فضیلت و خواص سوره توبه
پرسش :
فضیلت و خواص سوره توبه چیست؟
پاسخ :
تعداد آیات: 129
این سوره، مدنی است.
نام های دیگر سوره: برائت، توبه، فاضحه
مفسران برای این سوره نام های زیادی که بالغ بر «ده» نام می شود، ذکر کرده اند، که از همه معروف تر «برائت»، «توبة» و «فاضحه» است، و هر یک از این نام ها دلیل روشنی دارد.
نام «برائت» به این جهت برای این سوره گذارده شده که آغاز آن برائت و بیزاری خداوند از مشرکان پیمان شکن است.
نام «توبه» به این جهت است که در آغاز این سوره سخن از «توبه» فراوان به میان آمده.
نام «فاضحه» به جهت ان است که ایات مختلفی از آن موجب رسوایی و فضاحت منافقان و پرده برداری از روی اعمالشان بوده است».
تفسیر نمونه ج7 ص327
این سوره تنها سوره ای است که با «بسم الله» شروع نشده است.
چرا این سوره بسم الله ندارد؟
«پاسخ این سوال را چگونگى شروع این سوره به ما مى دهد، زیرا این سوره در واقع بااعلان جنگ به دشمنان پیمان شکن، و اظهار برائت و بیزارى و پیش گرفتن یک روش محکم و سخت در مقابل آنان آغاز شده است، و روشنگر خشم خداوند نسبت به این گروه است و با «بسم الله الرحمن الرحیم» که نشانه صلح و دوستى و محبت و بیان کننده صفت رحمانیت و رحیمیت خدا است، تناسب ندارد.»
تفسیر نمونه ج7 ص327
الطبرسی عن علی علیه السلام: «لم تنزل بسم الله الرحمن الرحیم علی رأس سورة براءةلأن بسم الله لادمان و الرحمة و نزلت براءة لرفع الامان بالسیف»
طبرسی از علی علیه السلام روایت آورده که: از آنجا که بسم الله برای امان و رحمت است ولی سوره برائت برداشته شدن امان با شمشیر است، ابتدای این سوره بسم الله الرحمن الرحیم نازل نشده است.
متن و ترجمه البرهان فی تفسیر القرآن ج6 ص 116
گروهى نیز معتقدند چون این سوره در حقیقت دنباله سوره انفال است، زیرا در سوره انفال پیرامون پیمانها سخن گفته شده، و در این سوره پیرامون الغاى پیمانهاى پیمان شکنان بحث شده، لذا بسم الله در میان این دو ذکر نشده است.
عن الصادق علیه السلام: «الانفالُ وَ البرائَةُ واحدٌ»
امام صادق علیه السلام فرمودند: سوره انفال و برائت یکی می باشند.
متن و ترجمه البرهان فی تفسیر القرآن ج6 ص 116
و هیچ مانعى ندارد که علت ترک «بسم الله» هر دو موضوع باشد، که به یکى درروایت نخست و به دیگرى در روایت دوم اشاره شده است.
فضایل سوره توبه
روی عن النبی صلّی الله علیه و آله و سلم انه قال: «من قرأ هذه السورة بعثه الله یوم القیامة بریئا من النفاق...»
از پیغمبر اکرم صلّی الله علیه و آله و سلم روایت است که فرمود: هر کس این سوره را قرائت نماید خداوند او را در قیامت مبری از نفاق محشور فرماید.
متن وترجمه البرهان فی تفسیر القرآن ج6 ص 116
روی عن النبی صلّی الله علیه و آله و سلم انه قال: من قرأ سورة الانفال و براءة فانا شفیع له و شاهد یوم القیامة انه بریء من النفاق و اعطی من الاجر بعدد کل منافق و منافقة فی دار الدنیا عشر حسنات و محی عنه عشر سیئات و رفع له عشر درجات و کان العرش و حملته یصلون علیه ایام حیاته فی الدنیا.
از پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم نقل شده است: هر کس سوره های «انفال» و «توبه» را قرائت نماید من شفاعت کننده و گواهی دهنده برای او، در روز قیامت خواهم بود، مبنی بر اینکه او از نفاق به دور است و به تعداد همه مردان و زنان منافق در دنیا، به او ده حسنه داده می شود و ده گناه از او پاک می شود و ده درجه بالا برده می شود و عرش و حاملان آن در ایام زندگی او در دنیا بر او درود می فرستند.
مستدرک الوسائل ج4 ص340
عن ابی عبدالله علیه السلام قال: من قرأ سورة الانفال و سورة براءة فی کل شهر لم یدخله نفاق ابداً و کان من شیعة امیرالمومنین علیه السلام.
امام صادق علیه السلام فرمود: هر کس سوره های مبارکه انفال و برائت را در هر ماه بخواند روح نفاق در او داخل نمی شود و از پیروان راستین علی علیه السلام خواهد بود.
متن وترجمه البرهان فی تفسیر القرآن ج6 ص2
عن ابی بصیر عن ابی عبدالله قال: سمعته یقول: من قرأ سورة براءة و الانفال فی کل شهر لم یدخله نفاق ابداً و کان من شیعة امیرالمومنین حقا و أکل یوم القیامة من موائد الجنة مع شیعته حتی یفرغ الناس من الحساب.
ابابصیر می گوید از امام صادق علیه السلام شنیدم که فرمود: هر کس سوره های مبارکه انفال و برائت را در هر ماه بخواند هرگز روح نفاق در وجود او وارد نخواهد شد و از پیروان حقیقی امیرمومنان علی علیه السلام خواهد بود و در روز رستاخیز از مائده های بهشتی همراه با شیعیان بهره می گیرد تا مردم از حساب خویش فارغ شوند.
متن وترجمه البرهان فی تفسیر القرآن ج6 ص2
عن جعفر الصادق علیه السلام: ان من قرأ هاتین السورتین فی کل شهر، لم ینافق ابدا و یشفع فی اهل الکبائر.
امام جعفر الصادق علیه السلام می فرماید: هر کس این دو سوره [انفال، توبه]را در هر ماه قرائت کند نفاق هرگز به او وارد نمی شود و در بین بزرگان شفاعت می شود.
مستدرک الوسائل ج4 ص341
آثار و برکات سوره توبه
1) در امان ماندن از دزد و آتش سوزی
روی عن النبی صلّی الله علیه و آله و سلم انه قال: «... من کتبها فی عمامته أو قلنسوته أمن اللصوص فی کل مکان و إذا هم رأوه انحرفوا عنه، ولو احترقت محلته بأسرها لم تصل النار إلی منزله و لم تقر به ابداً ما دامت عنده مکتوبة»
اگر کسی این سوره را بنویسد و در جوف عمامه و یا کلاه خود بگذارد از دزد ایمن شود و چنانچه راهزنی به او برخورد نماید از او منصرف شود و خانه حامل این سوره از حریق محفوظ و در مان می باشد و هرچند تمام محله و کوی مجاور آن خانه دستخوش آتش سوزی گردد آتش به این خانه مادامی که این سوره در آن نوشته شده موجود باشد نزدیک نخواهد شد.
متن وترجمه البرهان فی تفسیر القرآن ج6 ص116
2) در امان ماندن از درندگان
عن جعفربن محمد، عن ابیه عن جده عن علی بن ابی طالب عن النبی صلّی الله علیه و آله و سلم انه قال: «یاعلی!... من خاف من السباع فلیقرأ: لَقَدْ جَاءکمْ رَسُولٌ مِّنْ أَنفُسِکمْ عَزِیزٌ عَلَیهِ مَا عَنِتُّمْ حَرِیصٌ عَلَیکم بِالْمُؤْمِنِینَ رَؤُوفٌ رَّحِیمٌ ﴿۱۲۸﴾ فَإِن تَوَلَّوْاْ فَقُلْ حَسْبِی اللّهُ لا إِلَهَ إِلاَّ هُوَ عَلَیهِ تَوَکلْتُ وَهُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِیمِ ﴿۱۲۹﴾ »
«هر کس از حیوانات وحشی و درنده می ترسد [اگر آیات 128-129 سوره توبه را بخواند] از ناحیه آن حیوانات به او ضرری نمی رسد.»
من لایحضره الفقیه چ بیروت ج4 ص254 فی النوادر
3) کفایت مهمّات
فَإِن تَوَلَّوْاْ فَقُلْ حَسْبِی اللّهُ لا إِلَهَ إِلاَّ هُوَ عَلَیهِ تَوَکلْتُ وَهُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِیمِ ﴿۱۲۹﴾.
از ابی ذر (ره) مذکور است: هر کس با ایمان این آیه را در هر روز 70بار با نیت خالص و توجه به خدا و معنی آن بخواند خداوند متعال همه مهمات دینی و دنیایی او را کفایت کند و از غرق شدن و در آتش افتادن و از مردن در زیر دیوار و از کشته شدن به تیغ نگاه دارد.
خواص آیات قرآن کریم ص87
4) جهت عدم گرفتاری
بعضی ازبزرگان فرموده اند: لَقَدْ جَاءکمْ رَسُولٌ مِّنْ أَنفُسِکمْ عَزِیزٌ عَلَیهِ مَا عَنِتُّمْ حَرِیصٌ عَلَیکم بِالْمُؤْمِنِینَ رَؤُوفٌ رَّحِیمٌ ﴿۱۲۸﴾
را بعد از نماز صبح، پیش از سخن گفتن 10 بار با نیت خالص و توجه به خدا و معنی آن بخواند و بر کفهای دست خود بدمد و بر روی خود مالد و دستها را به تمام اعضای خود بمالد د ر آن روز به هیچ گرفتاری مبتلا نگردد.
خواص آیات قرآن کریم ص87
ختومات مجرب
1) «اگر کسی نزد پادشاهی حاجتی داشته باشد 11 بار با نیت خالص و توجه به خدا و معنی آن سوره مبارکه توبه را بخواند حاجت او روا شود.
2) از حضرت امام جعفر صادق علیه السلام منقول است: به جهت طلب فتح و ظفر بر اعداء، هر کس با ایمان 41 بار با نیت خالص و توجه به خدا و معنی آن سوره مبارکه توبه را بخواند بر اعدا و دشمنان ظفر یابد و به روایتی 21 بار بخواند.»
خواص آیات قرآن کریم ص86
تعداد آیات: 129
این سوره، مدنی است.
نام های دیگر سوره: برائت، توبه، فاضحه
مفسران برای این سوره نام های زیادی که بالغ بر «ده» نام می شود، ذکر کرده اند، که از همه معروف تر «برائت»، «توبة» و «فاضحه» است، و هر یک از این نام ها دلیل روشنی دارد.
نام «برائت» به این جهت برای این سوره گذارده شده که آغاز آن برائت و بیزاری خداوند از مشرکان پیمان شکن است.
نام «توبه» به این جهت است که در آغاز این سوره سخن از «توبه» فراوان به میان آمده.
نام «فاضحه» به جهت ان است که ایات مختلفی از آن موجب رسوایی و فضاحت منافقان و پرده برداری از روی اعمالشان بوده است».
تفسیر نمونه ج7 ص327
این سوره تنها سوره ای است که با «بسم الله» شروع نشده است.
چرا این سوره بسم الله ندارد؟
«پاسخ این سوال را چگونگى شروع این سوره به ما مى دهد، زیرا این سوره در واقع بااعلان جنگ به دشمنان پیمان شکن، و اظهار برائت و بیزارى و پیش گرفتن یک روش محکم و سخت در مقابل آنان آغاز شده است، و روشنگر خشم خداوند نسبت به این گروه است و با «بسم الله الرحمن الرحیم» که نشانه صلح و دوستى و محبت و بیان کننده صفت رحمانیت و رحیمیت خدا است، تناسب ندارد.»
تفسیر نمونه ج7 ص327
الطبرسی عن علی علیه السلام: «لم تنزل بسم الله الرحمن الرحیم علی رأس سورة براءةلأن بسم الله لادمان و الرحمة و نزلت براءة لرفع الامان بالسیف»
طبرسی از علی علیه السلام روایت آورده که: از آنجا که بسم الله برای امان و رحمت است ولی سوره برائت برداشته شدن امان با شمشیر است، ابتدای این سوره بسم الله الرحمن الرحیم نازل نشده است.
متن و ترجمه البرهان فی تفسیر القرآن ج6 ص 116
گروهى نیز معتقدند چون این سوره در حقیقت دنباله سوره انفال است، زیرا در سوره انفال پیرامون پیمانها سخن گفته شده، و در این سوره پیرامون الغاى پیمانهاى پیمان شکنان بحث شده، لذا بسم الله در میان این دو ذکر نشده است.
عن الصادق علیه السلام: «الانفالُ وَ البرائَةُ واحدٌ»
امام صادق علیه السلام فرمودند: سوره انفال و برائت یکی می باشند.
متن و ترجمه البرهان فی تفسیر القرآن ج6 ص 116
و هیچ مانعى ندارد که علت ترک «بسم الله» هر دو موضوع باشد، که به یکى درروایت نخست و به دیگرى در روایت دوم اشاره شده است.
فضایل سوره توبه
روی عن النبی صلّی الله علیه و آله و سلم انه قال: «من قرأ هذه السورة بعثه الله یوم القیامة بریئا من النفاق...»
از پیغمبر اکرم صلّی الله علیه و آله و سلم روایت است که فرمود: هر کس این سوره را قرائت نماید خداوند او را در قیامت مبری از نفاق محشور فرماید.
متن وترجمه البرهان فی تفسیر القرآن ج6 ص 116
روی عن النبی صلّی الله علیه و آله و سلم انه قال: من قرأ سورة الانفال و براءة فانا شفیع له و شاهد یوم القیامة انه بریء من النفاق و اعطی من الاجر بعدد کل منافق و منافقة فی دار الدنیا عشر حسنات و محی عنه عشر سیئات و رفع له عشر درجات و کان العرش و حملته یصلون علیه ایام حیاته فی الدنیا.
از پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم نقل شده است: هر کس سوره های «انفال» و «توبه» را قرائت نماید من شفاعت کننده و گواهی دهنده برای او، در روز قیامت خواهم بود، مبنی بر اینکه او از نفاق به دور است و به تعداد همه مردان و زنان منافق در دنیا، به او ده حسنه داده می شود و ده گناه از او پاک می شود و ده درجه بالا برده می شود و عرش و حاملان آن در ایام زندگی او در دنیا بر او درود می فرستند.
مستدرک الوسائل ج4 ص340
عن ابی عبدالله علیه السلام قال: من قرأ سورة الانفال و سورة براءة فی کل شهر لم یدخله نفاق ابداً و کان من شیعة امیرالمومنین علیه السلام.
امام صادق علیه السلام فرمود: هر کس سوره های مبارکه انفال و برائت را در هر ماه بخواند روح نفاق در او داخل نمی شود و از پیروان راستین علی علیه السلام خواهد بود.
متن وترجمه البرهان فی تفسیر القرآن ج6 ص2
عن ابی بصیر عن ابی عبدالله قال: سمعته یقول: من قرأ سورة براءة و الانفال فی کل شهر لم یدخله نفاق ابداً و کان من شیعة امیرالمومنین حقا و أکل یوم القیامة من موائد الجنة مع شیعته حتی یفرغ الناس من الحساب.
ابابصیر می گوید از امام صادق علیه السلام شنیدم که فرمود: هر کس سوره های مبارکه انفال و برائت را در هر ماه بخواند هرگز روح نفاق در وجود او وارد نخواهد شد و از پیروان حقیقی امیرمومنان علی علیه السلام خواهد بود و در روز رستاخیز از مائده های بهشتی همراه با شیعیان بهره می گیرد تا مردم از حساب خویش فارغ شوند.
متن وترجمه البرهان فی تفسیر القرآن ج6 ص2
عن جعفر الصادق علیه السلام: ان من قرأ هاتین السورتین فی کل شهر، لم ینافق ابدا و یشفع فی اهل الکبائر.
امام جعفر الصادق علیه السلام می فرماید: هر کس این دو سوره [انفال، توبه]را در هر ماه قرائت کند نفاق هرگز به او وارد نمی شود و در بین بزرگان شفاعت می شود.
مستدرک الوسائل ج4 ص341
آثار و برکات سوره توبه
1) در امان ماندن از دزد و آتش سوزی
روی عن النبی صلّی الله علیه و آله و سلم انه قال: «... من کتبها فی عمامته أو قلنسوته أمن اللصوص فی کل مکان و إذا هم رأوه انحرفوا عنه، ولو احترقت محلته بأسرها لم تصل النار إلی منزله و لم تقر به ابداً ما دامت عنده مکتوبة»
اگر کسی این سوره را بنویسد و در جوف عمامه و یا کلاه خود بگذارد از دزد ایمن شود و چنانچه راهزنی به او برخورد نماید از او منصرف شود و خانه حامل این سوره از حریق محفوظ و در مان می باشد و هرچند تمام محله و کوی مجاور آن خانه دستخوش آتش سوزی گردد آتش به این خانه مادامی که این سوره در آن نوشته شده موجود باشد نزدیک نخواهد شد.
متن وترجمه البرهان فی تفسیر القرآن ج6 ص116
2) در امان ماندن از درندگان
عن جعفربن محمد، عن ابیه عن جده عن علی بن ابی طالب عن النبی صلّی الله علیه و آله و سلم انه قال: «یاعلی!... من خاف من السباع فلیقرأ: لَقَدْ جَاءکمْ رَسُولٌ مِّنْ أَنفُسِکمْ عَزِیزٌ عَلَیهِ مَا عَنِتُّمْ حَرِیصٌ عَلَیکم بِالْمُؤْمِنِینَ رَؤُوفٌ رَّحِیمٌ ﴿۱۲۸﴾ فَإِن تَوَلَّوْاْ فَقُلْ حَسْبِی اللّهُ لا إِلَهَ إِلاَّ هُوَ عَلَیهِ تَوَکلْتُ وَهُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِیمِ ﴿۱۲۹﴾ »
«هر کس از حیوانات وحشی و درنده می ترسد [اگر آیات 128-129 سوره توبه را بخواند] از ناحیه آن حیوانات به او ضرری نمی رسد.»
من لایحضره الفقیه چ بیروت ج4 ص254 فی النوادر
3) کفایت مهمّات
فَإِن تَوَلَّوْاْ فَقُلْ حَسْبِی اللّهُ لا إِلَهَ إِلاَّ هُوَ عَلَیهِ تَوَکلْتُ وَهُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِیمِ ﴿۱۲۹﴾.
از ابی ذر (ره) مذکور است: هر کس با ایمان این آیه را در هر روز 70بار با نیت خالص و توجه به خدا و معنی آن بخواند خداوند متعال همه مهمات دینی و دنیایی او را کفایت کند و از غرق شدن و در آتش افتادن و از مردن در زیر دیوار و از کشته شدن به تیغ نگاه دارد.
خواص آیات قرآن کریم ص87
4) جهت عدم گرفتاری
بعضی ازبزرگان فرموده اند: لَقَدْ جَاءکمْ رَسُولٌ مِّنْ أَنفُسِکمْ عَزِیزٌ عَلَیهِ مَا عَنِتُّمْ حَرِیصٌ عَلَیکم بِالْمُؤْمِنِینَ رَؤُوفٌ رَّحِیمٌ ﴿۱۲۸﴾
را بعد از نماز صبح، پیش از سخن گفتن 10 بار با نیت خالص و توجه به خدا و معنی آن بخواند و بر کفهای دست خود بدمد و بر روی خود مالد و دستها را به تمام اعضای خود بمالد د ر آن روز به هیچ گرفتاری مبتلا نگردد.
خواص آیات قرآن کریم ص87
ختومات مجرب
1) «اگر کسی نزد پادشاهی حاجتی داشته باشد 11 بار با نیت خالص و توجه به خدا و معنی آن سوره مبارکه توبه را بخواند حاجت او روا شود.
2) از حضرت امام جعفر صادق علیه السلام منقول است: به جهت طلب فتح و ظفر بر اعداء، هر کس با ایمان 41 بار با نیت خالص و توجه به خدا و معنی آن سوره مبارکه توبه را بخواند بر اعدا و دشمنان ظفر یابد و به روایتی 21 بار بخواند.»
خواص آیات قرآن کریم ص86
