پرسش :
در چه منابعی درباره محبت بحث شده است؟
پاسخ :
محبت به معنی دوست داشتن و علاقه قلبى است. در قرآن مجید گاهی با واژه مودت از آن تعبیر شده است که در مقابل آن عداوت و دشمنی قرار دارد.
محبت دارای درجات و مراتبی بوده و آثار عملى به دنبال دارد. محبتی که شعاع آن، از قلب به بیرون سرایت نکند ضعیف ترین درجه محبت است و مرتبه ای که آثار آن در عمل انسان منعکس باشد مراتب بالاتر آن است تا جایی که دارنده آن را با محبوب پیوند مى دهد، و در مسیر خواست هاى او به تلاش پرثمر وا مىدارد.[1]
در روایات متعددى از پیشوایان اسلام نقل شده که دین چیزى جز محبت نیست، از جمله در کتاب" خصال" و" کافى" از امام صادق (ع) نقل شده که در جواب سؤال از رابطه حب و بغض با دین فرمودند: " آیا دین جز محبت است، و سپس این آیه را تلاوت فرمودند: خدا ایمان را محبوب شما ساخت و آن را در دلتان بیاراست و کفر و فسق و عصیان را در نظرتان مکروه گردانید... "[2].
منظور از این روایات این است که روح و حقیقت دین همان ایمان و عشق به خدا است ایمان و عشقى که شعاع آن، تمام وجود انسان را روشن مىکند و همه اعضاء و دستگاه هاى تن تحت تاثیر آن قرار مىگیرند، و اثر بارز و روشن آن پیروى از فرمان خدا است.[3]
محبت به دو نوع ممدوح و مذموم تقسیم می شود. محبت ممدوح آن است که برای خدا و هدف نهایی از آن رسیدن به خدا باشد. و محبت مذموم آن است که هدف نهایی آن رسیدن به دشمنان خدا و رضایت آنان باشد.[4]
بحث از محبت یک بحث اخلاقی است و به تفصیل در کتابهای علم اخلاق و تفسیر آمده است .به عنوان نمونه در کتابهای:
1. معراج السعادة نوشته ملااحمد نراقی
2. جامع السعادات نوشته ملااحمد نراقی
3. محجةالبیضاء نوشته علامه فیض کاشانی
4- آئین دوستی از دیدگاه قرآن و حدیث، تألیف سید مهدی علوی. (بی جا: بی نا) 1413 ق – 1372 (قم، چاپخانه علمیه).
5- دوستی در قرآن و حدیث، نوشته آیت الله محمد محمدی ری شهری، چاپ مؤسسه دارالحدیث.
6- تفسیر نمونه ذیل آیات سوره یوسف
پی نوشتها:
[1] با اقتباس از تفسیر نمونه، ج2، ص: 513 .
[2]الکافی ج : 2 ص : 125عَنْ فُضَیْلِ بْنِ یَسَارٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الْحُبِّ وَ الْبُغْض أَ مِنَ الْإِیمَانِ هُوَ فَقَالَ وَ هَلِ الْإِیمَانُ إِلَّا الْحُبُّ وَ الْبُغْضُ ثُمَّ تَلَا هَذِهِ الْآیَةَ حَبَّبَ إِلَیْکُمُ الْإِیمانَ وَ زَیَّنَهُ فِی قُلُوبِکُمْ وَ کَرَّهَ إِلَیْکُمُ الْکُفْرَ وَ الْفُسُوقَ وَ الْعِصْیانَ أُولئِکَ هُمُ الرَّاشِدُونَ(حجرات،7)
[3] تفسیر نمونه، ج2، ص: 516.
[4] برای مذموم بودن دوست غیر خدا به آیه «قل اغیر الله ولیا...» (انعام، 14) می توان استفاده کرد. در صورتی که ترجمه آقایان قمشه ای، آیتی، معزی را بپذیریم، و برای مذموم بودن می توان به «ولاتحبوا – الله الها آخر» (ذاریات، 51) استفاده کرد، با این مقدمه که کسی را اله قرار دادن علاقه و محبت را به همراه دارد. و برای مذمومیت دوستی چیزی را بیشتر از دوست داشتن خدا به آیه «قل ان کان آبادکم و ... احب الیکم من الله و رسوله و جهاد فی سبیله...» (توبه، 24) استناد کرد.
منبع: www.islamquest.net
محبت به معنی دوست داشتن و علاقه قلبى است. در قرآن مجید گاهی با واژه مودت از آن تعبیر شده است که در مقابل آن عداوت و دشمنی قرار دارد.
محبت دارای درجات و مراتبی بوده و آثار عملى به دنبال دارد. محبتی که شعاع آن، از قلب به بیرون سرایت نکند ضعیف ترین درجه محبت است و مرتبه ای که آثار آن در عمل انسان منعکس باشد مراتب بالاتر آن است تا جایی که دارنده آن را با محبوب پیوند مى دهد، و در مسیر خواست هاى او به تلاش پرثمر وا مىدارد.[1]
در روایات متعددى از پیشوایان اسلام نقل شده که دین چیزى جز محبت نیست، از جمله در کتاب" خصال" و" کافى" از امام صادق (ع) نقل شده که در جواب سؤال از رابطه حب و بغض با دین فرمودند: " آیا دین جز محبت است، و سپس این آیه را تلاوت فرمودند: خدا ایمان را محبوب شما ساخت و آن را در دلتان بیاراست و کفر و فسق و عصیان را در نظرتان مکروه گردانید... "[2].
منظور از این روایات این است که روح و حقیقت دین همان ایمان و عشق به خدا است ایمان و عشقى که شعاع آن، تمام وجود انسان را روشن مىکند و همه اعضاء و دستگاه هاى تن تحت تاثیر آن قرار مىگیرند، و اثر بارز و روشن آن پیروى از فرمان خدا است.[3]
محبت به دو نوع ممدوح و مذموم تقسیم می شود. محبت ممدوح آن است که برای خدا و هدف نهایی از آن رسیدن به خدا باشد. و محبت مذموم آن است که هدف نهایی آن رسیدن به دشمنان خدا و رضایت آنان باشد.[4]
بحث از محبت یک بحث اخلاقی است و به تفصیل در کتابهای علم اخلاق و تفسیر آمده است .به عنوان نمونه در کتابهای:
1. معراج السعادة نوشته ملااحمد نراقی
2. جامع السعادات نوشته ملااحمد نراقی
3. محجةالبیضاء نوشته علامه فیض کاشانی
4- آئین دوستی از دیدگاه قرآن و حدیث، تألیف سید مهدی علوی. (بی جا: بی نا) 1413 ق – 1372 (قم، چاپخانه علمیه).
5- دوستی در قرآن و حدیث، نوشته آیت الله محمد محمدی ری شهری، چاپ مؤسسه دارالحدیث.
6- تفسیر نمونه ذیل آیات سوره یوسف
پی نوشتها:
[1] با اقتباس از تفسیر نمونه، ج2، ص: 513 .
[2]الکافی ج : 2 ص : 125عَنْ فُضَیْلِ بْنِ یَسَارٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الْحُبِّ وَ الْبُغْض أَ مِنَ الْإِیمَانِ هُوَ فَقَالَ وَ هَلِ الْإِیمَانُ إِلَّا الْحُبُّ وَ الْبُغْضُ ثُمَّ تَلَا هَذِهِ الْآیَةَ حَبَّبَ إِلَیْکُمُ الْإِیمانَ وَ زَیَّنَهُ فِی قُلُوبِکُمْ وَ کَرَّهَ إِلَیْکُمُ الْکُفْرَ وَ الْفُسُوقَ وَ الْعِصْیانَ أُولئِکَ هُمُ الرَّاشِدُونَ(حجرات،7)
[3] تفسیر نمونه، ج2، ص: 516.
[4] برای مذموم بودن دوست غیر خدا به آیه «قل اغیر الله ولیا...» (انعام، 14) می توان استفاده کرد. در صورتی که ترجمه آقایان قمشه ای، آیتی، معزی را بپذیریم، و برای مذموم بودن می توان به «ولاتحبوا – الله الها آخر» (ذاریات، 51) استفاده کرد، با این مقدمه که کسی را اله قرار دادن علاقه و محبت را به همراه دارد. و برای مذمومیت دوستی چیزی را بیشتر از دوست داشتن خدا به آیه «قل ان کان آبادکم و ... احب الیکم من الله و رسوله و جهاد فی سبیله...» (توبه، 24) استناد کرد.
منبع: www.islamquest.net
