احکام مضاربه | سوال دوازده

پرسش :

این جانب که صاحب کارخانه اى بودم براى استفاده از تمام ظرفیت کارخانه قرارداد مضاربه اى با یک مؤسسه دولتى بستم و قرار شد که اگر ضرر به سبب عوامل غیرمترقبه حاصل شد ضرر بالمناصفه باشد و اگر در اثر تقصیر عامل حاصل شد، عامل 25% مال خود را بلاعوض پرداخت کند. بعد از دو ماه در اثر تنش هاى سیاسى جنس تولید شده صادر نشد و باعث ضرر شد مضارب که اطلاع داشت درخواست اصل پول و سود تضمینى را کرد و چون قادر به پرداخت نبودم ناچار به فروش کارخانه به آنها شدم. لطفاً با فرض مذکور سؤالات زیر را جواب دهید. 1) با توجه به فسخ یکطرفه قرارداد توسط مضارب بدلیل احتمال ضرر آیا مضارب مى تواند سود تضمینى را مطالبه کند؟ 2) اگر مضارب قبل از زمان مقرر تقاضاى پول خود را بکند و عامل مجبور به فروش اجناس براى دادن پول مضارب به کمتر از مبلغ خرید شود و در نتیجه ضرر کند. آیا مضارب مى تواند خود را در ضرر شریک نداند؟ 3) چنانچه در مضاربه ضرر حاصل شود و عامل قدرت پرداخت اصل سرمایه را نداشته باشد، آیا مضارب مى تواند مایملک و ابزار کار عامل را مصادره و به فروش برساند؟

پاسخ :
1 ـ در فرض سؤال مضارب مى تواند مضاربه را فسخ کند ولى در این فرض نمى تواند سود تضمینى را مطالبه کند.
2 ـ خیر، در فرض مذکور نمى تواند اموال عامل را بفروشد.
3 ـ خیر، نمى تواند بلکه او در ضرر شریک مى باشد.

​​​​​​​​​​​​​​منبع: جامع المسائل، استفتائات آیت الله العظمی محمد فاضل لنکرانی (ره)، جلد دوم، قم: امیر العلم، 1383.