پرسش :
دلیل شیعه بر تولد امام زمان (عج) چیست؟
پاسخ :
روایات درباره‌ی حضرت مهدی علیه السّلام متواتر و مستفیض است، احادیث پرشماری که از مسلمات بین امامیه و غیر امامیه شمرده می شود، از جمله، احادیث عامی که هرچند نام حضرت مهدی نیامده است، اما دلالت صریح بر ولادت حضرت دارند.
دلیل اول: احادیث عام
1ـ حدیث ثقلین که بین امامیه و اهل سنت متواتر است حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: انّی تارکٌ فیکم الثقلین کتاب الله و اهل بیتی و انهما لن یفترقا حتی یردا علیّ الحوض. [1] "من بین شما دو چیز گرانبها می گذارم یکی کتاب خدا و دیگری اهل بیتم و این دو از هم جدا نمی شوند تا در حوض کوثر بر من وارد شوند." جمله "لن یفترقا حتی یردا علیّ الحوض" بر استمرار همراهی اهل بیت علیهم السّلام با قرآن کریم دلالت دارد و این پیوستگی و همراهی، جز با فرض تولد یافتن حضرت مهدی علیه السّلام و پنهان بودن ایشان از دیدگان امکان ندارد زیرا اگر حضرت در آینده تولد یابد می بایست در این زمان، قرآن از اهل بیت جدا باشد و حال آنکه پیامبر صلی الله علیه و آله فرموده است: این دو از هم جدا ناشدنی هستند.
2ـ حدیث دوازده خلیفه که از مسلّمات میان امامیه و اهل سنت است. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: انّ هذا لاینقضی حتی یمضی فیهم اثنا عشر خلیفة کلّهم من قریش. [2] کار دنیا پایان نمی پذیرد تا اینکه دوازده خلیفه که همگی از قریش هستند روی کار آیند. این روایت بر ولادت حضرت مهدی علیه السّلام دلالت التزامی دارد؛ زیرا اگر فرض کنیم از حضرت عسکری علیه السّلام فرزندی به نام مهدی علیه السّلام متولد نشده باشد خلفای حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله یازده تن خواهند بود و این با کلام پیامبر صلی الله علیه و آله که معصوم از خطا و اشتباه است تناقض پیدا خواهد کرد.
3ـ حدیث: من مات و لا یعرف امامه مات میتة جاهلیة. [3] که از حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله روایت شده است طبق این حدیث اگر حضرت مهدی علیه السّلام هنوز بدنیا نیامده باشد پس ما معرفتی از امام زمان نداریم و گرفتار مرگ جاهلی شده ایم، زیرا بنا بر این حدیث در هر زمان امامی وجود دارد و لازم است معرفت به او وجود داشته باشد و در صورت متولد نشدن امام مهدی علیه السّلام چنین شناختی حاصل نمی شود.
دلیل دوم: احادیث خاص
اما احادیث خاص که از پیامبر و ائمه اطهار از تولد فرزندی برای امام حسن عسکری علیه السّلام خبر می دهند که بعد از بدنیا آمدن، از دیدگان پنهان می شود و زمین را پر از قسط و عدل خواهد کرد و ایمان به ایشان برای هر مؤمنی ضروری است. شیخ صدوق در کمال الدین بیش از 135 حدیث آورده است و مجموع روایات در این زمینه در کتاب کافی، الغیبة و کمال الدین و دیگر کتب بیش از هزار حدیث است.
دلیل سوم: مشاهده کردن عده ای از شیعیان آن حضرت را در کودکی
دلیل سوم بر متولد شدن حضرت صاحب الزمان علیه السّلام مشاهده کردن عده ای از شیعیان، در هنگام کودکی آن حضرت است. احمد بن اسحاق قمی، یکی از یاران خاص و گرانقدر امام حسن عسکری علیه السّلام می گوید: به حضور امام حسن عسکری علیه السّلام رسیدم، می خواستم درباره‌ی امام بعد از او بپرسم، حضرت پیش از سؤال من فرمود: ای احمد بن اسحاق، خداوند، از زمانی که آدم را آفرید تا روز رستاخیز، هرگز زمین را از حجت خالی نگذاشته و نمی گذارد. خداوند از برکت وجود حجت خود در زمین، بلا را از مردم جهان دفع می کند و باران می فرستد و برکات نهفته در دل زمین را آشکار می سازد. عرض کردم: پیشوا و امام بعد از شما کیست؟ حضرت به سرعت برخاست و به اتاق دیگر رفت و طولی نکشید که برگشت، در حالی که پسر بچه ای را که حدود سه سال داشت و رخسارش همچون ماه شب چهارده می درخشید، به دوش گرفته بود. فرمود: ای احمد بن اسحاق! اگر پیش خدا و امامان محترم نبودی، این پسرم را به تو نشان نمی دادم، او هم نام و هم کنیه‌ی رسول خدا است، زمین را پر از عدل و داد می کند، چنان که از ظلم و جور پر شده باشد... [4]
دلیل چهارم: سُفرا، و توقیعات
در تاریخ شیعه، قضیه‌ی چهار سفیر و نائب امام (عج) و صدور توقیعات از جانب آنان و واسطه بودن ایشان مابین شیعیان و حضرت مهدی علیه السّلام بسیار روشن و بدیهی است و تا به حال کسی در این قضیه شک و تردید به خود راه نداده است.
دلیل پنجم: نظارت، مراقبت و واکنش دستگاه خلافت
در کتابهای تاریخی امامیه و غیر امامیه، آمده است که آن هنگام که معتمد عباسی شنید که برای امام حسن عسکری علیه السّلام فرزندی متولد شده است مأمورانش را به خانه‌ی امام فرستاد و خانه‌ی امام را مورد بازرسی قرار داد. این نظارت و مراقبت و واکنش دستگاه خلافت، دلیل روشنی بر متولد شدن حضرت مهدی علیه السّلام [5] است.
دلیل ششم: روشن بودن ولادت حضرت مهدی علیه السّلام نزد شیعه
تفکر و اندیشه‌ی مهدویت و غائب بودن ایشان از دیدگان از همان اوائل اسلام متداول و یک امر بدیهی بوده است. از همین رو است که فرقه‌ی ناووسیه مدعی بودند که امام صادق علیه السّلام همان امام پنهان است ولی پس از وفات امام صادق علیه السّلام بطلان این عقیده روشن شد و نیز فرقه‌ی واقفیه ادعا می کردند که موسی بن جعفر علیه السّلام همان امام مهدی علیه السّلام است. پس تفکر مهدویت با ولادت داشتن آن روشن می باشد.
لذا به دلایلی که ذکر شد و دلایل فراوان دیگر و همچنین تصریح علمای شیعه و همچنین تصریح علمای اهل سنت فرزندی به نام مهدی علیه السّلام برای امام حسن عسکری علیه السّلام متولد شده است و اکنون در غیبت کبری به سر می برد.
دلیل هفتم: اعتراف تاریخ نگاران و تبارشناسان غیر شیعی
ابن هجر هیثمی می گوید: امام حسن عسکری علیه السّلام غیر از ابی القاسم، محمد الحجة فرزندی به جا نگذاشت و آن هنگام که پدر بزرگوارش وفات یافت او پنج سال داشت. [6]
ذهبی می گوید: شیعیان معتقدند که پسر امام حسن عسکری علیه السّلام یعنی محمد بن الحسن، قائم و جانشین و حجت است. ایشان در سال دویست و پنجاه هشتم و بنا به قولی در سال دویست و پنجاه شش متولد شده است.
دلیل هشتم: اتفاق شیعه
از زمان کلینی و پدر شیخ صدوق تا الآن تمام آحاد شیعیان بر ولادت و پنهان بودن حضرت وحدت نظر دارند. این ایده از اصول مذهب شیعه است و در تمام اعصار شیعه هیچ کس را نیافته ایم که در ولادت یافتن و غیبت حضرت، شک و تردید داشته باشد.
پی‌نوشت‌ها:
[1] . مستدرک حاکم، جزء3، ص148. تاریخ بغداد، ج 8، ص 442.
[2] . کمال الدین، ص 272، غیبت طوسی، ص 128، صحیح بخاری، ج 9، ص 729.
[3] . اصول کافی، ج 2، کتاب الحجة، ص 208.
[4] . سیره‌ی پیشوایان، مهدی پیشوایی، ص651، به نقل از کمال الدین، صدوق، ج2، ص384.
[5] . فصلنامه‌ی انتظار، سال دوم، پائیز81، شماره‌ی5، ص89، مقاله‌ی آیت الله محمد باقر ایروانی، ترجمه‌ی بهروز محمدی.
[6] . الصواعق، ص 255 و 314.
روایات درباره‌ی حضرت مهدی علیه السّلام متواتر و مستفیض است، احادیث پرشماری که از مسلمات بین امامیه و غیر امامیه شمرده می شود، از جمله، احادیث عامی که هرچند نام حضرت مهدی نیامده است، اما دلالت صریح بر ولادت حضرت دارند.
دلیل اول: احادیث عام
1ـ حدیث ثقلین که بین امامیه و اهل سنت متواتر است حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: انّی تارکٌ فیکم الثقلین کتاب الله و اهل بیتی و انهما لن یفترقا حتی یردا علیّ الحوض. [1] "من بین شما دو چیز گرانبها می گذارم یکی کتاب خدا و دیگری اهل بیتم و این دو از هم جدا نمی شوند تا در حوض کوثر بر من وارد شوند." جمله "لن یفترقا حتی یردا علیّ الحوض" بر استمرار همراهی اهل بیت علیهم السّلام با قرآن کریم دلالت دارد و این پیوستگی و همراهی، جز با فرض تولد یافتن حضرت مهدی علیه السّلام و پنهان بودن ایشان از دیدگان امکان ندارد زیرا اگر حضرت در آینده تولد یابد می بایست در این زمان، قرآن از اهل بیت جدا باشد و حال آنکه پیامبر صلی الله علیه و آله فرموده است: این دو از هم جدا ناشدنی هستند.
2ـ حدیث دوازده خلیفه که از مسلّمات میان امامیه و اهل سنت است. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: انّ هذا لاینقضی حتی یمضی فیهم اثنا عشر خلیفة کلّهم من قریش. [2] کار دنیا پایان نمی پذیرد تا اینکه دوازده خلیفه که همگی از قریش هستند روی کار آیند. این روایت بر ولادت حضرت مهدی علیه السّلام دلالت التزامی دارد؛ زیرا اگر فرض کنیم از حضرت عسکری علیه السّلام فرزندی به نام مهدی علیه السّلام متولد نشده باشد خلفای حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله یازده تن خواهند بود و این با کلام پیامبر صلی الله علیه و آله که معصوم از خطا و اشتباه است تناقض پیدا خواهد کرد.
3ـ حدیث: من مات و لا یعرف امامه مات میتة جاهلیة. [3] که از حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله روایت شده است طبق این حدیث اگر حضرت مهدی علیه السّلام هنوز بدنیا نیامده باشد پس ما معرفتی از امام زمان نداریم و گرفتار مرگ جاهلی شده ایم، زیرا بنا بر این حدیث در هر زمان امامی وجود دارد و لازم است معرفت به او وجود داشته باشد و در صورت متولد نشدن امام مهدی علیه السّلام چنین شناختی حاصل نمی شود.
دلیل دوم: احادیث خاص
اما احادیث خاص که از پیامبر و ائمه اطهار از تولد فرزندی برای امام حسن عسکری علیه السّلام خبر می دهند که بعد از بدنیا آمدن، از دیدگان پنهان می شود و زمین را پر از قسط و عدل خواهد کرد و ایمان به ایشان برای هر مؤمنی ضروری است. شیخ صدوق در کمال الدین بیش از 135 حدیث آورده است و مجموع روایات در این زمینه در کتاب کافی، الغیبة و کمال الدین و دیگر کتب بیش از هزار حدیث است.
دلیل سوم: مشاهده کردن عده ای از شیعیان آن حضرت را در کودکی
دلیل سوم بر متولد شدن حضرت صاحب الزمان علیه السّلام مشاهده کردن عده ای از شیعیان، در هنگام کودکی آن حضرت است. احمد بن اسحاق قمی، یکی از یاران خاص و گرانقدر امام حسن عسکری علیه السّلام می گوید: به حضور امام حسن عسکری علیه السّلام رسیدم، می خواستم درباره‌ی امام بعد از او بپرسم، حضرت پیش از سؤال من فرمود: ای احمد بن اسحاق، خداوند، از زمانی که آدم را آفرید تا روز رستاخیز، هرگز زمین را از حجت خالی نگذاشته و نمی گذارد. خداوند از برکت وجود حجت خود در زمین، بلا را از مردم جهان دفع می کند و باران می فرستد و برکات نهفته در دل زمین را آشکار می سازد. عرض کردم: پیشوا و امام بعد از شما کیست؟ حضرت به سرعت برخاست و به اتاق دیگر رفت و طولی نکشید که برگشت، در حالی که پسر بچه ای را که حدود سه سال داشت و رخسارش همچون ماه شب چهارده می درخشید، به دوش گرفته بود. فرمود: ای احمد بن اسحاق! اگر پیش خدا و امامان محترم نبودی، این پسرم را به تو نشان نمی دادم، او هم نام و هم کنیه‌ی رسول خدا است، زمین را پر از عدل و داد می کند، چنان که از ظلم و جور پر شده باشد... [4]
دلیل چهارم: سُفرا، و توقیعات
در تاریخ شیعه، قضیه‌ی چهار سفیر و نائب امام (عج) و صدور توقیعات از جانب آنان و واسطه بودن ایشان مابین شیعیان و حضرت مهدی علیه السّلام بسیار روشن و بدیهی است و تا به حال کسی در این قضیه شک و تردید به خود راه نداده است.
دلیل پنجم: نظارت، مراقبت و واکنش دستگاه خلافت
در کتابهای تاریخی امامیه و غیر امامیه، آمده است که آن هنگام که معتمد عباسی شنید که برای امام حسن عسکری علیه السّلام فرزندی متولد شده است مأمورانش را به خانه‌ی امام فرستاد و خانه‌ی امام را مورد بازرسی قرار داد. این نظارت و مراقبت و واکنش دستگاه خلافت، دلیل روشنی بر متولد شدن حضرت مهدی علیه السّلام [5] است.
دلیل ششم: روشن بودن ولادت حضرت مهدی علیه السّلام نزد شیعه
تفکر و اندیشه‌ی مهدویت و غائب بودن ایشان از دیدگان از همان اوائل اسلام متداول و یک امر بدیهی بوده است. از همین رو است که فرقه‌ی ناووسیه مدعی بودند که امام صادق علیه السّلام همان امام پنهان است ولی پس از وفات امام صادق علیه السّلام بطلان این عقیده روشن شد و نیز فرقه‌ی واقفیه ادعا می کردند که موسی بن جعفر علیه السّلام همان امام مهدی علیه السّلام است. پس تفکر مهدویت با ولادت داشتن آن روشن می باشد.
لذا به دلایلی که ذکر شد و دلایل فراوان دیگر و همچنین تصریح علمای شیعه و همچنین تصریح علمای اهل سنت فرزندی به نام مهدی علیه السّلام برای امام حسن عسکری علیه السّلام متولد شده است و اکنون در غیبت کبری به سر می برد.
دلیل هفتم: اعتراف تاریخ نگاران و تبارشناسان غیر شیعی
ابن هجر هیثمی می گوید: امام حسن عسکری علیه السّلام غیر از ابی القاسم، محمد الحجة فرزندی به جا نگذاشت و آن هنگام که پدر بزرگوارش وفات یافت او پنج سال داشت. [6]
ذهبی می گوید: شیعیان معتقدند که پسر امام حسن عسکری علیه السّلام یعنی محمد بن الحسن، قائم و جانشین و حجت است. ایشان در سال دویست و پنجاه هشتم و بنا به قولی در سال دویست و پنجاه شش متولد شده است.
دلیل هشتم: اتفاق شیعه
از زمان کلینی و پدر شیخ صدوق تا الآن تمام آحاد شیعیان بر ولادت و پنهان بودن حضرت وحدت نظر دارند. این ایده از اصول مذهب شیعه است و در تمام اعصار شیعه هیچ کس را نیافته ایم که در ولادت یافتن و غیبت حضرت، شک و تردید داشته باشد.
پی‌نوشت‌ها:
[1] . مستدرک حاکم، جزء3، ص148. تاریخ بغداد، ج 8، ص 442.
[2] . کمال الدین، ص 272، غیبت طوسی، ص 128، صحیح بخاری، ج 9، ص 729.
[3] . اصول کافی، ج 2، کتاب الحجة، ص 208.
[4] . سیره‌ی پیشوایان، مهدی پیشوایی، ص651، به نقل از کمال الدین، صدوق، ج2، ص384.
[5] . فصلنامه‌ی انتظار، سال دوم، پائیز81، شماره‌ی5، ص89، مقاله‌ی آیت الله محمد باقر ایروانی، ترجمه‌ی بهروز محمدی.
[6] . الصواعق، ص 255 و 314.
