اثر توبه در سقوط مجازات حدی

پرسش :

زید شخصی بوده که به امور دینی خود مانند نماز، روزه، خمس و زکات، بی توجه بوده و در مواردی مرتکب گناهانی چون سرقت، شرب خمر و زنا شده است. اخیرا توفیق توبه و بازگشت به حق پیدا کرده و از اعمال گذشته خود سخت پشیمان است و بسیار ناآرام معمولا به حرم می رود و با گریه و ناله از خدا طلب عفو و بخشش می کند، اما نه مالی دارد که مالباختگان را راضی کند و نه توان قضای همه واجبات گذشته را دارد، با توجه به مراتب فوق، بفرمایید: 1. آیا پذیرش توبه وی و سقوط عذاب اخروی منوط به قضای واجبات و ادای حقوق مردم است، به نحوی که اگر با همین وضع از دنیا برود توبه او بی تأثیر است؟ یا صرف ندامت او حتی اگر مالی برای ادای حق مردم نداشته و موفق به قضای واجبات نشود موجب نجات وی است و آیا توبه وی در وضعیت فعلی مورد قبول است؟ 2. چنانچه مالباختگان از وی شکایت نمایند، آیا با توجه به این که پیش از اثبات جرم و پیش از دستگیری توبه کرده است؛ آیا می توان مجازات دنیوی اعم از حدی و تعزیری از وی ساقط دانست یا سقوط کیفر دنیوی پیش از اثبات نیز منوط به ادای حقوق الناس است؟

پاسخ :
آیت الله العظمی ناصر مکارم شیرازی
«باید به مقداری که توان دارد در ادای حقوق الهی و حقوق الناس و حقوق مردم اقدام کند و تصمیم جدی داشته باشد که اگر در آینده توانایی بیشتری پیدا کرد باقیمانده را نیز ادا کند در این صورت توبه او ان شاء‌ الله پذیرفته است در ضمن باید وصیت نامه هم بنویسد که وارثان او چنانچه بتوانند دیون او را اداء کنند و حدود الهی با توبه قول از رسیدن به حاکم شرع ساقط می‌شود. همیشه موفق باشید. 1385/04/19»
 
منبع: مرکز تحقیقات فقهی حقوقی قوه قضاییه