الگوگیری کودک از مادر
پرسش :
پسر ۳ ساله‌ای دارم که خیلی به بازیهای دخترانه علاقه دارد؛ مثلاً دوست دارد غذا درست کند، چای دم کند و در خیال خود مهمان‌ها را پذیرایی میکند؛ همیشه هم خود را یا جای من یا جای خاله‌ی خود و یا پدر خود می‌گذارد و از من هم می‌‌خواهد که جای او باشم. همچنین او خیلی گریه میکند و بهانه می‌گیرد و اگر یک بازی تمام شود و یا غذای او تمام شود، گریه میکند و می‌گوید چرا تمام شد؟ لطفاً راهنمایی بفرمایید.
پاسخ :
پاسخ از حجت الاسلام سیدعلیرضا تراشیون (کارشناس و مشاور تربیتی کودک و نوجوان):
یکی از وجوه تمایز انسان نسبت به سایر موجودات، داشتن قدرت تخیّل است. انسان یک موجود تخیّلی است؛ لذا بروز این رفتارهای تخیّل آمیز در کودکان طبیعی است.
الگوگیری از مادر
این‌که فرزند ایشان بیشتر دوست دارد رفتارهای زنانه و دخترانه انجام دهد، شاید دلیل عمده‌ی آن این است که خیلی مادر خود را می‌بیند. اگر همین کودک دو ساعت به مغازه‌ی نجّاری برود و آنجا را نگاه کند، وقتی به منزل می‌آید، از مادر خود میخ و چکش و ارّه طلب میکند. لذا بچّه‌ها خصوصاً پسرها نباید در فضایی قرار بگیرند که دائماً مادر خود را ببینند؛ زیرا همان تأثیر منفی در تربیت جنسیّتی دارد.
یکی از آسیب‌های تک فرزندی نیزهمین است؛ خصوصاً پسرهایی که تک فرزند هستند، بیشتر روحیات زنانه پیدا می‌کنند.
راهکارها:
الف. برقراری ارتباط با پدر
طبق آمار یک کودک که در ۷ سالگی معمولاًروزانه ۱۲ ساعت بیدار است، تا این سن بیش از ۳۰ هزار ساعت در کنار مادر خود است. بنابراین رفتارهای او را یاد می‌گیرد. او می‌بیند که مادر آشپزی میکند، از مهمان ها پذیرایی میکند و سایر رفتارهای زنانه را انجام می دهد؛ لذا بیشتر الگو را از مادر دریافت میکند.
بنابراین، برای برطرف شدن این مشکل، بچّه‌ها خصوصاً پسر بچّه‌ها باید بیشتر با پدر خود ارتباط برقرار کنند و اوقات بیشتری را با او بگذرانند؛ به عنوان مثال، پدر می‌تواند برای انجام کارها در بیرون از منزل، پسرش را نیز با خود همراه کند، تا او رفتارهای مردانه را نیز ببیند و الگوگیری کند.
ب. قصّه گویی
گاهی اوقات ما می‌توانیم کتاب‌های داستانی را که در این زمینه است، برای فرزندان خود بخوانیم. در این زمینه مجموعه‌ای به چاپ رسیده که نمی‌گوییم صد درصد کتاب‌های آن خوب است، ولی حدّاقل شاکله‌ی کتاب خوب را دارا است. این کتاب‌ها را به کتاب‌های خاص برای دخترها و کتاب‌های خاص برای پسرها تفکیک کرده اند و جالب این است ماجراهایی که در این کتاب‌ها اتّفاق می‌افتد در بخش پسرانه متناسب با جنس پسر و در بخش دخترانه متناسب با جنس دختر است. والدین میتوانند از این کتاب ها برای فرزندان خود استفاده کنند.
ج. برقراری ارتباط با همسالان
توصیه‌ی ما این است که ایشان حتماً در کنار همسال خود قرار گیرند و ارتباط بیشتری با آن‌ها برقرار کند. اگر این ارتباط بیشتر شود، شاید اوایل این حس وجود داشته باشد که نخواهد بازی کند، ولی کمی که جلوتر می‌‌رود، آرام آرام با گروه همسال خود مأنوس می‌شود؛ حتّی صبح‌ها با فکر خیال آن‌ها بیدار می‌شود و دائماً به مادر می‌گوید که برویم و آن‌ها را ببینیم.
استفاده از آموزش غیر مستقیم
امّا این مشکل فرزند ایشان که بعد از تمام شدن بازی یا خوراکی گریه میکند، می‌تواند با شیوه‌ی قصّه‌گویی برطرف شود. مادر می‌تواند در قالب قصّه و داستانی که با استفاده از فکر خود می‌سازد و از زبان شخصیت آن داستان، به فرزندش بفهاماند که رفتار او اشتباه است.
به این ترتیب ما باید به فرزند خود الگو بدهیم و به طور غیر مستقیم به او بیاموزیم که به جای گریه باید چه کار کند. خصوصاً در بچّه‌های ۳ یا ۴ ساله که هنوز قدرت کلامی آن‌ها قوی نشده است و آستانه‌ی تحمّل آن‌ها پایین‌تر است، ما باید با آموزش‌های غیر مستقیم دائماً این مفاهیم را به آن‌ها انتقال دهیم.
یکی از وجوه تمایز انسان نسبت به سایر موجودات، داشتن قدرت تخیّل است. انسان یک موجود تخیّلی است؛ لذا بروز این رفتارهای تخیّل آمیز در کودکان طبیعی است.
الگوگیری از مادر
این‌که فرزند ایشان بیشتر دوست دارد رفتارهای زنانه و دخترانه انجام دهد، شاید دلیل عمده‌ی آن این است که خیلی مادر خود را می‌بیند. اگر همین کودک دو ساعت به مغازه‌ی نجّاری برود و آنجا را نگاه کند، وقتی به منزل می‌آید، از مادر خود میخ و چکش و ارّه طلب میکند. لذا بچّه‌ها خصوصاً پسرها نباید در فضایی قرار بگیرند که دائماً مادر خود را ببینند؛ زیرا همان تأثیر منفی در تربیت جنسیّتی دارد.
یکی از آسیب‌های تک فرزندی نیزهمین است؛ خصوصاً پسرهایی که تک فرزند هستند، بیشتر روحیات زنانه پیدا می‌کنند.
راهکارها:
الف. برقراری ارتباط با پدر
طبق آمار یک کودک که در ۷ سالگی معمولاًروزانه ۱۲ ساعت بیدار است، تا این سن بیش از ۳۰ هزار ساعت در کنار مادر خود است. بنابراین رفتارهای او را یاد می‌گیرد. او می‌بیند که مادر آشپزی میکند، از مهمان ها پذیرایی میکند و سایر رفتارهای زنانه را انجام می دهد؛ لذا بیشتر الگو را از مادر دریافت میکند.
بنابراین، برای برطرف شدن این مشکل، بچّه‌ها خصوصاً پسر بچّه‌ها باید بیشتر با پدر خود ارتباط برقرار کنند و اوقات بیشتری را با او بگذرانند؛ به عنوان مثال، پدر می‌تواند برای انجام کارها در بیرون از منزل، پسرش را نیز با خود همراه کند، تا او رفتارهای مردانه را نیز ببیند و الگوگیری کند.
ب. قصّه گویی
گاهی اوقات ما می‌توانیم کتاب‌های داستانی را که در این زمینه است، برای فرزندان خود بخوانیم. در این زمینه مجموعه‌ای به چاپ رسیده که نمی‌گوییم صد درصد کتاب‌های آن خوب است، ولی حدّاقل شاکله‌ی کتاب خوب را دارا است. این کتاب‌ها را به کتاب‌های خاص برای دخترها و کتاب‌های خاص برای پسرها تفکیک کرده اند و جالب این است ماجراهایی که در این کتاب‌ها اتّفاق می‌افتد در بخش پسرانه متناسب با جنس پسر و در بخش دخترانه متناسب با جنس دختر است. والدین میتوانند از این کتاب ها برای فرزندان خود استفاده کنند.
ج. برقراری ارتباط با همسالان
توصیه‌ی ما این است که ایشان حتماً در کنار همسال خود قرار گیرند و ارتباط بیشتری با آن‌ها برقرار کند. اگر این ارتباط بیشتر شود، شاید اوایل این حس وجود داشته باشد که نخواهد بازی کند، ولی کمی که جلوتر می‌‌رود، آرام آرام با گروه همسال خود مأنوس می‌شود؛ حتّی صبح‌ها با فکر خیال آن‌ها بیدار می‌شود و دائماً به مادر می‌گوید که برویم و آن‌ها را ببینیم.
استفاده از آموزش غیر مستقیم
امّا این مشکل فرزند ایشان که بعد از تمام شدن بازی یا خوراکی گریه میکند، می‌تواند با شیوه‌ی قصّه‌گویی برطرف شود. مادر می‌تواند در قالب قصّه و داستانی که با استفاده از فکر خود می‌سازد و از زبان شخصیت آن داستان، به فرزندش بفهاماند که رفتار او اشتباه است.
به این ترتیب ما باید به فرزند خود الگو بدهیم و به طور غیر مستقیم به او بیاموزیم که به جای گریه باید چه کار کند. خصوصاً در بچّه‌های ۳ یا ۴ ساله که هنوز قدرت کلامی آن‌ها قوی نشده است و آستانه‌ی تحمّل آن‌ها پایین‌تر است، ما باید با آموزش‌های غیر مستقیم دائماً این مفاهیم را به آن‌ها انتقال دهیم.
