پرسش :
من دختری 33 ساله و مجرد هستم که خرج خانه را می‌دهم مسئولیت برادر فلج و مادر پیرم با من است میخواهم بدانم من که شرایط ازدواج ندارم و نمی‌توانم جهاز بخرم و از طرفی نمی‌دانم با مادر و برادرم چکارکنم با احساس تنهایی، نیاز به همسر و داشتن خانواده چه کنم؟
پاسخ :
ازدواج و تشکیل دادن زندگی حق هرکسی است. خداوند نیاز به همسر را در وجود انسانها قرار داده است و راه درست برطرف شدن این نیاز را، ازدواج کردن می داند. شرایط ازدواج در هر سبکی از زندگی می تواند مهیا شود؛ به شرطی که افراد از آداب ازدواج اسلامی که نمونه های آن را در زندگی ائمه معصومین (علیهم‌السلام) می بینیم، الگو برداری نمایند.
پیامبر اعظم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) می فرمایند: «النِّکاحُ سُنَّتِی، فَمَن رَغِبَ عَن سُنَّتی فَلَیسَ مِنّی؛ ازدواج سنّت من است؛ پس هر که از سنّت من روى گرداند از من نیست».[1] با این سخن رسول گرامی اسلام، به اجرای این سنت نبوی تاکید شده است. در این روایت و احادیث مشابه، صحبت از تمکن مالی و یا قرار دادن شرایط خاصی نیست. بلکه به همه توصیه شده است که به این سنت عمل کنند. حتی قرآن کریم صریحا بیان داشته اند که به دلیل فقر و تنگدستی از ازدواج کردن و تشکیل خانواده نهراسید. در این امر خداوند گشایش زندگی شما را تضمین می کند، کافی است به رحمت خداوند امیدوار باشید.
«وَأَنکِحُوا الْأَیَامَى مِنکُمْ وَالصَّالِحِینَ مِنْ عِبَادِکُمْ وَإِمَائِکُمْ إِن یَکُونُوا فُقَرَاء یُغْنِهِمُ اللَّهُ مِن فَضْلِهِوَ اللَّهُ وَاسِعٌ عَلِیمٌ؛ مردان و زنان بی همسر خود را همسر دهید، همچنین غلامان و کنیزان صالح و درستکارتان را اگر فقیر و تنگدست باشند، خداوند از فضل خود آنان را بی نیاز می سازد خداوند گشایش دهنده و آگاه است».[2]
بنابراین نداشتن درآمد کافی برای تهیه جهیزیه نباید مانع تصمیم شما برای ازدواج کردن باشد. همانطور که خواهر و برادران شما با وجود کهولت سن مادرتان، زندگی مستقلی تشکیل داده اند، شما هم می توانید ضمن رسیدگی به ایشان و برادرتان، ازدواج کنید. بسیاری از افراد هستند که ابتدای ازدواج شرایط زندگی شان را به طرف مقابل می گویند، کسانی که می توانند با این شرایط کنار بیایند، این امر را مانعی برای ازدواج نمی دانند. ممکن است خودتان هم کسانی را بشناسید که با این شرایط، زندگی بسیار خوش و راحتی را دارند. وقتی خواستگاری، شما را به خاطر داشتن بسیاری از سجایای اخلاقی، از جمله همین حس تعهد و محبت نسبت به خانواده تان، بپسندد، خواه ناخواه شرایط خاص زندگی شما را نیز در نظر دارد. برای داشتن زندگی مشترک با همسرتان، نیازی نیست حتما قید خانواده و مراقبت از آنان را بزنید. می توانید به ایشان پیشنهاد کنید در خانه ای مشترک، ولی در طبقات جدا، با مادرتان زندگی کنید که ضمن رسیدگی به امور زندگی خودتان، به مادر و برادرتان نیز توجه داشته باشید. یا می توانید منزل خود را نزدیک منزل مادری خود بگیرید که مشکل رسیدگی به آنان نیز حل شود.و یا با خواهر و برادران خود، صحبت کنید و مراقبت از مادر و برادرتان را در روزهائی از هفته به آنان بسپارید. و بسیای از راه های دیگر که در صورت لزوم می توان به آنها فکر کرد و به طرف مقابل پیشنهاد داد. به هر حال همه اینها مسائلی است که با توکل به خداوند رحمن و رحیم قابل حل است. خداوندی که به شما دستور ازدواج داده است، فراهم کردن زمینه‌ی انجام آن را نیز خود به عهده می گیرد. انسان، در مقایسه با خداوند متعال، علم ناقص و توان ذهنی محدودی دارد، طبیعی است که نتواند همه‌ی مسائل زندگی را به خوبی پیش بینی نماید. شما نیز چون انجام بعضی از کارها را با پیش بینی های ذهنی خود در آینده دشوار می بینید، خود را از رسیدن به اصل قضیه محروم می دانید. خداوند متعال بر احوال تمام بندگانش آگاه است و اگر بر او توکل کنید، تمام کارهایتان را رو براه می کند. شما چیزهائی در ذهن می پرورانید که انجامش برای شما و امثال شما شاید سخت و حتی غیر ممکن باشد. ولی قادر متعال بر انجام همه امور تواناست. نگران وضیت مالی خود نیز نباشید. پیامبر اعظم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) فرمودند: «اِلتَمِسُوا الرِّزق بِالنِّکاحِ؛ خداوند بر خود لازم کرده است که هر کسی ازدواج نماید او را در رزقش یاری کند».[3] نگرانی شما در باره آنچه خداوند وعده داده است، بی مورد است. رسول گرامی اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) همچنین فرمودند:
«زَوِّجُوا أیاماکم، فَإنَّ اللّهَ یحسِنُ لَهُم فی أخلاقِهِم، ویوَسِّعُ لَهُم فی أرزاقِهِم، ویزِیدُهُم فی مُرُوّاتِهِم؛ به افراد مجرد همسر دهید؛ زیرا با این کار خداوند اخلاق آنان را نیکو مى گرداند و روزى هایشان را زیاد مى کند و بر جوانمردی‌هاى آنان مى افزاید».[4] پس توجه می فرمائید که بسیاری از مسائل موجود در زندگی و خُلق و خوی افراد، با ازدواج کردن بهبود می یابد. در حالی که ممکن است برخی فکر کنند این مسائل بیشتر می گردد.
آنچه شما را نگران کرده است حساب و کتاب های معمول در جامعه است. با توکل به خداوند مهربان، از او بخواهید متناسب با وضعیت شما، شرایط را برایتان فراهم کند. تامین جهیزیه برای شروع زندگی نیز از اموری است که خداوند براحتی فراهم می نماید. کافیست کمی از سطح توقع خود بکاهید و در صدد مقایسه با سایرین نباشید. پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) دختر گرامی خود را که برترین زنان عالم نامیده شده بود، با چه جهیزیه ای به خانه شوهر فرستادند؟ اینها برای این است که مسلمانان که خود را پیرو آن پیامبر گرامی می داند از این آداب درس بگیرد. رسول خدا به حضرت على(علیهماالسلام) فرمود: هم اکنون برخیز زرهاى را که برای مهر زهرا قرار دادی، بفروش و بهایش را نزد من حاضر کن تا براى شما جهزیه و اسباب خانهاى تهیه نمایم. على‌بن‌ابى‌طالب (علیه‌السلام) زره را به بازار برد و فروخت. حضرت على (علیه‌السلام) پول زره را گرفت و خدمت پیغمبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) تقدیم نمود. رسول خدا، ابوبکر و سلمان فارسى و بلال را احضار فرمود. مقدارى از پولها را به آنان داد و فرمود: با مقدارى از این پول اسباب و لوازم زندگى براى فاطمه (سلام‌الله‌علیها) خریدارى کنید. قدرى از آن هم را به اسماء داد و فرمود: براى دخترم عطر و بوى خوش تهیه کن و بقیه را به ام سلمه سپرد. ابوبکر مىگوید: وقتى پولها را شمردم دیدم شصت و سه درهم است و به وسیله آن اسباب و لوازم زیرا را خریدارى کردم:
1- یک پیراهن سفید 2- یک روسرى بزرگ 3- یک حوله خیبرى 4- یک تختخواب که از پوست خرما بافته شده بود 5- دو عدد تشک کتانى که یکى از پشم گوسفند و دیگرى از لیف خرما پر شده بود 6- چهار عدد بالش از پوست میش که از گیاهى به نام اذخر پر شده بود7- یک قطعه حصیر هجرى 8- یک عدد آسیاى دستى 9- یک کاسه مسى 10- یک مشک چرمى براى آبکشى 11- یک طشت لباسشویى 12- یک عدد کاسه براى شیر 13- یک ظرف آبخورى 14- یک پرده پشمى 15- یک آفتابه 16- یک سبوى گِلى 17- یک عدد پوست براى فرش 18- دو کوزه سفالین 19- یک عبا.
هنگامى که جهیزیه حضرت زهرا را خدمت پیغمبر آوردند اشکش جارى شد و سرش را به جانب آسمان بلند کرد و گفت: خدایا این عروسى را براى کسانى که ظرفهایشان گِلى است مبارک گردان.[5]
نگوئید در این زمانه دیگر نمی‌شود این گونه عمل کرد. دستورات پیامبر برای تمام دوره ها کاربرد دارد. در این دوره هم، کم نیستند کسانی که بدون توجه به زرق و برق‌های موجود در جامعه، زندگی ساده و سالمی را برای خود انتخاب کرده اند. اگر قرار باشد به ازدواج به عنوان سنت رسول خدا نگاه کنیم، پس در همه مراحل ازدواج نیز باید ایشان را الگو قرار دهیم. ازدواج ساده دختر پیامبر که سیده النساءالعالمین است، باید برای کسانی که ادعای پیروی از آن بانوی مکرمه را دارند، الگو باشد. در واقع آنچه برای شما پیش آمده است، این است که با توجه به شرایط موجودتان، ازدواج را برای خود غیر ممکن می دانید. حال آن که در جامعه فعلی نیزبرخی افراد شرایطی مشابه شما دارند و براحتی با آن کنار آمده و مثل سایرین به زندگی خود پرداخته اند. کافیست این حق را برای خود محفوظ بردارید که شمانیز همانند سایرین می توانید زندگی مستقل و متناسب با روحیه تان را داشته باشید.
قطعا دعای خیر مادرتان نیز به درگاه خداوند موثر خواهد بود. خدمات شما به برادر بیمار و مادر پیرتان، از دید خداوند پنهان نیست و انشالله به واسطه این خدمات، خداوند زندگی خوبی را برایتان رقم بزند.
برای ایجاد حس امیدواری به زندگی و تأثیر امید و توکل در موفقیت های زندگی، تهیه مجموعه سی دی های سمینارهای موفقیت و ازدواج موفق دکتر شاهین فرهنگ را به شما توصیه می کنم و مطمئنم بعد از توجه و تأمل در مطالب بیان شده، دیدتان نسبت به زندگی تغییر خواهد کرد و نه تنها شرایط فعلی را مغایر و مخالف با رسیدن به خواسته های‌تان نمی دانید، بلکه می توانید از فرصت های ایجاد شده در راه رسیدن به آرزوهای‌تان بهره برداری کنید.
این را هم بدانید که وجود مشکلات و سختی‌ها و گرفتاریها در زندگی همه انسان ها وجود دارد. مشکلات در واقع، مقدمه کمال و پیشرفت انسان است. این امور برای تکامل بشر ضرورت دارد. اصولاً جوهر زندگی انسان، رویارویی با مشکلات و تلاش برای غلبه بر آنهاست. آنچه که انسان و زندگی را میسازد، همین درگیر شدن با مشکلات و تلاش برای رفع آنهاست. باید بدانید که استعدادهای آدمی در عرصه همین مشکلات است که بروز میکند. پس بایستی از مشکل استقبال کرد و با شادابی و طراوت به رفع آن اقدام نمود.
شکی در این نیست که همه انسانها به نوعی مشکلاتی در زندگی دارند و این که انسانی پیدا شود که در زندگی دارای مشکلی نباشد، تصور نادرستی است. جالب‌تر این که بر اساس آموزه‌های دینی، مصائب و مشکلات میان مردم به طور مساوى تقسیم شده است منتها، نوع آن با یکدیگر فرق‌می کند. یکی با مشکل فقر و فلاکت، یکی را با بیماری و معلولیت و دیگری را با ثروت و قدرت، یکی با ترس و نگرانی، یکی با همنشین بد، یکی با آزار و اذیت و... دست و پنجه نرم می‌کنند. امام علی (علیه‌السلام) در این خصوص می‌فرماید: «الْمَصَائِبُ بِالسَّوِیةِ مَقْسُومَةٌ بَینَ الْبَرِیةِ؛ رنج و بلا میان مردم به طور مساوى تقسیم شده است».[6]
مهم این است که شما در همه حال صبر پیشه کنید و با هوشمندی و ذکاوت به مقابله با مشکلات زندگی بروید.
خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: «وَلَنَبْلُوَنَّکمْ بِشَیءٍ مِّنَ الْخَوفْ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِّنَ الأَمَوَالِ وَالأنفُسِ وَالثَّمَرَاتِ وَبَشِّرِ الصَّابِرِینَ؛ و قطعاً شما را به چیزى از [قبیل] ترس و گرسنگى و کاهشى در اموال و جان‌ها و محصولات مىآزماییم و مژده ده صابران و شکیبایان را».[7]
توصیه می شود درباره افرادی که موقعیتی به مراتب بدتر از شما دارند و با سختی ها و مشکلات بیشتری روبرو هستند، به مطالعه بپردازید تا این رهگذر مقداری تشفی خاطر پیدا کنید و نور امید در وجودتان روشن گردد.
سعدی شیرازی در یکی از حکایت‌های کتاب گلستان می گوید:
«هرگز از دور زمان ننالیده بودم و روی از گردش آسمان درهم نکشیده مگر وقتی که پایم برهنه مانده بود و استطاعت پای پوشی نداشتم. به جامع کوفه درآمدم دلتنگ، یکی را دیدم که پای نداشت. سپاس نعمت حق به جای آوردم و بر بی‌کفشی صبر کردم».
مرغ بریان به چشم مردم سیر کمتر از برگ تره بر خوان است
و آنکه را دستگاه و قوت نیست شلغم پخته مرغ بریان است
به هر حال، علاوه بر صبر بر مصائب و سخت‌ها برای حل هر مشکلی نیاز است مهارت حل مسئله را به خوبی بیاموزید و در مورد مشکلات زندگی خود نیز می توانید از آن استفاده کنید. البته حل مسئله یک مهارت است که با ممارست به دست می‌آید. بایستی این مهارت را تجربه و تمرین کرد تا در آن ورزیده و ماهر شوید. در ادامه به مراحل پنج‌گانه مهارت حل مسئله برای حل مشکلات اشاره می شود:
الف) مواجهه با مشکل و رویکرد صحیح نسبت به مسئله.
اولین گام در مسئله‌گشایی داشتن خودآگاهی است؛ بدین معنا که شما خودتان آگاهانه بدانید، چه ویژگی‌هایی دارید، از چه استعداد و توانمندی‌هایی برخوردارید، دارای چه احساس و هیجانی هستید و در چه موقعیتی قرار دارید. در حل موفقیت‌آمیز مشکل خیلی مهم است که این ادراک را در خودتان پرورش دهید که «من می‌توانم مشکلم را حل کنم». به کار بردن این بخش از خودآگاهی به شکل گفتار درونی فوق باعث می‌شود که ذهن شما معطوف به مسئله‌ای شود که می‌توانید از پس آن برآیید و تمرکز لازم جهت ادامه سایر مراحل این مهارت را فراهم نمایید.
ب) بررسی، تحلیل و تعریف دقیق مشکل.
ج) جست‌وجو و تهیه فهرستی از راه‌حل‌های مختلف.
در این مرحله باید خوب فکر کنید و تمامی راه حل هایی ممکن را برای حل مشکل مورد نظر فهرست کنید. بهترین روش برای پیدا کردن راه‌حل‌های مختلف برای حل یک مشکل استفاده از تکنیک «بارش فکری یا بارش اندیشه‌ها» است. بدین صورت که بدون ایجاد محدودیت هر راه‌حلی که به ذهنمان می‌رسد، بدون در نظر گرفتن سخت و آسان، درست یا نادرست و مثبت یا منفی بودن، حتی راه‌حل‌های غیرمفید یا بی‌اهمیت را یادداشت کنید.
بهترین افراد در مشکل‌گشایی کسانی هستند که خلاق و ریسک‌پذیرند و از زوایای مختلف به مسئله نگاه می‌کنند. بنابراین در ایجاد راه‌حل‌ها از دو شاخص خلاقیت و انعطاف‌پذیری بهره ببرید. ذهن خود را آزاد بگذارید. هر طرح احتمالی که مناسب‌تر است را روی کاغذ یادداشت کنید. تا آنجا که می‌توانید از مشاوره و ایده‌های افراد حمایت‌کننده در سیال‌سازی ذهنی استفاده کنید و از افراد دیگر مانند پدر و مادر، معلمان، مشاوران و دوستان خود که قابل اعتماد هستند بخواهید که راه حل های پیشنهادی خود را به شما ارایه دهند.
د) ارزیابی راه حل های مطرح شده و انتخاب بهترین راه حل.
و) اجرا و بازبینی راه‌حل انتخاب شده.
به دنبال اجرای راه‌حل انتخابی، نوبت ارزشیابی آن می‌رسد که آیا راه‌حل مورد نظر مؤثر بوده یا نه؟ اگر موفقیت‌آمیز نبود، اولیت بعدی به اجرا گذاشته می‌شود. در صورتی که نتوانستید با پیاده کردن راه‌حل‌های ارائه شده به حل مشکل برسید، باید مراحل حل مسئله را مجدداً مرور کنید. آیا مشکل را به درستی شناسایی و تعریف کرده‌اید؟ آیا تمام راه‌حل‌های ممکن را در نظر گرفته‌اید؟ آیا راه‌حل انتخاب شده را درست اجرا کرده‌اید؟
به هر حال، اگر راه‌حلی را انتخاب کردید، ولی به نتیجه نرسیدید مأیوس نشده، به دنبال راه‌حل‌های دیگری برای پیدا کردن حل مشکل باشید؛ چرا که شکست یک راه‌حل، پایان تمام راه‌حل‌ها نیست. تردیدی نداشته باشید که خداوند با امداد‌های خود شما را در مراحل حل مسئله یاری خواهد نمود.
این نکته را هم در نظر بگیرید که بر اساس آیات و روایات فراوان، خدا از مادر به انسان مهربان‌تر است و هیچگاه بندگانش را فراموش نمی کند؛ اما این را در نظر داشته باشید که خداوند بسیاری از کارها را به خود انسان ها واگذار کرده است و دوست دارد که آنها به دست خویش و با سعی و تلاش خود مشکلات و موانع را از پیش روی خود بردارند و به موفقیت برسند. البته خداوند در کنار همت و تلاش مضاعف شما یقیناً امدادهایش را به سوی‌تان روانه خواهد داشت؛ مهم این است که شما ناامید نگردید و به جای آن بر تلاش و کوشش‌تان بیفزایید.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1.امینی، ابراهیم، بانوی نمونه اسلام فاطمه زهرا(س)، قم: شفق، 1392.
2.واسونی، جی پی، ده فرمان برای ازدواج موفق، مترجم، نغمه محرابی، تهران: محراب دانش، 1389.
3.حسینی، سیدمهدی، فنون همسریابی و همسرگزینی برای دختران، تهران: ساوالان،1390.
4.لقمانی، احمد، راز سختی‌ها و بلاها در زندگی، قم: عطر سعادت، 1380.
پی نوشت ها:
[1]- بحارالانوار، ج103، ص220.
[2]- سوره نور، آیه 32.
[3]-مجموعه کبیر، نهج الفصاحه، حکمت 310.
[4]- بحارالانوار، ج103، ص38.
[5]- امینی، ابراهیم، بانوی نمونه اسلام فاطمه زهرا(س)، به نقل از مناقب ابن شهر آشوب، ج3، ص353.
[6]تمیمى آمدى، عبد الواحد بن محمد، غرر الحکم و درر الکلم، قم: دار الکتاب الإسلامی، 1410ق، ص70.
[7]سوره بقره، آیه 155.
منبع: اندیشه قم
ازدواج و تشکیل دادن زندگی حق هرکسی است. خداوند نیاز به همسر را در وجود انسانها قرار داده است و راه درست برطرف شدن این نیاز را، ازدواج کردن می داند. شرایط ازدواج در هر سبکی از زندگی می تواند مهیا شود؛ به شرطی که افراد از آداب ازدواج اسلامی که نمونه های آن را در زندگی ائمه معصومین (علیهم‌السلام) می بینیم، الگو برداری نمایند.
پیامبر اعظم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) می فرمایند: «النِّکاحُ سُنَّتِی، فَمَن رَغِبَ عَن سُنَّتی فَلَیسَ مِنّی؛ ازدواج سنّت من است؛ پس هر که از سنّت من روى گرداند از من نیست».[1] با این سخن رسول گرامی اسلام، به اجرای این سنت نبوی تاکید شده است. در این روایت و احادیث مشابه، صحبت از تمکن مالی و یا قرار دادن شرایط خاصی نیست. بلکه به همه توصیه شده است که به این سنت عمل کنند. حتی قرآن کریم صریحا بیان داشته اند که به دلیل فقر و تنگدستی از ازدواج کردن و تشکیل خانواده نهراسید. در این امر خداوند گشایش زندگی شما را تضمین می کند، کافی است به رحمت خداوند امیدوار باشید.
«وَأَنکِحُوا الْأَیَامَى مِنکُمْ وَالصَّالِحِینَ مِنْ عِبَادِکُمْ وَإِمَائِکُمْ إِن یَکُونُوا فُقَرَاء یُغْنِهِمُ اللَّهُ مِن فَضْلِهِوَ اللَّهُ وَاسِعٌ عَلِیمٌ؛ مردان و زنان بی همسر خود را همسر دهید، همچنین غلامان و کنیزان صالح و درستکارتان را اگر فقیر و تنگدست باشند، خداوند از فضل خود آنان را بی نیاز می سازد خداوند گشایش دهنده و آگاه است».[2]
بنابراین نداشتن درآمد کافی برای تهیه جهیزیه نباید مانع تصمیم شما برای ازدواج کردن باشد. همانطور که خواهر و برادران شما با وجود کهولت سن مادرتان، زندگی مستقلی تشکیل داده اند، شما هم می توانید ضمن رسیدگی به ایشان و برادرتان، ازدواج کنید. بسیاری از افراد هستند که ابتدای ازدواج شرایط زندگی شان را به طرف مقابل می گویند، کسانی که می توانند با این شرایط کنار بیایند، این امر را مانعی برای ازدواج نمی دانند. ممکن است خودتان هم کسانی را بشناسید که با این شرایط، زندگی بسیار خوش و راحتی را دارند. وقتی خواستگاری، شما را به خاطر داشتن بسیاری از سجایای اخلاقی، از جمله همین حس تعهد و محبت نسبت به خانواده تان، بپسندد، خواه ناخواه شرایط خاص زندگی شما را نیز در نظر دارد. برای داشتن زندگی مشترک با همسرتان، نیازی نیست حتما قید خانواده و مراقبت از آنان را بزنید. می توانید به ایشان پیشنهاد کنید در خانه ای مشترک، ولی در طبقات جدا، با مادرتان زندگی کنید که ضمن رسیدگی به امور زندگی خودتان، به مادر و برادرتان نیز توجه داشته باشید. یا می توانید منزل خود را نزدیک منزل مادری خود بگیرید که مشکل رسیدگی به آنان نیز حل شود.و یا با خواهر و برادران خود، صحبت کنید و مراقبت از مادر و برادرتان را در روزهائی از هفته به آنان بسپارید. و بسیای از راه های دیگر که در صورت لزوم می توان به آنها فکر کرد و به طرف مقابل پیشنهاد داد. به هر حال همه اینها مسائلی است که با توکل به خداوند رحمن و رحیم قابل حل است. خداوندی که به شما دستور ازدواج داده است، فراهم کردن زمینه‌ی انجام آن را نیز خود به عهده می گیرد. انسان، در مقایسه با خداوند متعال، علم ناقص و توان ذهنی محدودی دارد، طبیعی است که نتواند همه‌ی مسائل زندگی را به خوبی پیش بینی نماید. شما نیز چون انجام بعضی از کارها را با پیش بینی های ذهنی خود در آینده دشوار می بینید، خود را از رسیدن به اصل قضیه محروم می دانید. خداوند متعال بر احوال تمام بندگانش آگاه است و اگر بر او توکل کنید، تمام کارهایتان را رو براه می کند. شما چیزهائی در ذهن می پرورانید که انجامش برای شما و امثال شما شاید سخت و حتی غیر ممکن باشد. ولی قادر متعال بر انجام همه امور تواناست. نگران وضیت مالی خود نیز نباشید. پیامبر اعظم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) فرمودند: «اِلتَمِسُوا الرِّزق بِالنِّکاحِ؛ خداوند بر خود لازم کرده است که هر کسی ازدواج نماید او را در رزقش یاری کند».[3] نگرانی شما در باره آنچه خداوند وعده داده است، بی مورد است. رسول گرامی اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) همچنین فرمودند:
«زَوِّجُوا أیاماکم، فَإنَّ اللّهَ یحسِنُ لَهُم فی أخلاقِهِم، ویوَسِّعُ لَهُم فی أرزاقِهِم، ویزِیدُهُم فی مُرُوّاتِهِم؛ به افراد مجرد همسر دهید؛ زیرا با این کار خداوند اخلاق آنان را نیکو مى گرداند و روزى هایشان را زیاد مى کند و بر جوانمردی‌هاى آنان مى افزاید».[4] پس توجه می فرمائید که بسیاری از مسائل موجود در زندگی و خُلق و خوی افراد، با ازدواج کردن بهبود می یابد. در حالی که ممکن است برخی فکر کنند این مسائل بیشتر می گردد.
آنچه شما را نگران کرده است حساب و کتاب های معمول در جامعه است. با توکل به خداوند مهربان، از او بخواهید متناسب با وضعیت شما، شرایط را برایتان فراهم کند. تامین جهیزیه برای شروع زندگی نیز از اموری است که خداوند براحتی فراهم می نماید. کافیست کمی از سطح توقع خود بکاهید و در صدد مقایسه با سایرین نباشید. پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) دختر گرامی خود را که برترین زنان عالم نامیده شده بود، با چه جهیزیه ای به خانه شوهر فرستادند؟ اینها برای این است که مسلمانان که خود را پیرو آن پیامبر گرامی می داند از این آداب درس بگیرد. رسول خدا به حضرت على(علیهماالسلام) فرمود: هم اکنون برخیز زرهاى را که برای مهر زهرا قرار دادی، بفروش و بهایش را نزد من حاضر کن تا براى شما جهزیه و اسباب خانهاى تهیه نمایم. على‌بن‌ابى‌طالب (علیه‌السلام) زره را به بازار برد و فروخت. حضرت على (علیه‌السلام) پول زره را گرفت و خدمت پیغمبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) تقدیم نمود. رسول خدا، ابوبکر و سلمان فارسى و بلال را احضار فرمود. مقدارى از پولها را به آنان داد و فرمود: با مقدارى از این پول اسباب و لوازم زندگى براى فاطمه (سلام‌الله‌علیها) خریدارى کنید. قدرى از آن هم را به اسماء داد و فرمود: براى دخترم عطر و بوى خوش تهیه کن و بقیه را به ام سلمه سپرد. ابوبکر مىگوید: وقتى پولها را شمردم دیدم شصت و سه درهم است و به وسیله آن اسباب و لوازم زیرا را خریدارى کردم:
1- یک پیراهن سفید 2- یک روسرى بزرگ 3- یک حوله خیبرى 4- یک تختخواب که از پوست خرما بافته شده بود 5- دو عدد تشک کتانى که یکى از پشم گوسفند و دیگرى از لیف خرما پر شده بود 6- چهار عدد بالش از پوست میش که از گیاهى به نام اذخر پر شده بود7- یک قطعه حصیر هجرى 8- یک عدد آسیاى دستى 9- یک کاسه مسى 10- یک مشک چرمى براى آبکشى 11- یک طشت لباسشویى 12- یک عدد کاسه براى شیر 13- یک ظرف آبخورى 14- یک پرده پشمى 15- یک آفتابه 16- یک سبوى گِلى 17- یک عدد پوست براى فرش 18- دو کوزه سفالین 19- یک عبا.
هنگامى که جهیزیه حضرت زهرا را خدمت پیغمبر آوردند اشکش جارى شد و سرش را به جانب آسمان بلند کرد و گفت: خدایا این عروسى را براى کسانى که ظرفهایشان گِلى است مبارک گردان.[5]
نگوئید در این زمانه دیگر نمی‌شود این گونه عمل کرد. دستورات پیامبر برای تمام دوره ها کاربرد دارد. در این دوره هم، کم نیستند کسانی که بدون توجه به زرق و برق‌های موجود در جامعه، زندگی ساده و سالمی را برای خود انتخاب کرده اند. اگر قرار باشد به ازدواج به عنوان سنت رسول خدا نگاه کنیم، پس در همه مراحل ازدواج نیز باید ایشان را الگو قرار دهیم. ازدواج ساده دختر پیامبر که سیده النساءالعالمین است، باید برای کسانی که ادعای پیروی از آن بانوی مکرمه را دارند، الگو باشد. در واقع آنچه برای شما پیش آمده است، این است که با توجه به شرایط موجودتان، ازدواج را برای خود غیر ممکن می دانید. حال آن که در جامعه فعلی نیزبرخی افراد شرایطی مشابه شما دارند و براحتی با آن کنار آمده و مثل سایرین به زندگی خود پرداخته اند. کافیست این حق را برای خود محفوظ بردارید که شمانیز همانند سایرین می توانید زندگی مستقل و متناسب با روحیه تان را داشته باشید.
قطعا دعای خیر مادرتان نیز به درگاه خداوند موثر خواهد بود. خدمات شما به برادر بیمار و مادر پیرتان، از دید خداوند پنهان نیست و انشالله به واسطه این خدمات، خداوند زندگی خوبی را برایتان رقم بزند.
برای ایجاد حس امیدواری به زندگی و تأثیر امید و توکل در موفقیت های زندگی، تهیه مجموعه سی دی های سمینارهای موفقیت و ازدواج موفق دکتر شاهین فرهنگ را به شما توصیه می کنم و مطمئنم بعد از توجه و تأمل در مطالب بیان شده، دیدتان نسبت به زندگی تغییر خواهد کرد و نه تنها شرایط فعلی را مغایر و مخالف با رسیدن به خواسته های‌تان نمی دانید، بلکه می توانید از فرصت های ایجاد شده در راه رسیدن به آرزوهای‌تان بهره برداری کنید.
این را هم بدانید که وجود مشکلات و سختی‌ها و گرفتاریها در زندگی همه انسان ها وجود دارد. مشکلات در واقع، مقدمه کمال و پیشرفت انسان است. این امور برای تکامل بشر ضرورت دارد. اصولاً جوهر زندگی انسان، رویارویی با مشکلات و تلاش برای غلبه بر آنهاست. آنچه که انسان و زندگی را میسازد، همین درگیر شدن با مشکلات و تلاش برای رفع آنهاست. باید بدانید که استعدادهای آدمی در عرصه همین مشکلات است که بروز میکند. پس بایستی از مشکل استقبال کرد و با شادابی و طراوت به رفع آن اقدام نمود.
شکی در این نیست که همه انسانها به نوعی مشکلاتی در زندگی دارند و این که انسانی پیدا شود که در زندگی دارای مشکلی نباشد، تصور نادرستی است. جالب‌تر این که بر اساس آموزه‌های دینی، مصائب و مشکلات میان مردم به طور مساوى تقسیم شده است منتها، نوع آن با یکدیگر فرق‌می کند. یکی با مشکل فقر و فلاکت، یکی را با بیماری و معلولیت و دیگری را با ثروت و قدرت، یکی با ترس و نگرانی، یکی با همنشین بد، یکی با آزار و اذیت و... دست و پنجه نرم می‌کنند. امام علی (علیه‌السلام) در این خصوص می‌فرماید: «الْمَصَائِبُ بِالسَّوِیةِ مَقْسُومَةٌ بَینَ الْبَرِیةِ؛ رنج و بلا میان مردم به طور مساوى تقسیم شده است».[6]
مهم این است که شما در همه حال صبر پیشه کنید و با هوشمندی و ذکاوت به مقابله با مشکلات زندگی بروید.
خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: «وَلَنَبْلُوَنَّکمْ بِشَیءٍ مِّنَ الْخَوفْ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِّنَ الأَمَوَالِ وَالأنفُسِ وَالثَّمَرَاتِ وَبَشِّرِ الصَّابِرِینَ؛ و قطعاً شما را به چیزى از [قبیل] ترس و گرسنگى و کاهشى در اموال و جان‌ها و محصولات مىآزماییم و مژده ده صابران و شکیبایان را».[7]
توصیه می شود درباره افرادی که موقعیتی به مراتب بدتر از شما دارند و با سختی ها و مشکلات بیشتری روبرو هستند، به مطالعه بپردازید تا این رهگذر مقداری تشفی خاطر پیدا کنید و نور امید در وجودتان روشن گردد.
سعدی شیرازی در یکی از حکایت‌های کتاب گلستان می گوید:
«هرگز از دور زمان ننالیده بودم و روی از گردش آسمان درهم نکشیده مگر وقتی که پایم برهنه مانده بود و استطاعت پای پوشی نداشتم. به جامع کوفه درآمدم دلتنگ، یکی را دیدم که پای نداشت. سپاس نعمت حق به جای آوردم و بر بی‌کفشی صبر کردم».
مرغ بریان به چشم مردم سیر کمتر از برگ تره بر خوان است
و آنکه را دستگاه و قوت نیست شلغم پخته مرغ بریان است
به هر حال، علاوه بر صبر بر مصائب و سخت‌ها برای حل هر مشکلی نیاز است مهارت حل مسئله را به خوبی بیاموزید و در مورد مشکلات زندگی خود نیز می توانید از آن استفاده کنید. البته حل مسئله یک مهارت است که با ممارست به دست می‌آید. بایستی این مهارت را تجربه و تمرین کرد تا در آن ورزیده و ماهر شوید. در ادامه به مراحل پنج‌گانه مهارت حل مسئله برای حل مشکلات اشاره می شود:
الف) مواجهه با مشکل و رویکرد صحیح نسبت به مسئله.
اولین گام در مسئله‌گشایی داشتن خودآگاهی است؛ بدین معنا که شما خودتان آگاهانه بدانید، چه ویژگی‌هایی دارید، از چه استعداد و توانمندی‌هایی برخوردارید، دارای چه احساس و هیجانی هستید و در چه موقعیتی قرار دارید. در حل موفقیت‌آمیز مشکل خیلی مهم است که این ادراک را در خودتان پرورش دهید که «من می‌توانم مشکلم را حل کنم». به کار بردن این بخش از خودآگاهی به شکل گفتار درونی فوق باعث می‌شود که ذهن شما معطوف به مسئله‌ای شود که می‌توانید از پس آن برآیید و تمرکز لازم جهت ادامه سایر مراحل این مهارت را فراهم نمایید.
ب) بررسی، تحلیل و تعریف دقیق مشکل.
ج) جست‌وجو و تهیه فهرستی از راه‌حل‌های مختلف.
در این مرحله باید خوب فکر کنید و تمامی راه حل هایی ممکن را برای حل مشکل مورد نظر فهرست کنید. بهترین روش برای پیدا کردن راه‌حل‌های مختلف برای حل یک مشکل استفاده از تکنیک «بارش فکری یا بارش اندیشه‌ها» است. بدین صورت که بدون ایجاد محدودیت هر راه‌حلی که به ذهنمان می‌رسد، بدون در نظر گرفتن سخت و آسان، درست یا نادرست و مثبت یا منفی بودن، حتی راه‌حل‌های غیرمفید یا بی‌اهمیت را یادداشت کنید.
بهترین افراد در مشکل‌گشایی کسانی هستند که خلاق و ریسک‌پذیرند و از زوایای مختلف به مسئله نگاه می‌کنند. بنابراین در ایجاد راه‌حل‌ها از دو شاخص خلاقیت و انعطاف‌پذیری بهره ببرید. ذهن خود را آزاد بگذارید. هر طرح احتمالی که مناسب‌تر است را روی کاغذ یادداشت کنید. تا آنجا که می‌توانید از مشاوره و ایده‌های افراد حمایت‌کننده در سیال‌سازی ذهنی استفاده کنید و از افراد دیگر مانند پدر و مادر، معلمان، مشاوران و دوستان خود که قابل اعتماد هستند بخواهید که راه حل های پیشنهادی خود را به شما ارایه دهند.
د) ارزیابی راه حل های مطرح شده و انتخاب بهترین راه حل.
و) اجرا و بازبینی راه‌حل انتخاب شده.
به دنبال اجرای راه‌حل انتخابی، نوبت ارزشیابی آن می‌رسد که آیا راه‌حل مورد نظر مؤثر بوده یا نه؟ اگر موفقیت‌آمیز نبود، اولیت بعدی به اجرا گذاشته می‌شود. در صورتی که نتوانستید با پیاده کردن راه‌حل‌های ارائه شده به حل مشکل برسید، باید مراحل حل مسئله را مجدداً مرور کنید. آیا مشکل را به درستی شناسایی و تعریف کرده‌اید؟ آیا تمام راه‌حل‌های ممکن را در نظر گرفته‌اید؟ آیا راه‌حل انتخاب شده را درست اجرا کرده‌اید؟
به هر حال، اگر راه‌حلی را انتخاب کردید، ولی به نتیجه نرسیدید مأیوس نشده، به دنبال راه‌حل‌های دیگری برای پیدا کردن حل مشکل باشید؛ چرا که شکست یک راه‌حل، پایان تمام راه‌حل‌ها نیست. تردیدی نداشته باشید که خداوند با امداد‌های خود شما را در مراحل حل مسئله یاری خواهد نمود.
این نکته را هم در نظر بگیرید که بر اساس آیات و روایات فراوان، خدا از مادر به انسان مهربان‌تر است و هیچگاه بندگانش را فراموش نمی کند؛ اما این را در نظر داشته باشید که خداوند بسیاری از کارها را به خود انسان ها واگذار کرده است و دوست دارد که آنها به دست خویش و با سعی و تلاش خود مشکلات و موانع را از پیش روی خود بردارند و به موفقیت برسند. البته خداوند در کنار همت و تلاش مضاعف شما یقیناً امدادهایش را به سوی‌تان روانه خواهد داشت؛ مهم این است که شما ناامید نگردید و به جای آن بر تلاش و کوشش‌تان بیفزایید.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1.امینی، ابراهیم، بانوی نمونه اسلام فاطمه زهرا(س)، قم: شفق، 1392.
2.واسونی، جی پی، ده فرمان برای ازدواج موفق، مترجم، نغمه محرابی، تهران: محراب دانش، 1389.
3.حسینی، سیدمهدی، فنون همسریابی و همسرگزینی برای دختران، تهران: ساوالان،1390.
4.لقمانی، احمد، راز سختی‌ها و بلاها در زندگی، قم: عطر سعادت، 1380.
پی نوشت ها:
[1]- بحارالانوار، ج103، ص220.
[2]- سوره نور، آیه 32.
[3]-مجموعه کبیر، نهج الفصاحه، حکمت 310.
[4]- بحارالانوار، ج103، ص38.
[5]- امینی، ابراهیم، بانوی نمونه اسلام فاطمه زهرا(س)، به نقل از مناقب ابن شهر آشوب، ج3، ص353.
[6]تمیمى آمدى، عبد الواحد بن محمد، غرر الحکم و درر الکلم، قم: دار الکتاب الإسلامی، 1410ق، ص70.
[7]سوره بقره، آیه 155.
منبع: اندیشه قم
