پرداخت زکات فطره به واجب النفقه

پرسش :

پرداخت زکات به واجب النفقه (مخارج کسانی که خرجشان بر انسان واجب است) با فراهم بودن سایر شرایط چگونه است؟

پاسخ :

1. جهت مصرف در نفقات واجب:

الف. انسان نمی تواند به آنها زکات پرداخت نماید و فرقی هم ندارد که تمکن پرداخت نفقه داشته و یا نداشته باشد (حضرت امام، رهبر معظم انقلاب، گلپایگانی، اراکی، صافی، نوری، زنجانی).(1)

ب. اگر شخص از پرداخت نفقه عاجز باشد، می تواند از زکات فطره نفقۀ آنها را بدهد و درصورت تمکن نمی تواند (خویی، تبریزی، سیستانی، وحید، مکارم).(2)

ج. بنابر احتیاط، اگر شخص از پرداخت نفقه عاجز باشد و بنابر فتوا، در صورت تمکن، نمی تواند از زکات فطره، نفقۀ آنها را بدهد (فاضل).(3)
 

2. جهت مصرف در نفقات توسعه ای(4):

الف. می توان به آنها زکات پرداخت کرد (حضرت امام، رهبر معظم انقلاب، اراکی، فاضل، بهجت، مکارم).(5)

ب. اگر شخص از پرداخت نفقۀ توسعه ای عاجز باشد، می تواند از زکات فطره نفقۀ آنها را بدهد و درصورت تمکن نمی تواند (گلپایگانی، سیستانی، صافی).(6)
ج. نمی توان به آنها زکات فطره پرداخت کرد (خویی، تبریزی).(7)

د. بنابر احتیاط، نمی توان به آنها زکات فطره پرداخت کرد (وحید، نوری).(8)
 

3. جهت مصرف در غیر نفقات واجب و توسعه ای(9):

انسان می تواند به آنها زکات فطره پرداخت نماید؛ مثلاً به پسرش که توانایی پرداخت مخارج همسرش را ندارد، زکات فطره بدهد تا صرف همسرش کند (مشهور).(10)
 
پی‌نوشت:
1- پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری به نشانی: www.Leader.ir، احکام روزه، سوال 241؛ عروة الوثقی، ج 2، کتاب زکات، فی اوصاف المستحقین، الثالث، مسأله 19؛ گلپایگانی، هدایه العباد، ج 1، مسأله 1550 (ایشان در حاشیه عروه می فرمایند: ؛ صافی، هدایه العباد، ج 1، مسأله 1550؛ توضیح المسائل مراجع، ج 2، مسأله 1949.
2- عروة الوثقی، ج 2، کتاب زکات، فی اوصاف المستحقین، الثالث و مسأله 19؛ خویی، تبریزی، وحید و سیستانی، منهاج الصالحین، کتاب زکات، فی اوصاف المستحقین، مسأله 1150.
3- عروة الوثقی، ج 2، کتاب زکات، فی اوصاف المستحقین، الثالث و مسأله 19.
4- منظور از نفقات توسعه ای، نفقات اشخاص واجب النفقه است که پرداخت آن بر انسان واجب نباشد.
5- پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری به نشانی: www.Leader.ir، احکام روزه، سوال 241؛ عروة الوثقی، ج 2، کتاب زکات، فی اوصاف المستحقین، الثالث؛ بهجت، استفتائات، ج 2، سوال 3359.
6- سیستانی، منهاج الصالحین، ج 1، کتاب زکات، فی اوصاف المستحقین، الثالث؛ گلپایگانی، هدایه العباد، ج 1، مسأله 1550؛ صافی، هدایه العباد، ج 1، مسأله 1550.
7- خویی و تبریزی، منهاج الصالحین، ج 1، کتاب زکات، فی اوصاف المستحقین، الثالث (نک: عبارت منهاج بصورت «احوط ان لم یکن اقوی» می باشد).
8- عروة الوثقی، ج 2، کتاب زکات، فی اوصاف المستحقین، الثالث؛ وحید، منهاج الصالحین، ج 2، کتاب زکات، فی اوصاف المستحقین، الثالث.
9- غیر نفقات واجب و توسعه ای مانند نفقه ربیبه.
10- عروة الوثقی، ج 2، کتاب زکات، فی اوصاف المستحقین، الثالث؛ خویی، تبریزی، سیستانی و وحید، منهاج الصالحین، کتاب زکات، فی اوصاف المستحقین، الثالث؛ توضیح المسائل مراجع، ج 2، مسأله 1949.

منبع: احکام فطریه و نماز عیدین، اداره پاسخگویی به سوالات آستان قدس رضوی، نشر قدس رضوی، 1392.