پرسش :

اگر شخصى حقیقى یا حقوقى صاحب سرقفلى مکانى باشد، و مالک شخص دیگرى باشد، و مدّتى صاحب سرقفلى مستأجر آن ملک بوده است، ولى بعداً صاحب سرقفلى حقّ خود را به نفر سوّم صلح مى کند و صاحب ملک هم به همان نفر سوّم ملک را اجاره مى دهد; نفر سوّم به علّتى قرارداد با هر دو را فسخ مى نماید، آیا از نظر شرعى صاحب اوّل سرقفلى مى تواند بدون اجازه و اذن در آن تصرّف کند؟ و اگر تصرّف او اشکال دارد لطفاً به سؤالات زیر پاسخ دهید؟الف) آیا تصرّف صاحب سرقفلى غاصبانه و عدوانى است؟ ب) اگر تصرّف عدوانى است، آیا منافع مغصوبه باید به «اعلى القیم» اخذ شود؟ ج) در صورتى که تصرّف عدوانى باشد، آیا متصرّف مستحقّ تعزیرات شرعى مى باشد؟ د) در صورتى که مالک براى رسیدن به منافع مغصوبه مخارجى را متحمّل شده باشد، آیا مى تواند از غاصب و متصرّف عدوانى اخذ نماید؟

پاسخ :
الف: در صورتى که نفر سوّم حقّ فسخ داشته، با فسخ کردن سرقفلى به نفر دوّم برمى گردد و ملک به نفر اوّل (صاحب اصلى) و اگر صاحب سرقفلى بخواهد در آن تصرّف کند باید مجدّداً آن را اجاره کند.ب: اگر قبل از اجاره مجدّد تصرّفى بنماید باید اجرت المثل را طبق عرف روز بدهد.ج: اگر آگاهانه تصرّف عدوانى کرده باشد مستحقّ تعزیر است.د: اگر ناچار شود مخارج فوق العاده اى هزینه کند مى تواند بگیرد; ولى هزینه هاى معمولى را نمى توان گرفت.

منبع: makarem.ir