اجاره عقد تملیکی
پرسش :
آیا اجاره اشخاص عقد تملیکی است یا تعهد به عمل است؟ توضیح این که حقوقدانان اجاره اشخاص را تعهد می‌دانند نه تملیکِ عمل و برخی از فقهای معاصر نیز در کتاب الاجاره خود چنین گفته اند که: اجاره اشخاص مانند اجاره اعیان نیست چون قبل از عمل چیزی نیست که ملکیت به آن تعلق گیرد و بعد از عمل نیز عمل معدوم می‌گردد و چیزی نیست تا متعلق ملکیت باشد و خود عمل مطلوب نیست تا ملکیت به آن تعلق بگیرد و به نتیجه هم گاهی ملکیت نمی‌تواند تعلق بگیرد، مثلاً نتیجه اجاره در واجبات نیابی سقوط امر است و سقوط امر قابلیت برای تعلق ملکیت ندارد.
پاسخ :
آیت الله العظمی جعفر سبحانی
«نظر ما در اجاره اعیان برخلاف نظر مشهور است. ما معتقدیم اجاره اعیان تسلیط طرف بر عین است تا از آن بهره بگیرد و لذا در صیغه اجاره می‌گوییم «آجرتک الدار» و نمی‌گوییم «آجرتک منفعة الدار». از این بیان روشن می‌شود که در اجاره اجیر نیز در اختیار گرفتن اجیر برای بهره‌گیری در کار مورد نظر است. بنابراین نظر ما با هر دو نظر فرق می‌کند. البته این نظر در اجیر خاص روشن است. 29 جمادی الاولی 1430 ه.ق»
آیت الله العظمی ناصر مکارم شیرازی
«اجاره اشخاص تملیکی است زیرا عمل دارای ارزش است و به صورت کلی در ذمه اجیر موجود است مانند اموال در سلف که مالی در خارج وجود ندارد اما در ذمه شخص فروشنده موجود است. 1388/02/29»
آیت الله العظمی سید عبدالکریم موسوی اردبیلی
«فرقی بین اجاره اشخاص و اشیاء از جهت معنا نیست و معنای آن پیش عرف معلوم و معروف است و به معنای تملیک هم نیست بلکه اضافه خاصه‌ای است بین موجر و مستأجر و اجیر که به دنبال می‌آورد، مالکیت مستأجر را نسبت به منفعت اشیاء یا عمل اجیر. 1388/11/01»
آیت الله العظمی حسین نوری همدانی
«در فرض سؤال، اجاره غالباً تملیک عمل است و در مواردی هم تملیک منفعت می‌باشد. 1388/02/14»
منبع: گنجینه استفتائات قضایی، مرکز تحقیقات فقهی حقوقی قوه قضاییه
«نظر ما در اجاره اعیان برخلاف نظر مشهور است. ما معتقدیم اجاره اعیان تسلیط طرف بر عین است تا از آن بهره بگیرد و لذا در صیغه اجاره می‌گوییم «آجرتک الدار» و نمی‌گوییم «آجرتک منفعة الدار». از این بیان روشن می‌شود که در اجاره اجیر نیز در اختیار گرفتن اجیر برای بهره‌گیری در کار مورد نظر است. بنابراین نظر ما با هر دو نظر فرق می‌کند. البته این نظر در اجیر خاص روشن است. 29 جمادی الاولی 1430 ه.ق»
آیت الله العظمی ناصر مکارم شیرازی
«اجاره اشخاص تملیکی است زیرا عمل دارای ارزش است و به صورت کلی در ذمه اجیر موجود است مانند اموال در سلف که مالی در خارج وجود ندارد اما در ذمه شخص فروشنده موجود است. 1388/02/29»
آیت الله العظمی سید عبدالکریم موسوی اردبیلی
«فرقی بین اجاره اشخاص و اشیاء از جهت معنا نیست و معنای آن پیش عرف معلوم و معروف است و به معنای تملیک هم نیست بلکه اضافه خاصه‌ای است بین موجر و مستأجر و اجیر که به دنبال می‌آورد، مالکیت مستأجر را نسبت به منفعت اشیاء یا عمل اجیر. 1388/11/01»
آیت الله العظمی حسین نوری همدانی
«در فرض سؤال، اجاره غالباً تملیک عمل است و در مواردی هم تملیک منفعت می‌باشد. 1388/02/14»
منبع: گنجینه استفتائات قضایی، مرکز تحقیقات فقهی حقوقی قوه قضاییه
