آیا حضور قلب در نماز الزامی است؟

پرسش :

نمازی که بدون حضور قلب و با بی توجهی خوانده می شود، صحیح است؟ آیا حضور قلب در نماز الزامی است؟

پاسخ :
باطل بودن نماز، مربوط به کم و زیاد شدن واجبات آن از روی عمد است و ارتباطی به بی توجهی به مفاهیم و معانی آن ندارد. بنابراین، اگر واجبات نماز به صورت ظاهری، صحیح انجام شود، نماز صحیح است، ولی ممکن است این نماز در درگاه خداوند پذیرفته نشود؛ زیرا نماز مقبول، افزون بر درستی شکل ظاهری، باید شرایطی مانند حضور قلب، خشوع و خضوع نیز داشته باشد. هر قدر حضور قلب بیشتر باشد، نماز ثواب بیشتری خواهد داشت و در نهایت، به همان اندازه انسان را از گناه باز می دارد.

امام صادق علیه السلام فرموده اند: «هر کس دوست دارد بداند نمازش پذیرفته شده است یا نه، ببیند آیا نمازش او را از گناه و زشتی باز داشته یا نه. به همان اندازه نمازش پذیرفته شده است».(1)

داشتن حضور قلب در نماز الزامی نیست، ولی قرآن، ثمره نماز را بازداشتن از فحشا و منکرات می داند و نمازِ با حضور قلب است که آدمی را از بدی ها باز می دارد. این ویژگی، مغز و محتوای اصلی نماز و نشان پذیرفته شدن اعمال و عبادت هاست؛ وگرنه، نماز بدون حضور قلب، مثل هسته بی مغز رشد نمی کند و ثمر نمی دهد و عبادت بی محتوایی بیش نیست.

پی‌نوشت‌:
1- مجمع البیان، ج 8، ص 285.

​​​​​​​منبع: پرسمان نماز، محسن محمدی، قم: انتشارات مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما، 1389.