جریمه عدم پرداخت ثمن

پرسش :

زمینى را فروختم به شرط این که هر یک از چکها فاقد موجودى باشد فروشنده مى تواند از تصرف خریدار در مورد معامله جلوگیرى کند و تمامى چکها و مبالغى که فروشنده پرداخت نموده به نفع فروشده و از باب ضرر و زیان ضبط نماید، اما چک سوم پاس نشد، به ایشان فرصتى دادم آیا مى توانم معامله را فسخ و مبالغى که پرداخته است را به نفع خود ضبط نمایم؟

پاسخ :
بسمه تعالى: فقط حق فسخ دارد و نمى تواند از برگرداندن چکها امتناع کند زیرا از نظر فقهى اشکال دارد:
1. صحیح بودن شرط اخذ جریمه در صورت تخلف از قرارداد در عقد بیع محل اشکال است و این شرط مقرون به غرر است زیرا معلوم نیست چه مبلغى به عنوان جریمه اخذ مى کند.
2. این نوع تملک، شرط نتیجه است و در موردى که سبب خاص لازم است با شرط نتیجه تملک حاصل نمى شود. والله العالم

​​​​​​​منبع: استفتائات، آیت ‌الله العظمى سبحانى (دام ظله)، جلد دوم، قم: مؤسسه امام صادق (علیه‌ السلام)، 1390.