احکام بیع | سوال پانزده

پرسش :

-شخصى یک موتورسیکلت خریده است طبق قولنامۀ رسمى و قانونى و با پول نقد وسیلۀ فوق داراى کلیه مدارک صحیح و بدون سوابق سرقتى است. شخصى که هیچ گونه مدرکى ندارد مدعى شده که این وسیله قبلا متعلق به من بوده ولى آن را فروخته‌ام به شخص ناشناس که آن شخص در قبال موتور به من سپه‌چک جعلى داده است و آن شخص را نمى‌شناسد. با توجه به اینکه کلاهبردار هم بوده که موتور را خریده: معاملۀ وى چگونه است؟ آیا شخص مدّعى مى‌تواند موتور را تصاحب کند؟ این وسیله در حال حاضر به چه کسى مى‌رسد؟ اگر چنانچه به شخص مدّعى برسد مبلغ از دست رفته چه مى‌شود؟

پاسخ :
باسمه تعالى؛ چنانچه معاملۀ صاحب قبلى موتور با شخص ناشناس به این صورت بوده که شخص ناشناس به صاحب موتور گفته که این سپه‌چک را به شما مى‌دهم و شما در مقابل موتور را به من واگذار کنید، در این فرض معاملۀ اول باطل است لکن شخص مزبور باید اثبات کند که موتور قبلا مال او بوده و به این صورت معامله شده است، و اگر صاحب قبلى موتورسیکلت آن را به مبلغ معیّن به شخص ناشناس فروخته و آن شخص در مقام دادن پول موتور سپه‌چک جعلى به فروشنده داده، در این صورت معاملۀ اول صحیح است.
و در فرضى که آن شخص موتور را به شخص دیگر فروخته، فروشندۀ اول حقّى در موتور ندارد فقط مى‌تواند به شخص ناشناس که موتور را به او فروخته مراجعه کند و پول خود را مطالبه کند، و اگر شخص اخیر مشترى اول را بشناسد باید او را به فروشنده معرفى کند، و اللّه العالم.

منبع: استفتائات جدید، آیت الله العظمی جواد تبریزی (رحمه الله)، جلد دوم، قم: نشر سرور، 1385.