فایده امام غایب چیست؟

پرسش :

امام اگر پیشوای مردم است باید ظاهر باشد. بر وجود امام ناپیدا چه فایده‌ای مترتب است؟ امامی که صدها سال غایب بماند، نه دین را ترویج کند، نه امر جامعه را حل کند، نه پاسخ مخالفین را بدهد، نه امر به معروف و...

پاسخ :
مردم در زمان غیبت امام زمان (عجّل الله تعالی فرجه الشریف)، آن هم به واسطه‌ی اعمال خودشان از فوایدی که شمردید محرومند لیکن فواید وجود اما محضر به اینها نیست بلکه فواید دیگری نیز وجود دارد که در زمان غیبت نیز مرتب است از جمله، دو فایده ذیل را می‌توان شمرد:

اول: بر طبق سخنان گذشته و براهینی که در کتب دانشمندان اقامه شده است و احادیثی که در موضوع امامت وارد شده، وجود مقدس امام، غایت نوع و فرد کامل انسانیت و رابطه‌ی میان عالم مادی و عالم ربوبی است. اگر امام روی زمین نباشد نوع انسان منقرض خواهد شد. اگر امام نباشد خدا به حد کامل شناخته و عبادت نمی‌شود. اگر امام نباشد رابطه‌ی بین عالم مادی و دستگاه آفرینش منقطع می‌گردد. قلب مقدس امام به منزله‌ی ترانسفورموتوریست که برق کارخانه را به هزاران لامپ می‌رساند. اشراقات و افاضات عوالم غیبی، اولا بر آینه پاک قلب امام و به وسیله او بر دل‌های سایر افراد نازل می‌گردد. امام قلب عالم وجود و رهبر و او، مربی نوع انسان است، و معلوم است که حضور و غیبت او، در ترتب این آثار تفاوتی ندارد. آیا باز هم می شود گفت: امام ناپیدا را چه نفعی است؟! گمان می‌کنم:

منشأ و ریشه‌ی اشکال وارد شده پرسشگر این است که به حق معنای ولایت و امامت پی‌نبرده و امام را جز یک مسئله‌گو و جاری کننده‌ی حدود نمی‌داند، در صورتی که مقام امامت و ولایت از این مقامات ظاهری بسی شامخ‌تر است.

امام سجاد (علیه السلام) فرمودند: ما پیشوای مسلمین و حجت بر اهل عالم و سادات مومنین و رهبر نیکان و صاحب اختیار مسلمین هستیم. ما امان اهل زمین هستیم چنان که ستارگان امان اهل آسمانند. به واسطه‌ی ماست که آسمان بر زمین فرود نمی‌آید مگر وقتی که خدا بخواهد. به واسطه‌ی ما باران رحمت حق نازل و برکات زمین خارج می‌شود. اگر ما روی زمین نبودیم اهلش را فر می‌برد، آن گاه فرمودند: از روزی که خدا آدم را آفریده تا حال هیچ گاه زمین از حجتی خالی نبوده است ولی آن حجت، گاهی ظاهر و مشهور و گاهی غایب و مستور بوده است، تا قیامت نیز از حجت خالی نخواهد شد، اگر امام نباشد خدا پرستش نمی‌شود، سلیمان می‌گوید عرض کردم: مردم چگونه از وجود اما غایب منتفع می‌شوند فرمود: همان طور که از خورشید پشت ابر انتفاع می برند[1].

در این حدیث و چندین حدیث دیگر، وجود مقدس صاحب الامر و انتفاع مرد از وی، تشبیه شده به خورشید پشت ابر و انتفاع مردم از آن. وجه تشبیه از این قرار است: در علوم طبیعی و فلکیات ثابت شده است که: خورشید مرکز منظومه‌ی شمسی است، جاذبه‌اش حافظ زمین و آن را از سقوط نگه می‌دارد. زمین را به دور خود چرخانده شب و روز و فصول مختلف را ایجاد می‌کند. حرارتش سبب حیات و زندگی حیوانات و گیاهان و انسانیت، نورش روشنی بخش زمین می باشد. در ترتیب این آثار بین این که ظاهر باشد یا پشت ابر، تفاوتی وجود ندارد. یعنی جاذبه و نور و حرارتش در هر دو حال موجود است، گرچه کم و بیش دارد.

پی‌نوشت:
1. عن جعفر الصادق عن ابیه عن جده علی بن الحسین علیه السلام قال: نحن ائمه المسلمین و حجج الله علی العالمین و سادات المومنین وقاده الغر المحجلین و موالی المسلمین و نحن امان لاهل الارض کما ان النجوم امان لاهل السماء و بنایمسک السماء ان تقع علی الارض الاباذنه و بناینزل الغیث و تنشر الرحمه و تخرج برکات الارض و لولا ما علی الارض منالساخت باهلها.
ثم قال: ولم تخل منذ خلق الله آدم من حجه الله فیها، اما ظاهر مشهور او غائب مستور، ولاتخلو الارض الی ان تقوم الساعه من حجه ولو لاذلک لم یعبدالله.
قال سلیمان: فقلت لجعفر الصادق علیه السلام کیف ینتفع الناس بالحجه الغائب المستور؟ قال: کما ینتفعون بالشمس اذاستر هاسحاب. ینابیع المودة، ج 2 ص 217.

منبع: مرکز مطالعات شیعه