اثر اضطرار و توبه در حدود

پرسش :

1. آیا اضطرار در تمام حدود رافع حد است؟ یا فقط در برخی از حدود رافع حد است؟ به عبارت دیگر ادله اضطرار مطلق است یا مقید؟ 2. اگر سارقی قبل از ثبوت جرم توبه کرده باشد حد از او ساقط می‌‏گردد، آیا تعزیر او جایز است؟

پاسخ :
آیت الله العظمی محمد تقی بهجت (ره)
«1. مطلق است مگر در موردی دلیل خاصی باشد و یا در حقیقت مصداق اضطرار نباشد.
2. خیر. 1383/03/27»
 
آیت الله العظمی سید عبدالکریم موسوی اردبیلی
« 1. ادله رفع مجازات از مضطر اطلاق دارد، بنابراین چنانچه واقعاً اضطرارای به حسب مورد تحقق یافته باشد، کیفر و مجازات احتیاج به دلیل خاص دارد.
2. در مواردی که حد از مجرمی ساقط می‌‏شود، تعزیر نیز وجهی ندارد، مگر آنکه جرم دیگری در بین باشد یا مصلحت خاصی به حسب مورد مطرح باشد. 1381/01/21»
 
آیت الله العظمی حسین نوری همدانی
«1. اگر منظور از «اضطرار» آن است که عمل حرامی مانند خوردن شراب، که در حال معمولی حرام است، به جهت اضطرار و حفظ جان و مانند آن، مرتکب شود در این گونه موارد حد ساقط می‌‏شود، ولی اگر منظور آن است که مثلاً کسی را به قتل برساند، در اینجا اگر انسان مرتکب قتل شود، حد قتل، که قصاص باشد، به قوت خود باقی است.
2. حد ساقط می‌‏شود و تعزیر هم ندارد. 1380/12/18»
 
منبع: مرکز تحقیقات فقهی حقوقی قوه قضاییه