پرسش :
مولفان قبل از نعمانی، یک غیبت برای امام زمان ذکر کرده‌اند، پس دو غیبت نداریم!
پاسخ :
شرح شبهه:
نعمانی در نیمه قرن چهارم هجری، برای دو غیبت حضرت مهدی (علیه السلام) استدلال کرده ولی مؤلفان قبل از او به چنین چیزی نپرداخته اند و به ذکر یک غیبت اکتفا کرده‌اند؛ پس دو غیبت برای ایشان مورد تردید است.
پاسخ شبهه:
نمی دانم آیا این شخص قبل از این ادعا، مطالعه کرده است یا نه؟ چون کلینی (متوفی 329) و معاصر غیبت صغری، حدیثی درباره دو غیبت از عبیدة بن زراره، به نقل از ابی عبدالله (علیه السلام) آورده است که چنین است:
«قائم دو غیبت دارد، در یکی از آن دو در مناسک حج حاضر می شود و او مردم را می بیند ولی مردم او را نمی بینند». (2)
کلینی از اسحاق بن عمار نیز نقل کرده که امام صادق (علیه السلام) فرمودند:
«قائم دو غیبت دارد که یکی کوتاه و دیگری طولانی است؛ در غیبت اول کسی جز شیعیان خاص از جا و مکان او خبر ندارد و در غیبت دوم فقط یاران خاص باخبرند». (3)
در حدیثی دیگر امام صادق (علیه السلام) می فرمایند:
«صاحب این امر دو غیبت دارد، در یکی از آن ها با خانواده‌اش مراوده و رفت و آمد دارد و در دیگری می پرسند: در کدام ناحیه از دنیا رفته است، راوی می گوید پرسیدم: وقتی چنین اوضاعی پیش آید چه کنم؟ حضرت فرمودند: در آن زمان اگر کسی ادعای امامت کند از او سؤالاتی بپرسید، باید مانند امام عصر جواب دهد». (4)
این کار منحصر به کلینی نیست، بلکه شیخ طوسی در کتاب الغیبه به سند از ابی عبدالله (علیه السلام) نقل می کند که فرمودند: صاحب این امر دو غیبت دارد: یکی از آن ها طولانی تر است، تا جایی که مردم می گویند او مُرده است و بعضی می گویند کشته شده است و تعداد کمی از یارانش بر ایمان به او باقی می مانند و احدی از جا و کار او خبر ندارد، مگر مولایی که فرمان او را انجام می دهد.
شیخ طوسی در شرحی بر این حدیث می گوید: این خبر تصریح می کند که صاحب الامر، چنان که ما معتقدیم، دو غیبت دارد.
غیبت اول که در آن اخبار و مکاتبات او به مردم می رسید.
غیبت دوم که طولانی تر است و در طی آن اخبار و مکاتبات امام قطع می شود و احدی از او اطلاع ندارد، مگر کسی که خود تعیین کرده باشد. (5)
شیخ طوسی احادیث دو غیبت را مورد بررسی قرار داده و آن‌ها را در کتاب الغیبة گرد آورده است، بنابراین علی رغم ادعای شخص معترض که ذکر احادیث به دو غیبت را منحصر به نعمانی دانسته، سایر علمای امامیه هم، چنین کاری کرده اند.
پی‌نوشت‌ها:
1- تطور الفکر السیاسی الشیعی من الشوری الی ولایة الفقیه، ص 199 .
2- اصول کافی، ج1، ص 400، « کتاب الحجة، باب الغیبة، حدیث 12 .
3- همان، ص 401، «کتاب الحجة، باب الغیبة»، حدیث 19.
4- همان، حدیث 20 .
5- الغیبة، طوسی، ص 41 .
منبع: الحسنی، سید نذیر یحیی، 1389،مصلح جهانی، ابراهیم خاکپور و سید محمد صالحی، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول.
شرح شبهه:
نعمانی در نیمه قرن چهارم هجری، برای دو غیبت حضرت مهدی (علیه السلام) استدلال کرده ولی مؤلفان قبل از او به چنین چیزی نپرداخته اند و به ذکر یک غیبت اکتفا کرده‌اند؛ پس دو غیبت برای ایشان مورد تردید است.
پاسخ شبهه:
نمی دانم آیا این شخص قبل از این ادعا، مطالعه کرده است یا نه؟ چون کلینی (متوفی 329) و معاصر غیبت صغری، حدیثی درباره دو غیبت از عبیدة بن زراره، به نقل از ابی عبدالله (علیه السلام) آورده است که چنین است:
«قائم دو غیبت دارد، در یکی از آن دو در مناسک حج حاضر می شود و او مردم را می بیند ولی مردم او را نمی بینند». (2)
کلینی از اسحاق بن عمار نیز نقل کرده که امام صادق (علیه السلام) فرمودند:
«قائم دو غیبت دارد که یکی کوتاه و دیگری طولانی است؛ در غیبت اول کسی جز شیعیان خاص از جا و مکان او خبر ندارد و در غیبت دوم فقط یاران خاص باخبرند». (3)
در حدیثی دیگر امام صادق (علیه السلام) می فرمایند:
«صاحب این امر دو غیبت دارد، در یکی از آن ها با خانواده‌اش مراوده و رفت و آمد دارد و در دیگری می پرسند: در کدام ناحیه از دنیا رفته است، راوی می گوید پرسیدم: وقتی چنین اوضاعی پیش آید چه کنم؟ حضرت فرمودند: در آن زمان اگر کسی ادعای امامت کند از او سؤالاتی بپرسید، باید مانند امام عصر جواب دهد». (4)
این کار منحصر به کلینی نیست، بلکه شیخ طوسی در کتاب الغیبه به سند از ابی عبدالله (علیه السلام) نقل می کند که فرمودند: صاحب این امر دو غیبت دارد: یکی از آن ها طولانی تر است، تا جایی که مردم می گویند او مُرده است و بعضی می گویند کشته شده است و تعداد کمی از یارانش بر ایمان به او باقی می مانند و احدی از جا و کار او خبر ندارد، مگر مولایی که فرمان او را انجام می دهد.
شیخ طوسی در شرحی بر این حدیث می گوید: این خبر تصریح می کند که صاحب الامر، چنان که ما معتقدیم، دو غیبت دارد.
غیبت اول که در آن اخبار و مکاتبات او به مردم می رسید.
غیبت دوم که طولانی تر است و در طی آن اخبار و مکاتبات امام قطع می شود و احدی از او اطلاع ندارد، مگر کسی که خود تعیین کرده باشد. (5)
شیخ طوسی احادیث دو غیبت را مورد بررسی قرار داده و آن‌ها را در کتاب الغیبة گرد آورده است، بنابراین علی رغم ادعای شخص معترض که ذکر احادیث به دو غیبت را منحصر به نعمانی دانسته، سایر علمای امامیه هم، چنین کاری کرده اند.
پی‌نوشت‌ها:
1- تطور الفکر السیاسی الشیعی من الشوری الی ولایة الفقیه، ص 199 .
2- اصول کافی، ج1، ص 400، « کتاب الحجة، باب الغیبة، حدیث 12 .
3- همان، ص 401، «کتاب الحجة، باب الغیبة»، حدیث 19.
4- همان، حدیث 20 .
5- الغیبة، طوسی، ص 41 .
منبع: الحسنی، سید نذیر یحیی، 1389،مصلح جهانی، ابراهیم خاکپور و سید محمد صالحی، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول.
