پرسش :

برنامه های اسلام به چند دسته تقسیم می شوند؟

پاسخ :
اسلام به عنوان آخرین و کامل ترین دین الهی به حق داعیه هدایت همه انسان ها و اداره جهان را دارد و برای تمام ابعاد فردی و اجتماعی انسان برنامه دارد. این برنامه ها را می توان از ابعاد و انظار مختلف تقسیم بندی کرد. در یک تقسیم بندی برنامه های اسلام به دو دسته فردی و اجتماعی تقسیم می شوند.

برنامه هایی که از سوی اسلام برای جنبه فردی انسان ارائه شده است، به سه دسته تقسیم می شوند:

الف: برنامه های اعتقادی یا اصول دین: مجموعه اعتقاداتی است که در رابطه با پایه گذاری فکر و اعتقادات صحیح انسان است که شامل مباحثی پیرامون اثبات توحید و یگانگی خدا، عدل، نبوت، امامت و معاد است.

ب:. دستورهای عملی (فروع دین یا احکام): برنامه هایی عملی است مشتمل بر بایدها و نبایدهایی که انسان در زندگی روزمره خود با آنها روبرو است که بر پنج قسم (واجب ، مستحب، مباح ، مکروه، حرام) می باشد.

ج: مسائل اخلاقی: برنامه هایی در رابطه با پرورش روح و سلامت روان آدمی است که شیوه تقویت صفات پسندیده مانند عدالت، سخاوت، شجاعت و عزت در نهاد انسان ها و مبارزه ها با صفات زشت و ناپسند مثل حسد، بخل، نفاق و ... را بیان می کند.[1]

اما در جنبه های اجتماعی برنامه های اسلام در نظام های متفاوتی دسته بندی می شوندکه به بعضی از آنها اشاره می کنیم:
1-نظام تعلیم و تربیتی اسلام (تربیت فرزند ،خانه ،مدرسه، دانشگاه ،...)
2-نظام خانواده در اسلام(انتخاب همسر، ازدواج، همسر داری و.... )
3-نظام سیاسی اسلام (تشکیل حکومت ،انتخابات،خراج و مالیات و... )
4-نظام اقتصادی اسلام(ثروت ها، تولید، خرید و فروش،اجاره و....)
5-نظام قضایی اسلام(امر به معروف ،نهی از منکر،اجراء حدود و تعزیرات ،قصاص و....)
6-نظام دفاعی اسلام(تشکیل ارتش ،جنگ،صلح و... )
7-نظام عبادت های عمومی(نماز جماعت وجمعه، حج و....)و.....
هریک این نظام ها دارای زیر مجموعه ها و تقسیم بندی های متعدد دیگر است که در جای خود آمده است.

پی نوشت:
[1] فلاح زاده، محمد حسین، آموزش فقه، ص 19-20، انتشارات الهادی، 1386.
منبع: www.islamquest.net