پرسش :
چرا ضريح امام حسين (ع) شش گوشه دارد؟
پاسخ :
در ميان اقوال مورخان درباره چگونگي دفن حضرت سيد الشهداء (علیه السلام) و ياران باوفاي آن حضرت اندك تفاوتي، ديده مي‌شود؛ جهت روشن شدن موضوع به تشريح بعضي از آنها مي‌پردازيم:
الف. مرحوم مفيد پس از ذكر اسامي هفده نفر از شهيدان بني‌هاشم كه همگي از برادران و برادرزادگان و عموزادگان امام حسين (علیه السلام) بودند، مي‌فرمايد: آنان پايين پاي آن حضرت در يك قبر (گودي بزرگ) دفن شدند و هيچ اثري از قبر آنان نيست و فقط زائران با اشاره به زمين در طرف پاي امام (علیه السلام) آنان را زيارت مي‌كنند و علي بن الحسين (عليهم السّلام) (علي اكبر) از جملة آنان است، برخي گفته‌اند: محل دفن علي اكبر نسبت به قبر امام حسين (علیه السلام) نزديك‌ترين محل است.[1]
ب. و نيز مي‌گويد: پس از بازگشت عمر بن سعد از كربلا، جماعتي از بني‌اسد كه در غاضريه سكو نت داشتند، آمده و بر پيكر امام حسين (علیه السلام) و يارانش نماز گذاردند و آن حضرت را همان جايي كه الآن قبر اوست دفن كردند و علي ابن الحسين (علي اكبر) (علیه السلام) را در پايين پاي پدر به خاك سپردند، سپس براي ديگر شهيدان از اهل بيت و اصحاب، حفيره‌اي كندند و همه آنان را در آن حفيره به صورت دسته جمعي دفن كردند و عباس بن علي (علیه السلام) را در راه غاضريّه، در همان محلي كه به شهادت رسيد و اكنون قبر اوست به خاك سپردند.[2]
ج. در بعضي از روايات آمده است: امام سجاد (علیه السلام) (با قدرت امامت و ولايت) به كربلا آمد و بني‌اسد را سرگردان يافت، چون كه ميان سرها و بدن‌ها جدايي افتاده بود و آنها راهي براي شناخت نداشتند، امام زين العابدين(علیه السلام) از تصميم خود براي دفن شهيدان خبر داد، آن گاه به جانب جسم پدر رفت، با وي معانقه كرد و با صداي بلند گريست، سپس به سويي رفت و با كنار زدن مقدار كمي خاك قبري آماده ظاهر شد، به تنهايي پدر را در قبر گذاشت و فرمود: با من كسي هست كه مرا كمك كند و بعد از هموار كردن قبر، روي آن نوشت: «هذا قبر الحسين بن علي بن ابي طالب الّذي قتلوه عطشاناً غريباً»؛ اين قبر حسين بن علي بن ابي طالب است، آن حسيني كه او را با لب تشنه و غريبانه كشتند. پس از فراغت از دفن پدر به سراغ عمو يش عباس (علیه السلام) رفت و آن بزرگوار را نيز به تنهايي به خاك سپرد.
سپس به بني‌اسد دستور داد تا دو حفره آماده كنند، در يكي از آنها بني‌هاشم و در ديگري ساير شهيدان را به خاك سپردند، نزديك‌ترين شهيدان به امام حسين (علیه السلام) فرزندش علي اكبر (علیه السلام) است؛[3] امام صادق (علیه السلام) در اين باره به عبدالله بن حمّاد بصري فرموده است: امام حسين (علیه السلام) را غريبانه كشتند، بر او مي‌گريد كسي كه او را زيارت كند غمگين مي‌شود و كسي كه نمي‌تواند او را زيارت كند دلش مي‌سوزد براي كسي كه قبر پسرش را در پايين پايش مشاهده كند.[4]
گرچه بعضي از مطالب در كيفيت به خاك سپاري امام حسين (علیه السلام) و اين كه چه كسي امام حسين (علیه السلام) را دفن كرده، در اين نقل‌ها متفاوت است، ولي از مجموع آنها يك نكته قابل استفاده است كه به عنو ان نتيجه ارائه مي‌گردد و آن اين كه: قبر علي اكبر (علیه السلام) در پايين پاي امام حسين (علیه السلام)قرار دارد.
نتيجه: بنابراين مي‌توان ادعا كرد كه ضريح كوچكي كه بر ضريح حضرت سيدالشهدا (علیه السلام) متصل است و در طرف پايين پاي آن حضرت قرار دارد و از مجموع دو ضريح يك ضريح شش گوشه درست شده به احترام علي اكبر (علیه السلام) و به نام آن حضرت است.
عبدالرّزاق حسني ضريح امام حسين (علیه السلام) را چنين توصيف كرده است:
«ضريح امام حسين (علیه السلام) عبارت است از: يك بلندي (صندوق مانند) چوبي كه به عاج زينت شده و روي آن دو مشبك[5] قرار دارد، مشبك داخلي از فولاد گران قيمت و مشبك خارجي از نقره روشن سفيد است... به مشبك خارجي مشبك ديگري بدون اين كه مانعي بين آن دو باشد، متصل است و فقط از هر طرف به اندازة يك متر كوتاه تر از مشبك خارجي متعلق به امام حسين (علیه السلام) است و زير آن مشبّك قبر علي بن الحسين (عليهم السّلام ) است كه همراه پدر در يك روز شهيد شده و در كنار پدر دفن گرديده است[6]
پی نوشتها:
[1] . مفيد، الارشاد، سلسلة مؤلفات شيخ مفيد، دار المفيد للطباعة و النصر و التوزيع، ج11، ص 125 ـ 126، جزء 2.
[2] . مفيد، همان، ص 114؛ جعفرخليلي، ، موسوعة العتبات المقدسه قم-كربلا، بيروت، منشورات مؤسسه الاعلمي للمطبوعات، چاپ دوم، 1407 ق، ص 73جزء8[3]. عبدالرزاق الموسوي، المقرم، مقتل الحسين (علیه السلام) ، تهران، قسم الدراسات الاسلاميه، مؤسسه البعثة، ص320 ـ 321.
[4] . قمي، جعفر بن محمد، ابن قولويه، كامل الزيارات، مؤسسه نشر الفقاهه، چاپ اول، 1417 ق، صص 537 ـ 538، المقرم، همان، ص321.
[5] . هر چيز سوراخ، سوراخ پنجره مانند را مشبك گويند.
[6] . جعفر، خليلي، موسوعة العتبات المقدسه، قسم كربلا، جزء 8، بيروت، منشورات مؤسسه الاعلمي للمطبوعات، ص 182، به نقل از حسني، عبدالرزاق، موجز تاريخ البلدان العراقيّه.
منبع: سایت انوار طاها
در ميان اقوال مورخان درباره چگونگي دفن حضرت سيد الشهداء (علیه السلام) و ياران باوفاي آن حضرت اندك تفاوتي، ديده مي‌شود؛ جهت روشن شدن موضوع به تشريح بعضي از آنها مي‌پردازيم:
الف. مرحوم مفيد پس از ذكر اسامي هفده نفر از شهيدان بني‌هاشم كه همگي از برادران و برادرزادگان و عموزادگان امام حسين (علیه السلام) بودند، مي‌فرمايد: آنان پايين پاي آن حضرت در يك قبر (گودي بزرگ) دفن شدند و هيچ اثري از قبر آنان نيست و فقط زائران با اشاره به زمين در طرف پاي امام (علیه السلام) آنان را زيارت مي‌كنند و علي بن الحسين (عليهم السّلام) (علي اكبر) از جملة آنان است، برخي گفته‌اند: محل دفن علي اكبر نسبت به قبر امام حسين (علیه السلام) نزديك‌ترين محل است.[1]
ب. و نيز مي‌گويد: پس از بازگشت عمر بن سعد از كربلا، جماعتي از بني‌اسد كه در غاضريه سكو نت داشتند، آمده و بر پيكر امام حسين (علیه السلام) و يارانش نماز گذاردند و آن حضرت را همان جايي كه الآن قبر اوست دفن كردند و علي ابن الحسين (علي اكبر) (علیه السلام) را در پايين پاي پدر به خاك سپردند، سپس براي ديگر شهيدان از اهل بيت و اصحاب، حفيره‌اي كندند و همه آنان را در آن حفيره به صورت دسته جمعي دفن كردند و عباس بن علي (علیه السلام) را در راه غاضريّه، در همان محلي كه به شهادت رسيد و اكنون قبر اوست به خاك سپردند.[2]
ج. در بعضي از روايات آمده است: امام سجاد (علیه السلام) (با قدرت امامت و ولايت) به كربلا آمد و بني‌اسد را سرگردان يافت، چون كه ميان سرها و بدن‌ها جدايي افتاده بود و آنها راهي براي شناخت نداشتند، امام زين العابدين(علیه السلام) از تصميم خود براي دفن شهيدان خبر داد، آن گاه به جانب جسم پدر رفت، با وي معانقه كرد و با صداي بلند گريست، سپس به سويي رفت و با كنار زدن مقدار كمي خاك قبري آماده ظاهر شد، به تنهايي پدر را در قبر گذاشت و فرمود: با من كسي هست كه مرا كمك كند و بعد از هموار كردن قبر، روي آن نوشت: «هذا قبر الحسين بن علي بن ابي طالب الّذي قتلوه عطشاناً غريباً»؛ اين قبر حسين بن علي بن ابي طالب است، آن حسيني كه او را با لب تشنه و غريبانه كشتند. پس از فراغت از دفن پدر به سراغ عمو يش عباس (علیه السلام) رفت و آن بزرگوار را نيز به تنهايي به خاك سپرد.
سپس به بني‌اسد دستور داد تا دو حفره آماده كنند، در يكي از آنها بني‌هاشم و در ديگري ساير شهيدان را به خاك سپردند، نزديك‌ترين شهيدان به امام حسين (علیه السلام) فرزندش علي اكبر (علیه السلام) است؛[3] امام صادق (علیه السلام) در اين باره به عبدالله بن حمّاد بصري فرموده است: امام حسين (علیه السلام) را غريبانه كشتند، بر او مي‌گريد كسي كه او را زيارت كند غمگين مي‌شود و كسي كه نمي‌تواند او را زيارت كند دلش مي‌سوزد براي كسي كه قبر پسرش را در پايين پايش مشاهده كند.[4]
گرچه بعضي از مطالب در كيفيت به خاك سپاري امام حسين (علیه السلام) و اين كه چه كسي امام حسين (علیه السلام) را دفن كرده، در اين نقل‌ها متفاوت است، ولي از مجموع آنها يك نكته قابل استفاده است كه به عنو ان نتيجه ارائه مي‌گردد و آن اين كه: قبر علي اكبر (علیه السلام) در پايين پاي امام حسين (علیه السلام)قرار دارد.
نتيجه: بنابراين مي‌توان ادعا كرد كه ضريح كوچكي كه بر ضريح حضرت سيدالشهدا (علیه السلام) متصل است و در طرف پايين پاي آن حضرت قرار دارد و از مجموع دو ضريح يك ضريح شش گوشه درست شده به احترام علي اكبر (علیه السلام) و به نام آن حضرت است.
عبدالرّزاق حسني ضريح امام حسين (علیه السلام) را چنين توصيف كرده است:
«ضريح امام حسين (علیه السلام) عبارت است از: يك بلندي (صندوق مانند) چوبي كه به عاج زينت شده و روي آن دو مشبك[5] قرار دارد، مشبك داخلي از فولاد گران قيمت و مشبك خارجي از نقره روشن سفيد است... به مشبك خارجي مشبك ديگري بدون اين كه مانعي بين آن دو باشد، متصل است و فقط از هر طرف به اندازة يك متر كوتاه تر از مشبك خارجي متعلق به امام حسين (علیه السلام) است و زير آن مشبّك قبر علي بن الحسين (عليهم السّلام ) است كه همراه پدر در يك روز شهيد شده و در كنار پدر دفن گرديده است[6]
پی نوشتها:
[1] . مفيد، الارشاد، سلسلة مؤلفات شيخ مفيد، دار المفيد للطباعة و النصر و التوزيع، ج11، ص 125 ـ 126، جزء 2.
[2] . مفيد، همان، ص 114؛ جعفرخليلي، ، موسوعة العتبات المقدسه قم-كربلا، بيروت، منشورات مؤسسه الاعلمي للمطبوعات، چاپ دوم، 1407 ق، ص 73جزء8[3]. عبدالرزاق الموسوي، المقرم، مقتل الحسين (علیه السلام) ، تهران، قسم الدراسات الاسلاميه، مؤسسه البعثة، ص320 ـ 321.
[4] . قمي، جعفر بن محمد، ابن قولويه، كامل الزيارات، مؤسسه نشر الفقاهه، چاپ اول، 1417 ق، صص 537 ـ 538، المقرم، همان، ص321.
[5] . هر چيز سوراخ، سوراخ پنجره مانند را مشبك گويند.
[6] . جعفر، خليلي، موسوعة العتبات المقدسه، قسم كربلا، جزء 8، بيروت، منشورات مؤسسه الاعلمي للمطبوعات، ص 182، به نقل از حسني، عبدالرزاق، موجز تاريخ البلدان العراقيّه.
منبع: سایت انوار طاها
