احکام حج | وقوف حجاج: سوال یک
پرسش :
اگر اوّل ماه ذیحجه نزد شیعیان ثابت نشد تکلیف آنان نسبت به وقوف و اعمال منا چیست؟ آیا مى‌توانند به حکم قاضى اهل سنت عمل کنند؟
پاسخ :
امام خمینى (رحمه الله):
اگر از طرف قاضى اهل سنت حکم شد که فلان روز اوّل ماه یا عید قربان است، تبعیت لازم است ولو با علم به خلاف.
آیة اللّٰه گلپایگانى (رحمه الله):
راجع به ثبوت هلال نزد قاضى عامه و عدم ثبوت آن نزد شیعه بین صورت تمکن از وظیفه و عدم تمکن، تفصیلى است که در مناسک مذکور است. واللّٰه العالم.
آیة اللّٰه اراکى (رحمه الله):
ثبوت هلال نزد قاضى عامه کافى است و هر چند کسى که یقین خلاف یا شک در صحت حکم قاضى دارد جایز است تبعیت کند و مجزى است حتى براى قاطع به خلاف.
آیة اللّٰه فاضل (رحمه الله):
نه تنها مى‌تواند بلکه لازم است تبعیت نماید مخصوصاً در صورت عدم علم بخلاف.
آیة اللّٰه بهجت (رحمه الله):
در صورت عدم علم بخلاف باید متابعت کند و مجزى است، و در غیر این صورت در مناسک به تفصیل ذکر شده است.
آیة اللّٰه تبریزى (رحمه الله):
چنانچه علم به خلاف نباشد باید تبعیت کنند. واللّٰه العالم.
آیة اللّٰه زنجانى (حفظه الله):
در صورتى که علم به خلاف نداشته باشند باید به حکم قاضى اهل سنت عمل کنند.
آیة اللّٰه مکارم (حفظه الله):
مى‌توانند به حکم قاضى اهل سنت عمل کنند حتى با علم به خلاف.
آیة اللّٰه سیستانى (حفظه الله):
در صورت مفروض اگر براى مکلّف ممکن باشد که اعمال حج را در اوقات مخصوص خود بر طبق ضوابط شرعى در باب ثبوت هلال بجا آورد، و آنها را بجا آورد، بنابر اظهر حج او صحیح است و اگر آنها را بکیفیت ذکر شده بجا نیاورد اگر چه به علت عذرى باشد، پس اگر از نظر و حکم قاضى عامّه در وقوف بعرفات و مشعر پیروى نکرد شکى در باطل بودن حجش نیست ولى اگر از او پیروى کند صحت حج او مورد اشکال است، پس مقلد مى‌تواند در این مسأله به غیر رجوع کند البته با مراعات الأعلم فالأعلم.
آیة اللّٰه صافى (حفظه الله):
در فرض سؤال، احتیاط واجب آن است که اگر ممکن است وقوف اختیارى عرفات را در روزى که پیش شیعه، نهم است انجام دهند، و اگر ممکن نشد اضطرارى آنرا درک کنند و به مشعر رفته و وقوف در آنجا را نیز درک کنند، و اعمال روز عید را در منا بجا آورند، و اگر درک اضطرارى عرفات هم ممکن نباشد، درک اختیارى مشعر کافى است و حجّش صحیح است و درک اضطرارى عرفه و اضطرارى مشعر نیز بنابر اقوى کفایت مى‌کند، و اگر درک هیچ یک از این مواقف میسر نشود و از جهت تقیه ناچار به متابعت باشند و از عمل به وظیفه خود خائف باشند اقوى صحت و کفایت همین حج است هر چند عالم بخلاف باشند، و اگر بدون خوف متمکن از عمل به وظیفه باشند احوط آن است که با آنها رجاءً متابعت کنند و بعد واجب است عمل به وظیفۀ خود نمایند حتى با عدم علم بخلاف. واللّٰه العالم.
آیة اللّٰه نورى (حفظه الله):
تا علم بخلاف حاصل نشده است باید طبق حکم قاضى اهل سنّت عمل کنند.
منبع: استفتائات ویژه حج از محضر مراجع عظام تقلید، مرکز تحقیقات حج، تهران: نشر مشعر، ۱۳۷۵
امام خمینى (رحمه الله):
اگر از طرف قاضى اهل سنت حکم شد که فلان روز اوّل ماه یا عید قربان است، تبعیت لازم است ولو با علم به خلاف.
آیة اللّٰه گلپایگانى (رحمه الله):
راجع به ثبوت هلال نزد قاضى عامه و عدم ثبوت آن نزد شیعه بین صورت تمکن از وظیفه و عدم تمکن، تفصیلى است که در مناسک مذکور است. واللّٰه العالم.
آیة اللّٰه اراکى (رحمه الله):
ثبوت هلال نزد قاضى عامه کافى است و هر چند کسى که یقین خلاف یا شک در صحت حکم قاضى دارد جایز است تبعیت کند و مجزى است حتى براى قاطع به خلاف.
آیة اللّٰه فاضل (رحمه الله):
نه تنها مى‌تواند بلکه لازم است تبعیت نماید مخصوصاً در صورت عدم علم بخلاف.
آیة اللّٰه بهجت (رحمه الله):
در صورت عدم علم بخلاف باید متابعت کند و مجزى است، و در غیر این صورت در مناسک به تفصیل ذکر شده است.
آیة اللّٰه تبریزى (رحمه الله):
چنانچه علم به خلاف نباشد باید تبعیت کنند. واللّٰه العالم.
آیة اللّٰه زنجانى (حفظه الله):
در صورتى که علم به خلاف نداشته باشند باید به حکم قاضى اهل سنت عمل کنند.
آیة اللّٰه مکارم (حفظه الله):
مى‌توانند به حکم قاضى اهل سنت عمل کنند حتى با علم به خلاف.
آیة اللّٰه سیستانى (حفظه الله):
در صورت مفروض اگر براى مکلّف ممکن باشد که اعمال حج را در اوقات مخصوص خود بر طبق ضوابط شرعى در باب ثبوت هلال بجا آورد، و آنها را بجا آورد، بنابر اظهر حج او صحیح است و اگر آنها را بکیفیت ذکر شده بجا نیاورد اگر چه به علت عذرى باشد، پس اگر از نظر و حکم قاضى عامّه در وقوف بعرفات و مشعر پیروى نکرد شکى در باطل بودن حجش نیست ولى اگر از او پیروى کند صحت حج او مورد اشکال است، پس مقلد مى‌تواند در این مسأله به غیر رجوع کند البته با مراعات الأعلم فالأعلم.
آیة اللّٰه صافى (حفظه الله):
در فرض سؤال، احتیاط واجب آن است که اگر ممکن است وقوف اختیارى عرفات را در روزى که پیش شیعه، نهم است انجام دهند، و اگر ممکن نشد اضطرارى آنرا درک کنند و به مشعر رفته و وقوف در آنجا را نیز درک کنند، و اعمال روز عید را در منا بجا آورند، و اگر درک اضطرارى عرفات هم ممکن نباشد، درک اختیارى مشعر کافى است و حجّش صحیح است و درک اضطرارى عرفه و اضطرارى مشعر نیز بنابر اقوى کفایت مى‌کند، و اگر درک هیچ یک از این مواقف میسر نشود و از جهت تقیه ناچار به متابعت باشند و از عمل به وظیفه خود خائف باشند اقوى صحت و کفایت همین حج است هر چند عالم بخلاف باشند، و اگر بدون خوف متمکن از عمل به وظیفه باشند احوط آن است که با آنها رجاءً متابعت کنند و بعد واجب است عمل به وظیفۀ خود نمایند حتى با عدم علم بخلاف. واللّٰه العالم.
آیة اللّٰه نورى (حفظه الله):
تا علم بخلاف حاصل نشده است باید طبق حکم قاضى اهل سنّت عمل کنند.
منبع: استفتائات ویژه حج از محضر مراجع عظام تقلید، مرکز تحقیقات حج، تهران: نشر مشعر، ۱۳۷۵
