پرسش :

لطفاً راه‌های گریز و حیله‌های فرار از ربای معاملی را بیان فرمایید؟

پاسخ :
با انتخاب یکی از راه‌های زیر می‌توان از ربای معاملی رها شد:
1) این که یکی از دو طرف معامله، جنس ربوی خود را در برابر مبلغی به دیگری بفروشند، آنگاه جنس دیگری را، با همان مبلغ برای بیش از آن مقدار جنس خریده شده از او بخرد.
2) این که هر کدام از دو طرف، جنس خود را هبه‌ی غیر معوضه نماید به دیگری؛ بنا بر جریان ربا در مطلق هبه یا به هبه معوضه آن گونه که در کتاب بیع در فقه ذکر شده است.
3) این که یکی جنس خود را به دیگری قرض دهد و به دنبال آن دیگری نیز جنس خود با اضافه آن را به او قرض دهد و پس از آن هر کدام دیگری را بریء الذمه نموده و ببخشند.
4) این که دو جنس مساوی را با همدیگر معامله نمایند، پس از آن مقدار اضافه را به دیگری هبه نماید، البته هبه نباید در معامله اوّل شرط شده باشد.
5) ضمیمه کردن چیزی به دو جنس، مثل آن که یک من گندم را به همراه دو خودکار بفروشد به دو من گندم به همراه یک خودکار.
6) ضمیمه کردن چیزی به طرف ناقص، مثل آن که یک من گندم و خودکار را با دو من گندم معامله کند.

منبع: استفتائات از محضر حضرت آیت‌الله العظمی بهجت (دوره 4 جلدی)، ناشر: دفتر حضرت آیت‌الله العظمی محمدتقی بهجت، قم، 1386.