فضیلت تلاوت سوره فتح
پرسش :
تلاوت سوره فتح چه فضیلتی دارد؟
پاسخ :
در حدیثی انَس می‌گوید: هنگامی که از حدیبیه بازمی‌گشتیم، در حالی که مشرکان از ورود ما به مکّه و اجرای مناسک عمره ممانعت کرده بودند، سخت غرق اندوه و غم بودیم، ناگهان خداوند آیه إِنَّا فَتَحْنَا لَکَ فَتْحًا مُبِینًا را نازل فرمود. پیامبر صلّی الله علیه و آله فرمود:
«لَقَد انزِلَت عَلَیَّ آیَةٌ هِیَ احَبُّ الَیَّ مِنَ الدُّنیا کُلّها؛ آیه‌ای بر من نازل شده که از تمام دنیا نزد من محبوب‌تر است».(1)
عبداللّه بن مسعود می‌گوید: «هنگام بازگشت از حدیبیه، چون «انَّا فَتَحْنَا ...» بر پیامبر صلّی الله علیه و آله نازل شد، چنان حضرت غرق سرور گردید که خدا می‌داند».(2)
در حدیثی پیامبر صلّی الله علیه و آله فرمود:
«مَن قَرَأَها فَکَانَّما شَهِدَ مَعَ مُحَمَّدٍ صلّی الله علیه و آله فَتحَ مَکَّةَ وَفی رِوایَةٍ اخری فَکَانَّما کانَ مَعَ مَن بایَعَ مُحَمَّداً تَحتَ الشَّجَرَةِ؛ هر کس این سوره را بخواند، همچون کسی است که هنگام فتح مکّه در خدمت پیامبر صلّی الله علیه و آله و در لشکر او بوده است».
و در روایت دیگری آمده: «مانند کسی است که با محمّد صلّی الله علیه و آله در زیر درختی که در حدیبیه بود، بیعت کرده است».(3)
و در حدیثی از امام صادق علیه السلام می‌خوانیم که فرمود:
حَصّنُوا اموالَکُم وَنِسائَکُم وَما مَلَکَت ایمانُکُم مِنَ‌التَّلَفِ بِقَرائةِ «انّا فَتَحْنَا لَکَ فَتْحًا مُبِیْنًا» فإنَّهُ اذا کانَ مِمَّن یُدمِنُ قِرائَتَها نادی مُنادٍ یَومَ القِیامَةِ حَتّی یَسمَعَ الخَلائِقُ انتَ مِن عِبادِیَ المُخلِصِینَ ألحِقُوهُ بِالصّالِحِینَ مِن عِبادِی وَادخِلُوهُ جَنّاتِ النَّعِیمِ وَاسقُوهُ مِنَ‌الرَّحِیقِ المَختومِ بِمِزاجِ الکافورِ؛ اموال و همسران و آنچه را در ملک شماست، با قرائت انَّا فَتَحْنَا از تلف حفظ کنید. هر که پیوسته آن را تلاوت کند، روز قیامت منادی صدا می‌زند آن‌چنان که همه خلایق می‌شنوند: تو از بندگان مخلص منی، او را به بندگان صالحم ملحق سازید و در باغ‌های پرنعمت بهشت وارد کنید و از نوشابه مخصوص بهشتیان سیراب سازید».(4)
ناگفته پیداست که این‌همه فضیلت و افتخار، با تلاوتِ خالی از اندیشه و عمل حاصل نمی‌شود، بلکه هدف اصلی از تلاوت، تطبیق اعمال و خلق و خوی خویش بر مفاد این آیات است.
پی‌نوشت:
1- مجمع‌البیان، ج 9، ص 108، آغاز سوره فتح
2- همان، ص 109
3- مجمع‌البیان، ج 9، ص 108
4- ثواب الاعمال، مطابق نقل نورالثقلین، ج 5، ص 46
منبع: فضیلت سوره‌های قرآن (برگرفته از تفسیر نمونه)؛ مهدی دربانی، قم: امام علی بن ابی‌طالب (ع)، ۱۳۸۹.
در حدیثی انَس می‌گوید: هنگامی که از حدیبیه بازمی‌گشتیم، در حالی که مشرکان از ورود ما به مکّه و اجرای مناسک عمره ممانعت کرده بودند، سخت غرق اندوه و غم بودیم، ناگهان خداوند آیه إِنَّا فَتَحْنَا لَکَ فَتْحًا مُبِینًا را نازل فرمود. پیامبر صلّی الله علیه و آله فرمود:
«لَقَد انزِلَت عَلَیَّ آیَةٌ هِیَ احَبُّ الَیَّ مِنَ الدُّنیا کُلّها؛ آیه‌ای بر من نازل شده که از تمام دنیا نزد من محبوب‌تر است».(1)
عبداللّه بن مسعود می‌گوید: «هنگام بازگشت از حدیبیه، چون «انَّا فَتَحْنَا ...» بر پیامبر صلّی الله علیه و آله نازل شد، چنان حضرت غرق سرور گردید که خدا می‌داند».(2)
در حدیثی پیامبر صلّی الله علیه و آله فرمود:
«مَن قَرَأَها فَکَانَّما شَهِدَ مَعَ مُحَمَّدٍ صلّی الله علیه و آله فَتحَ مَکَّةَ وَفی رِوایَةٍ اخری فَکَانَّما کانَ مَعَ مَن بایَعَ مُحَمَّداً تَحتَ الشَّجَرَةِ؛ هر کس این سوره را بخواند، همچون کسی است که هنگام فتح مکّه در خدمت پیامبر صلّی الله علیه و آله و در لشکر او بوده است».
و در روایت دیگری آمده: «مانند کسی است که با محمّد صلّی الله علیه و آله در زیر درختی که در حدیبیه بود، بیعت کرده است».(3)
و در حدیثی از امام صادق علیه السلام می‌خوانیم که فرمود:
حَصّنُوا اموالَکُم وَنِسائَکُم وَما مَلَکَت ایمانُکُم مِنَ‌التَّلَفِ بِقَرائةِ «انّا فَتَحْنَا لَکَ فَتْحًا مُبِیْنًا» فإنَّهُ اذا کانَ مِمَّن یُدمِنُ قِرائَتَها نادی مُنادٍ یَومَ القِیامَةِ حَتّی یَسمَعَ الخَلائِقُ انتَ مِن عِبادِیَ المُخلِصِینَ ألحِقُوهُ بِالصّالِحِینَ مِن عِبادِی وَادخِلُوهُ جَنّاتِ النَّعِیمِ وَاسقُوهُ مِنَ‌الرَّحِیقِ المَختومِ بِمِزاجِ الکافورِ؛ اموال و همسران و آنچه را در ملک شماست، با قرائت انَّا فَتَحْنَا از تلف حفظ کنید. هر که پیوسته آن را تلاوت کند، روز قیامت منادی صدا می‌زند آن‌چنان که همه خلایق می‌شنوند: تو از بندگان مخلص منی، او را به بندگان صالحم ملحق سازید و در باغ‌های پرنعمت بهشت وارد کنید و از نوشابه مخصوص بهشتیان سیراب سازید».(4)
ناگفته پیداست که این‌همه فضیلت و افتخار، با تلاوتِ خالی از اندیشه و عمل حاصل نمی‌شود، بلکه هدف اصلی از تلاوت، تطبیق اعمال و خلق و خوی خویش بر مفاد این آیات است.
پی‌نوشت:
1- مجمع‌البیان، ج 9، ص 108، آغاز سوره فتح
2- همان، ص 109
3- مجمع‌البیان، ج 9، ص 108
4- ثواب الاعمال، مطابق نقل نورالثقلین، ج 5، ص 46
منبع: فضیلت سوره‌های قرآن (برگرفته از تفسیر نمونه)؛ مهدی دربانی، قم: امام علی بن ابی‌طالب (ع)، ۱۳۸۹.
