عدم امکان فسخ نکاح با وجود جنون زوج
پرسش :
یکی از شروط ضمن عقد ازدواج که در سندهای ازدواج درج شده است و زوجین آن را می‌پذیرند و امضا می‌کنند آن است که زوج به زوجه وکالت بلاعزل با حق توکیل به غیر می‌دهد تا در مواردی (دوازده مورد) بتواند با مراجعه به دادگاه خود را مطلقه نماید. در بند چهارم از این شروط آمده است: «جنون زوج در مواردی که فسخ نکاح شرعاً ممکن نباشد.» مستدعی است بفرمایید: 1. چه مواردی است که زوج مجنون است ولی از لحاظ شرعی امکان فسخ نکاح نیست؟ 2. آیا وکالت زوجه با جنون زوج از بین می‌رود؟ اگر از بین می‌رود زوجه چگونه می‌تواند از وکالتش برای طلاق استفاده کند؟
پاسخ :
آیت الله العظمی جعفر سبحانی
«1. جنون زوج سبب بطلان وکالت می‌شود و لکن زوجه به خاطر جنون زوج حق فسخ دارد.
2. میزان در جنون از دست دادن عقل و خرد است به گونه‌‌ای که سخنان او پایه صحیحی نداشته باشد والله العالم. 1395/8/9»
آیت الله العظمی سید علی سیستانی
«1. از نظر آیت الله سیستانی ثبوت حق فسخ برای زوجه به دلیل جنون زوج محل اشکال است. ولی بر فرض ثبوت اگر زوجه اعمل خیار را به تأخیر بیندازد حق فسخش ساقط می‌شود.
2. در جنون همیشگی نافذ نیست و در جنون ادواری محل اشکال است. 25 ربیع‌الثانی 1438 ه.ق»
آیت الله العظمی سید موسی شبیری زنجانی
«اگر با توجه به عیب، راضی به عقد شود دیگر حق فسخ نخواهد داشت. البته وکالت هم به جنون مرد باطل می‌شود و زوجه دیگر نمی‌تواند طلاق دهد. 16 ربیع‌الثانی 1438 ه.ق»
آیت الله العظمی ناصر مکارم شیرازی
«همان‌گونه که در کتاب‌النکاح از انوارالفقاهه نوشته‌ایم، منظور جایی است که زمان جنون بسیار کم باشد؛ مثلاً یک ساعت دیوانه شود که حق فسخ ندارد و می‌توان از شرط مذکور استفاده کرد. 1395/8/19»
آیت الله العظمی سید عبدالکریم موسوی اردبیلی
«باید توجه داشته باشید، عبارت مذکور، یک تعبیر قرآنی و روایی ـ فقهی نیست، بلکه «ماده قانونی» است، و حد و حدود و ابهام آن، باید از قانونگذار سؤال شود، ولی اجمالاً گفته می‌شود: در موردی که جنون زوج، عارض بعد از عقد باشد، حق فسخ یک امر مسلمی نیست و بعضی احتیاط دارند همچنین فوریت اعمال حق فسخ، قول بعضی از فقهاست، که با تأخیر عرفی، حق فسخ ساقط می‌شود. و نیز در موردی که زن عالم به جنون ادواری زوج بوده و یا ولی او برای او زن گرفته و زن رضایت به عقد یا [با] مجنون ادواری و یا غیر ادواری داده حق فسخ برای او وجود ندارد ولی شرط وکالت برای طلاق در این موارد معنی پیدا می‌کند.
2. بطلان وکالت با جنون ادواری موکل محل کلام است و مورد قبول همه نیست حتی در زمان جنون متوکل. 1395/9/3»
منبع: مرکز تحقیقات فقهی حقوقی قوه قضاییه
«1. جنون زوج سبب بطلان وکالت می‌شود و لکن زوجه به خاطر جنون زوج حق فسخ دارد.
2. میزان در جنون از دست دادن عقل و خرد است به گونه‌‌ای که سخنان او پایه صحیحی نداشته باشد والله العالم. 1395/8/9»
آیت الله العظمی سید علی سیستانی
«1. از نظر آیت الله سیستانی ثبوت حق فسخ برای زوجه به دلیل جنون زوج محل اشکال است. ولی بر فرض ثبوت اگر زوجه اعمل خیار را به تأخیر بیندازد حق فسخش ساقط می‌شود.
2. در جنون همیشگی نافذ نیست و در جنون ادواری محل اشکال است. 25 ربیع‌الثانی 1438 ه.ق»
آیت الله العظمی سید موسی شبیری زنجانی
«اگر با توجه به عیب، راضی به عقد شود دیگر حق فسخ نخواهد داشت. البته وکالت هم به جنون مرد باطل می‌شود و زوجه دیگر نمی‌تواند طلاق دهد. 16 ربیع‌الثانی 1438 ه.ق»
آیت الله العظمی ناصر مکارم شیرازی
«همان‌گونه که در کتاب‌النکاح از انوارالفقاهه نوشته‌ایم، منظور جایی است که زمان جنون بسیار کم باشد؛ مثلاً یک ساعت دیوانه شود که حق فسخ ندارد و می‌توان از شرط مذکور استفاده کرد. 1395/8/19»
آیت الله العظمی سید عبدالکریم موسوی اردبیلی
«باید توجه داشته باشید، عبارت مذکور، یک تعبیر قرآنی و روایی ـ فقهی نیست، بلکه «ماده قانونی» است، و حد و حدود و ابهام آن، باید از قانونگذار سؤال شود، ولی اجمالاً گفته می‌شود: در موردی که جنون زوج، عارض بعد از عقد باشد، حق فسخ یک امر مسلمی نیست و بعضی احتیاط دارند همچنین فوریت اعمال حق فسخ، قول بعضی از فقهاست، که با تأخیر عرفی، حق فسخ ساقط می‌شود. و نیز در موردی که زن عالم به جنون ادواری زوج بوده و یا ولی او برای او زن گرفته و زن رضایت به عقد یا [با] مجنون ادواری و یا غیر ادواری داده حق فسخ برای او وجود ندارد ولی شرط وکالت برای طلاق در این موارد معنی پیدا می‌کند.
2. بطلان وکالت با جنون ادواری موکل محل کلام است و مورد قبول همه نیست حتی در زمان جنون متوکل. 1395/9/3»
منبع: مرکز تحقیقات فقهی حقوقی قوه قضاییه
