فلسفه احکام | وضو: سوال پنج

پرسش :

فلسفه وضو چیست؟ و چرا به این شکل است؟

پاسخ :
قبل ازآن که فلسفه وضو را بیان کنیم توضیح مختصری راجع به اصل فلسفه احکام ذکر می نماییم تا مساله روشن تر گردد.

مقصود از فلسفه حکم این است که چرا خداوند بر موضوع مفروضی فلان حکم را داده است. چنین کاوشی تحقیق فقهی نیست مگر در مواردی که ((کشف فلسفه حکم)) در ((استنباط حکم)) دخیل باشد.

در این رابطه باید چند نکته را در نظرداشت: اولا: فلسفه همه احکام و جزییات آنها به طور تفصیلی روشن نیست و آگاهی از آن دانشی فراتر از تنگناهای معارف عادی بشری می طلبد. لیکن بطور اجمال روشن است که همه احکام الهی تابع مصالحو مفاسد واقعی در متعلق آنهاست.

بنابراین در صورتی که فلسفه حکمی را بالخصوص ندانیم بنابر قاعده کلی فوق از آن باید پیروی کرد. زیرا یقین به وجود مصلحتی در آن هست هر چند بر ما ناشناخته باشد. ثانیا: درجست و جوی فلسفه احکام نباید همیشه به دنبال علوم تجربی رفت ودلیلی مادی و فیزیولوژیک برایش جست و جو نمود. این فرایند که همواره در پی یافتن مصلحت یا مفسده ای طبی یا... باشیم برخاسته ازنگرشی مادی گرایانه است.

در حالی که بسیاری از احکام مصالحی معنوی دارند که در حوزه هیچ یک از علوم بشری قابل تحقیق نیست وآنها با متد تجربی خود قادر به حکمی نفیا یا اثباتا پیرامون آن نیستند و یااگر نظری بدهند بسیار سطحی است و چه بسا مساله حکمتی برتر و بالاترداشته باشد. چنان که در مورد روزه، علوم به خواص بهداشتی آن پرداخته اند ولی قرآن مجید فلسفه ای بالاتر را بیان فرموده و آن ((تقوایابی)) است.

درباره فلسفه وضو به طور خلاصه می توان مطالب زیر را بیان کرد:
1- طهارت و پاکیزگی ظاهری، 2- طهارت باطنی؛ چون شخص وضو گیرنده، وقتی به نیت عبادت و اطاعت خداوند وضو می گیرد قهراً در مسیر طهارت باطنی و عبودیت خداوند گام برمی دارد. 3- وضو عملی است که از سر تا قدم انسان را در برمی گیرد وشستن و مسح اعضا، نوعی تذکر و یادآوری به او در مورد مسوولیت اعضاو جوارح است. 4- تقویت روحیه بندگی و تعبد که با توجه به این توضیحی که در اصل فلسفه احکام داده شد جواب قسمت اخیر سوال شما که چرا شکل وضو این گونه است نیز داده می شود.

​​​​​​​​​​​​​​منبع: کتابخانه دیجیتال امام علی علیه السلام