ارتباط دیابت و بیماری‌های کبدی

ارتباط بیماری‌های کبدی و دیابت فراتر از آن چیزی است که اکثر مردم تصور می‌کنند. محققان آمریکایی دریافته‌اند که:

* میزان شیوع کبد چرب در بین افراد مبتلا به دیابت 34 تا 74 درصد و در دیابتی‌های چاق تقریباً 100 درصد است. 
* ارتباط سیروز و دیابت به این موضوع مربوط می‌شود که خود بیماری‌ سیروز با مقاومت به انسولین مرتبط است. در 60 درصد افراد مبتلا به سیروز، اشکال در تحمل کلوگز وجود دارد و 20 درصد افراد مبتلا به سیروز، به دیابت مبتلا می‌شوند.
* میزان شیوع سرطان کبد در افراد مبتلا به دیابت چهار برابر بیشتر است.

گرچه عوامل خطرساز برای ابتلا به دیابت نوع 2 و کبد چرب، بسیار مختلف هستند، اما بالا بودن سطح قند خون، همواره زمینه‌ساز هر دو بیماری است. درمان دارویی برای کبد چرب وجود ندارد اما با رعایت نکات زیر می‌توان آن را کنترل و درمان کرد:

1. کاهش وزن اضافه از طریق تغییر و اصلاح شیوه‌ی زندگی
2. در پیش گرفتن رژیم غذایی کم چرب، پرفیبر و کم شکر
3. ورزش منظم

سه مرحله‌ی بالا به پیشگیری از دیابت نیز کمک می‌کند زیرا این سه مرحله به حفظ سطح کلوگز خون کمک می‌کند و توانایی متابولیسم شکر در بدن را افزایش می‌دهد. بعلاوه، بعضی از مکمل‌های گیاهی نیز به حفظ سطح قند خون و کاهش آسیب به سلول‌های کبدی کمک می‌کنند.

انسولین عامل اصلی برای شناخت چگونگی ارتباط بین دیابت و بیماری‌های کبد است. کبد یک عضو وابسته به انسولین است، و عملکرد آن به این دو عامل بستگی دارد:
* سطح انسولین خون
* میزان حساسیت کبد به انسولین

بطور معمول، سطح گلوکز خون بعد از خوردن بالا می‌رود و پانکراس را به ترشح انسولین وا می‌دارد.
* انسولین سیگنال‌های لازم برای جذب گلوکز خون را ایجاد می‌کند.
* هنگامی که سطح گلوکز در خون بالا باشد، کبد با جذب گلوکز اضافی و تبدیل آن به کلیگوژن به پیام انسولین پاسخ می‌دهد.
* هنگامی که سطح گلوکز خون پایین بیاید، کبد گلوکز را دوباره به جریان خون می‌فرستد.

در افراد مبتلا به دیابت، کبد نمی‌تواند قند را به کلیگوژن تبدیل کند و یا در مواقع لزوم آن را به شکل گلوکز به جریان خون وارد کند و این به چالش کنترل کلوگز خون می‌افزاید. گرچه کارشناسان بر این باروند که کبد چرب علل مختلفی دارد، اما یک نظریه وجود دارد که علت آن را مقاومت به انسولین در کبد می‌داند. مقاومت به انسولین در کبد سبب می‌شود که پیام‌های هورمونی برای فرستادن کلوگز به خون نادیده گرفته شود، سطح قند خون بالا رود و احتمال تجمع چربی در کبد افزایش یابد. فردی که در خطر مقاومت به انسولین است (یعنی هنگامی که سلول‌ها توانایی پاسخ به انسولین را ندارند)، در خطر ابتلا به دیابت و کبد چرب نیز می‌باشد.

منبع: دانستنی‌های پزشکی، محمد جواد واعظی، قم: نوید حکمت، چاپ اول (1396)

پیشنهاد برای مطالعه بیشتر: