه مى گويد؟

پاسخ :
قرآن مجيد در اين مسئله صراحت دارد و به وضوح آزادى اراده انسان را اثبات مى كند و صدها آيه در قرآن در زمينه آزادى اراده انسان آمده است!
الف - تمام آياتى كه در آن امر و نهى و تكليف و برنامه آمده است، همه دليل بر اختيار و آزادى اراده انسان است چرا كه اگر انسان مجبور بود، امر و نهى، لغو و بيهوده بود.
ب - تمام آياتى كه سخن از ملامت بدكاران و مدح و توصيف نيكوكاران مى گويد دليل بر اختيار است، چرا كه در صورت جبر هم آن ملامت و هم آن مدح و ستايش معنى ندارد.
ج - تمام آياتى كه سخن از سؤال در روز قيامت، و محاكمه در آن دادگاه، و سپس پاداش و كيفر و بهشت و دوزخ مى گويد دليل بر اختيار است، چون در فرض جبر تمام اينها نامفهوم و سؤال و محاكمه و مجازات بدكاران ظلم محض است.
د - تمام آياتى كه سخن از اين مى گويد كه انسان در گرو اعمال خويش است مانندِ «كل نفس بما كسبت رهينه»(1); هر انسانى در گرو اعمال خود مى باشد» و «كل امرىء بما كسب رهين»;(2) «هر فردى در گرو اعمالى است كه انجام داده» و مانند اينها به روشنى اختيار انسان را ثابت مى كند.
هـ - آياتى مانند: «انا هديناه السبيل امّا شاكراً و امّا كفورا»;(3) «ما راه را به انسان نشان داديم خواه شكرگزارى كند يا كفران» نيز دليل روشنى بر اين مدعاست.(4)

پي نوشتها:
1.سوره مدثر، آيه 37.
2. سوره طور، آيه 21.
3. سوره دهر، آيه 3.
4. 50 درس اصول عقائد براي جوانان آيت الله العظمي مكارم شيرازي ص131
منبع:سایت انوار طاها