ساختمان کلیسای ارتدوکس

پرسش :

معماری مذهبی کلیسای ارتدوکس دارای چه ویژگی هایی است؟

پاسخ :
پیروان کلیسای ارتدوکس مدعی هستند که کلیسای آنها می تواند تنها به وسیله ی مراسم عبادی اش که پُری زندگی کلیسا را ظاهر می سازد و کلیسای آسمان و زمین را با هم متحد می کند شناخته شود.

ساختمان کلیسا از سه قسمت ترکیب می شود. ابتدا مدخل ورودی یا هشتی قرار دارد که در قرون اولیه توبه کاران و افرادی که می خواستند تعمید بگیرند در آن می ایستادند تا به آنها اجازه ی ورود داده شود. در اینجا حوض مخصوص تعمید قرار دارد و همین جا تعدادی از اوراد شرعی تلاوت می شود. این قسمت به صحن کلیسا راه دارد که جمعیت کلیسا برای برگزاری مراسم عبادی در آن جا می ایستند. در این قسمت تعدادی صندلی فقط برای سالخوردگان و افراد ناتوان قرار داده شده است. سکوی وعظ که انجیل روی آن تلاوت می شود و خطابه هم در آن جا القا می شود، روی شاه نشین برجسته ای قرار دارد. پرده ی بلند قلمکاری و نقاشی شده، سالن کلیسا را از قسمتی که مخصوص روحانیان است جدا می کند. ولی این پرده چندان بلند نیست که به سقف چسبیده باشد، و این از آن جهت است که حضار بتوانند صدای اعضای عبادی کلیسا را بشنوند هر چند نمی توانند آنها را ببینند.

در قسمت مخصوص روحانیان سه درگاه وجود دارد که با پرده یا در مجهز شده است. درِ وسط، در سلطنتی نامیده می شود. همچنین درهای شمال و جنوب پرده در یک یا دو ردیف با نقاشیها آراسته شده اند. در طرف راست در سلطنتی صورتی از مسیح به عنوان کشیش بزرگ و یحیای تعمید دهنده، و در طرف چپ آن تمثال مریم عذرا و یکی از مقدسان که ساختمان به او اهدا شده نقاشی شده است. در بالای این در، نمایشی از آخرین شام عیسی و بالاتر از آن، تمثال تعدادی از رسولان و پیامبران نقش بسته است.

در وسط، قسمت مخصوص روحانیان، محراب قرار دارد که با پارچه ی مخصوص پوشیده می شود و پارچه ی دیگری هنگام برگزاری مراسم عشای ربانی روی آن قرار داده می شود. روی محراب، یک صلیب ساده یا صلیبی که تمثال مسیح در حال صلیب شدن بر روی آن نقاشی شده و همچنین کتاب انجیل و ظرف مخصوص نان مقدس قرار داده شده است. در طرف چپ محراب میزی قرار دارد که مخصوص تدارکات عشای ربانی است.

تمثالهای مقدس نقش مهمی را در عبادت ارتدوکس ایفا می کنند. آنها قبل از آین که مورد استفاده قرار گیرند، تقدیس می شوند و با گل هایی آراسته شده و در جایی که با لامپ های روشن یا شمع های آذین بندی شده، نصب می شوند. آنها نمایش های مرئی از وجود نامرئی عیسی، مریم خجسته، مقدسان و فرشتگان هستند. کرنش و تعظیمی که در برابر این تمثالها صورت می گیرد به نمونه های مثالی آنها که در آسمان هستند می رسد.

هر نوع مجسمه سازی ممنوع است و تنها نقاشی مجاز است. قوانین اکید ارتدوکس، صلیب با مجسمه ی عیسی را منع می کند، ولی صلیب با نمایش نقاشی شده ی بدن عیسی را جایز می شمارد. تمثال ها در حال ایستاده و در سبک مخصوص نقاشی شده اند. در این کار هنری طلا و نقره آزادانه به کار برده می شود.

منبع: جهان مسیحیت، اینارمولند، ترجمه محمد باقر انصاری- مسیح مهاجری، موسسه انتشاراتی امیر کبیر تهران، 1387، ص 62.