روزه و سن یائسگی در زن ها

پرسش :

یکی از شرایط صحت روزه، پاک بودن زن از خون حیض است. آیا برای دیدن خون حیض سن خاصی ملاک است؟

پاسخ :
بلی، خون هایی که زن قبل از بلوغ و همچنین بعد از سن یائسگی می بیند، خون حیض نیستند و زنی که یائسه است؛ اگرچه خونی که می ببیند نشانه های حیض را داشته باشد، واجب است روزه هایش را در همان اوقات خون ریزی بگیرد (مشهور).(1)

اما سن بلوغ در دخترها با تمام شدن نه سال قمری،(2) دخترها بالغ می شوند (مشهور).

سن یائسگی در زن ها تعیین سن یائسگی محل تأمل و احتیاط است. بانوان می توانند در این مسئله به مجتهد جامع الشرایط دیگر مراجعه کنند (مقام معظم رهبری).

زنان سیده بعد از تمام شدن شصت سال قمری و زنان غیرسیده بعد از تمام شدن پنجاه سال قمری یائسه می شوند (حضرت امام و آیات عظام فاضل، بهجت، اراکی، گلپایگانی و صافی).

زنان، چه سیده و چه غیرسیده، بعد از تمام شدن شصت سال قمری یائسه می شوند(3) (آیت الله سیستانی).

زنان، چه سیده و چه غیرسیده، بعد از تمام شدن

1- دخترانی که تاریخ تولدشان به سال قمری مشخص نیست، اما تاریخ تولد آنان به سال شمسی معلوم است، برای تبدیل سال شمسی به قمری، کافی است ابتدا، روزی را که 9 سال شمسی آنان کامل می شود، مشخص کرده، سپس 97 روز از آن کسر کنند تا روز کامل شدن 9 سال قمری آنان معین شود. برای مثال، دختر خانمی که در تاریخ 10 مرداد 1381 به دنیا آمده است، در تاریخ 10 مرداد 1390، 9 سال شمسی اش کامل می شود. چنانچه 97 روزاز این تاریخ کم کند، تاریخ 6 اردیبهشت 1390 به دست می آیدکه بیانگر تاریخ کامل شدن 9 سال قمری او و رسیدن به سن تکلیف است. گفتنی است به سبب وجود موقعیت های جغرافیایی متعدد و یکسان نبودن تعداد روزهای ماه های سال، گاه محاسبۀ مذکور، یک یادو روز خطا دارد؛ ازاین رو تا حدّ دو روز، احتیاط در محاسبۀ مذکور رعایت شود و محاسبۀ دقیق تر به محاسبۀ اختصاصی موکول است (مشورت با برخی از متخصیصان علم نجوم).

2- آیت الله سیستانی قائل است سن یائسگی برخی از خانم ها، براساس عدۀ پنجاه سال قمری است؛ بنابراین با تمام شدن پنجاه سال قمری، لازم نیست عده نگه دارند. آن ها کسانی هستند که بعد از پنجاه سال قمری خون ندیده اند و امید دوباره دیدن خون را هم ندارند.

پنجاه سال قمری یائسه می شوند؛ مگر اینکه آنچه می بینند، تمام شرایط حیض را داشته باشد که دراین صورت باید مطابق آن عمل کنند (آیت الله مکارم).

زنان، چه سیده و چه غیرسیده، بعد از تمام شدن شصت سال قمری، یائسه می شوند و بین پنجاه تا شصت را بنا بر احتیاط واجب، جمع کنند بین احکام یائسه و غیریائسه؛ یعنی اگر خونی با نشانه های حیض دید یا در روزهای عادتش خون دید، بنا بر احتیاط واجب، بین تروک حائض و افعال مستحاضه جمع کند (آیات عظام خویی، تبریزی و وحید).

زنان غیرسیده بعد از تمام شدن پنجاه سال قمری، یائسه می شوند و زنان سیده بعد از تمام شدن شصت سال قمری یائسه می شوند و بین پنجاه تا شصت سال را بنا بر احتیاط واجب جمع کنند بین احکام یائسه و غیریائسه؛ یعنی اگر خونی با نشانه های حیض دید یا در روزهای عادتش خون دید، بنا بر احتیاط واجب بین تروک حائض و افعال مستحاضه جمع کند (آیت الله نوری).

زنان قرشیه بعد از تمام شدن شصت سال قمری و زنان غیرقرشیه بعد از تمام شدن پنجاه سال قمری یائسه می شوند. باید توجه داشت که زن های سیده یکی از اقسام زن های قرشیه هستند (آیت الله زنجانی).

شک در سن یائسگی مسئله: خانمی که شک دارد یائسه شده یا نه، اگر خونی ببیند و نداند حیض است یا نه، باید بنا بگذارد بر اینکه یائسه نشده است (مشهور).(4)

پی‌نوشت:
1- توضیح المسائل مراجع، مسئلۀ 435 و 436؛ وحید، توضیح المسائل، مسئلۀ 441 و 442 و 444؛ مکارم شیرازی، رسالۀ جدید، مسئلۀ 428 و 429؛ راهنمای فتاوا، سؤال 32.
2- توضیح المسائل مراجع، ج 1، مسئلۀ 439.
3- بر کرانۀ فقه، ص 123، سؤال 288، به نقل از رسالۀ نوین امام، ج 1، ص113؛ استفتای کتبی خصوصی از آیت الله سیستانی؛ گلپایگانی، مجمع المسائل، ج 1، ص 284، سؤا ل99؛ صافی، جامع الاحکام، ج 1، ص 143، سؤال 512؛ جامع المسائل، ج 1، ص 150، سؤال 563؛ بهجت، توضیح المسائل، مسائل متفرقۀ جدید، مسئلۀ 7.
4- عروة الوثقی، فصلفی شرائط صحة الصوم، مورد السادس.

منبع: احکام روزه، اداره پاسخگویی به سوالات دینی آستان قدس رضوی، انتشارات قدس رضوی، 1393.