ابتدای عده وفات
پرسش :
الف. تاریخ آغاز عده وفات زوجه آیا از زمان آگاهی و علم زن از وفات زوج است یا از تاریخ فوت شوهر؟ آیا در این باره فرقی بین این که شوهر، حاضر در محل سکونت زن باشد یا غایب باشد فرقی هست؟ ب. آیا مطلقه رجعیهای که در زمان طلاق ناشزه بوده ولی در زمان عده از نشوز خارج شده و نیز مطلقه رجعیهای که در زمان طلاق در حال عدم نشوز بوده اما در زمان عده ناشزه میگردد، مستحق نفقه است؟
پاسخ :
آیت الله العظمی محمد تقی بهجت (ره)
«الف. در حاضر از حین وفات و در غائب از حین بلوغ خبر.
ب. در حال عده کاری به نشوز ندارد و اگر مراجعه کرد نفقه بستگی به نشوز و عدم آن دارد. 1381/07/09»
آیت الله العظمی میرزا جواد تبریزی (ره)
«الف. شروع عدهء وفات از وصول خبر فوت زوج به زوجه است، و فرقی نمی‌کند که شوهر حاضر در محل سکونت زن باشد یا غائب باشد والله العالم.
ب. در صورت اوّل چنانچه در زمانی از نشوز خارج شده نفقه واجب است. و در صورت دوم چنانچه نشوزی باشد که مسقط نفقه است مثل این که از خانه اعراض کرده نفقه ندارد والله العالم. 1381/05/07»
آیت الله العظمی سیدعلی خامنه ای
«الف. در هر دو فرض سوال آغاز عده وفات از زمان علم زوجه به فوت شوهر است.
ب. در فرض اوّل نفقه واجب است و در فرض دوم ساقط میشود. 1381/02/30»
آیت الله العظمی سید علی سیستانی
«الف. اگر زوج غائب باشد از زمان علم زن به وفات، عده شروع میشود و همچنین اگر حاضر باشد ولی خبر مرگ پس از مدتی برسد و اما اگر زود خبر برسد از وقت مرگ عده شروع میشود.
ب. مطلقه رجعیه در عده حکم زوجه را دارد پس اگر ناشزه نباشد واجبالنفقه است چه قبلا بوده و چه نبوده است و اگر ناشزه باشد نفقه او واجب نیست چه قبلا ناشزه بوده چه نبوده است ولی نشوز به معنای عدم تمکین مطلق مانع وجوب نفقه است اما اگر در بعضی مواقع امتناع ورزد یا از خانه بدون اجازه خارج شود بنابر احتیاط واجب باید نفقهء او داده شود. 21 ربیع الاول 1423 ه.ق»
آیت الله العظمی لطف الله صافی گلپایگانی
«الف. شروع عده از تاریخ علم زوجه به فوت زوج است و در این جهت فرقی بین حضور یا غیاب شوهر نیست والله العالم.
ب. زنی که در مدت عده ناشزه نباشد استحقاق نفقهء ایام عده را دارد ولی در فرض دوم حق نفقه ندارد والله العالم. 1381/03/08»
آیت الله العظمی محمد فاضل لنکرانی (ره)
«الف. مبدأ شروع عده وفات بلوغ خبر وفات زوج است و فرقی بین شوهر حاضر و غایب نیست، البته باید زن یقین به صحت خبر یا اطمینان به آن پیدا کند.
ب. ناشزه در هر حال نفقه ندارد، اما کسی که فعلا به او ناشزه گفته نمیشود نفقه او بر شوهر واجب است، بنابراین نفقه زن در فرض اول بر شوهر واجب است و در فرض دوم نفقه او ساقط میشود. 1381/03/28»
آیت الله العظمی ناصر مکارم شیرازی
«الف. مبدأ عده زمان طلاق است و فرقی بین غائب حاضر در بلد و غیر آن نیست.
ب. در زمانی که ناشزه است مستحق نیست و در زمانی که ناشزه نیست مستحق است. 1381/05/31»
آیت الله العظمی حسین نوری همدانی
«الف. بلی، آغاز عدهء وفات زمان علم زن به وفات شوهر است و فرقی نیست در اینکه زوج در محل سکونت زوجه باشد یا در جای دیگر.
ب. بلی، در صورت اول مستحق نفقه است ولی در صورت دوم خیر. 1381/09/19»
منبع: مرکز تحقیقات فقهی حقوقی قوه قضاییه
«الف. در حاضر از حین وفات و در غائب از حین بلوغ خبر.
ب. در حال عده کاری به نشوز ندارد و اگر مراجعه کرد نفقه بستگی به نشوز و عدم آن دارد. 1381/07/09»
آیت الله العظمی میرزا جواد تبریزی (ره)
«الف. شروع عدهء وفات از وصول خبر فوت زوج به زوجه است، و فرقی نمی‌کند که شوهر حاضر در محل سکونت زن باشد یا غائب باشد والله العالم.
ب. در صورت اوّل چنانچه در زمانی از نشوز خارج شده نفقه واجب است. و در صورت دوم چنانچه نشوزی باشد که مسقط نفقه است مثل این که از خانه اعراض کرده نفقه ندارد والله العالم. 1381/05/07»
آیت الله العظمی سیدعلی خامنه ای
«الف. در هر دو فرض سوال آغاز عده وفات از زمان علم زوجه به فوت شوهر است.
ب. در فرض اوّل نفقه واجب است و در فرض دوم ساقط میشود. 1381/02/30»
آیت الله العظمی سید علی سیستانی
«الف. اگر زوج غائب باشد از زمان علم زن به وفات، عده شروع میشود و همچنین اگر حاضر باشد ولی خبر مرگ پس از مدتی برسد و اما اگر زود خبر برسد از وقت مرگ عده شروع میشود.
ب. مطلقه رجعیه در عده حکم زوجه را دارد پس اگر ناشزه نباشد واجبالنفقه است چه قبلا بوده و چه نبوده است و اگر ناشزه باشد نفقه او واجب نیست چه قبلا ناشزه بوده چه نبوده است ولی نشوز به معنای عدم تمکین مطلق مانع وجوب نفقه است اما اگر در بعضی مواقع امتناع ورزد یا از خانه بدون اجازه خارج شود بنابر احتیاط واجب باید نفقهء او داده شود. 21 ربیع الاول 1423 ه.ق»
آیت الله العظمی لطف الله صافی گلپایگانی
«الف. شروع عده از تاریخ علم زوجه به فوت زوج است و در این جهت فرقی بین حضور یا غیاب شوهر نیست والله العالم.
ب. زنی که در مدت عده ناشزه نباشد استحقاق نفقهء ایام عده را دارد ولی در فرض دوم حق نفقه ندارد والله العالم. 1381/03/08»
آیت الله العظمی محمد فاضل لنکرانی (ره)
«الف. مبدأ شروع عده وفات بلوغ خبر وفات زوج است و فرقی بین شوهر حاضر و غایب نیست، البته باید زن یقین به صحت خبر یا اطمینان به آن پیدا کند.
ب. ناشزه در هر حال نفقه ندارد، اما کسی که فعلا به او ناشزه گفته نمیشود نفقه او بر شوهر واجب است، بنابراین نفقه زن در فرض اول بر شوهر واجب است و در فرض دوم نفقه او ساقط میشود. 1381/03/28»
آیت الله العظمی ناصر مکارم شیرازی
«الف. مبدأ عده زمان طلاق است و فرقی بین غائب حاضر در بلد و غیر آن نیست.
ب. در زمانی که ناشزه است مستحق نیست و در زمانی که ناشزه نیست مستحق است. 1381/05/31»
آیت الله العظمی حسین نوری همدانی
«الف. بلی، آغاز عدهء وفات زمان علم زن به وفات شوهر است و فرقی نیست در اینکه زوج در محل سکونت زوجه باشد یا در جای دیگر.
ب. بلی، در صورت اول مستحق نفقه است ولی در صورت دوم خیر. 1381/09/19»
منبع: مرکز تحقیقات فقهی حقوقی قوه قضاییه
