اهداف و وظایف بسیج
پرسش :
ضرورت وجود بسیج و راهکارهای پیشبرد اهداف بسیج چیست؟
پاسخ :
بسیج یک نهاد مردمی است که با درایت و دور اندیشی حضرت امام خمینی (رحمه الله) پس از انقلاب تأسیس و هماره یکی از ارکان مهم نظام جمهوری اسلامی بوده است. این نهاد را می‌توان یکی از نهادهای حافظ منافع و هویت ملی و دینی ایران دانست که دارای کارکرد بازدارندگی نسبت به تهدیداتی است که فراروی اهداف نظام اسلامی وجود دارد. البته لازم به ذکر است که نهادی مردمی مانند بسیج را می‌توان در طول تاریخ نیز ردیابی کرد. هم در دوران اولیه اسلام و هم در تحولات تاریخ معاصر ما در دوره صفوی شاهد وجود نیروهای مردم‌نهادی مانند بسیج هستیم. نیروهای قزل‌باش دوران صفوی نمونه‌ای از این امر است. هم‌چنین اسنادی از دوران مشروطه باقی است که نشان‌دهنده وجود چنین نیرویی البته در حدی بسیار محدود، برای حفاظت از نهضت مشروطیت ایران بوده است. اما مردم پس از پیروزی انقلاب اسلامی به صورت داوطلبانه در نهادی حضور یافتند و در مقاطع حساس از ارزش‌های اسلامی و انقلاب دفاع و حمایت کردند، که از آن به نام نهاد بسیج یاد شده است.
تشکیلاتی شدن نیروهای مردمی حامی نظام سیاسی ایران را می‌توان از ابتکارات بنیان‌گذار انقلاب اسلامی دانست که تحت عنوان بسیج سازمان‌دهی شدند. بنا به تعبیر حضرت امام خمینی (رحمه الله) ملتی که بیست میلیون جوان دارد بایستی بیست میلیون نیروی آماده به خدمت داشته باشد. این سخن حضرت امام را به عنوان مبنای تأسیس بسیج یا ارتش بیست میلیونی در نظر می‌گیرند. بر این اساس می‌توان گفت یکی از راهکارهای پیشبرد اهداف بسیج همگانی شدن آن در میان همه جوانان این مرز و بوم است یا به تعبیری همگانی شدن فرهنگ بسیجی در میان تمام کسانی است که نسبت به دین، فرهنگ و کشور خود حساس هستند. فرهنگ بسیجی به این معنا نیست که همه جامعه باید عضو جامعه نظامی ایران باشند که اصولاً اهداف بسیج نیز خلاصه در ابعاد نظامی نیست. بعد نظامی در بسیج را می‌توان تنها منحصر به دوران خطر هجوم نظامی علیه کشور دانست به این معنی که آموزش‌های نظامی در بسیج نیز تنها به منظور آمادگی برای مقابله با تهاجمات نظامی، است ولی این همه اهداف بیسج نیست بسیج یک فرهنگ است که لازم است در میان همه ما وجود داشته باشد. فرهنگی که در حد اعلای آن بایستی همه وجود یک بیسجی وقف اهداف اسلام باشد.
در یک کلام می‌توان هدف بسیج را حراست از اصل انقلاب، هویت انقلاب و دستاوردهای انقلاب. دانست که لازم است پیشبرد اهداف نیز در راستای نیل به این هدف سازمان‌دهی شود. این هدف را می‌توان در ابعاد مختلف مورد توجه قرارداد. شناخت این ابعاد مسیر را برای پیشبرد اهداف آماده می‌سازد:
۱. بعد اجتماعی، حضور جوانان و نوجوانان در تشکلهای مختلف بسیج به گونه‌ای که بتواند به بلوغ اجتماعی افراد جامعه کمک کند. اجرای برنامه‌های عام‌المنفعه هم‌چون طرح واکسیناسیون فلج اطفال و بسیج سازندگی که در روستاهای کشور فعالیت داشت، از نمونه‌های این مسئله است.
۲. بعد سیاسی: تشویق و ترغیب مردم، به ویژه جوانان و نوجوانان به مشارکت سیاسی در تحولات کشور اعم از ابعاد داخلی و خارجی، به بیداری سیاسی مردم کمک فراوانی می‌کند.
۳. بعد فرهنگی: برگزاری دوره‌های مختلف آموزشی، علمی و اعتقادی، برگزاری مراسم مذهبی، فرهنگی و ملی، در سطوح مختلف و با محتوای عمیق و به دور از سطحی نگری، می‌تواند اهداف فرهنگی بسیج را تأمین کند.
۴. بعد دفاعی و امنیتی: با انجام آموزش نظامی ـ امدادی و برگزاری مانورهای مختلف و جمع‌آوری اخبار و رویدادها زمینه ایجاد آرامش و رفاه جامعه را فراهم می‌آورد. نکته حائز اهمیت این‌که نهاد بسیج باعث مردمی شدن امنیت در جامعه شده است.
بر این اساس می‌توان موارد زیر را وظایف اساسی بسیج دانست که انجام آن هدف اصلی بسیج را دست‌یافتنی خواهد کرد:
۱. ایجاد آمادگی همه جانبه فکری، روحی و جسمی در میان عموم مردم به ویژه جوانان؛
۲. پاسخ به نیازهای اساسی انقلاب؛
۳. رفع خطرها و تهدیدها علیه انقلاب اسلامی؛
۴. پاسخ سازنده به حس هیجان طلبی جوانان؛
۵. پیشگامی در میدان سازندگی و خدمات دهی به مردم؛
۶. مردمی کردن امنیت و دفاع؛
۷. فضا سازی فرهنگی در جامعه به منظور تقویت ارزش‌های اسلامی و انقلابی؛
۸. توسعه و عمق بخشیدن به آگاهی‌های سیاسی و اجتماعی مردم؛
۹. به کار گیری ظرفیت‌های بالای جوانان را در راه سازندگی مادی و معنوی کشور؛
۱۰. اساس بسیج در نظام جمهوری اسلامی بر آگاهی است،باید برای توسعه آگاهی و بصیرت در بسیج، برنامه ریزی کرد؛
۱۱. ارتباط با روحانیت اصیل،
۱۲. در کار فرهنگی و تربیتی باید از افراد هوشیار، دانا، با آمادگی کامل ، آشنا به نوع ارتباط گیری استفاده کرد؛
۱۳. باید الگوسازی کرد و بسیجی بودن در جامعه یک افتخار باشد. همچنان که امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری به بسیجی بودن خود مفتخر بودند؛
۱۴. بسیج و بسیجی باید دائماً دارای تحلیل درستی از مسایل اساسی انقلاب و کشور باشد تا بتواند از آن حفاظت کند؛
۱۵. بسیجی باید بداند علی (علیه السلام) نمونه کامل یک بسیجی است؛
۱۶. بسیجی باید احساس خدمتگزاری نسبت به اسلام و مردم داشته باشد؛
۱۷. عشق به ولایت و فرمانبرداری از روی بصیرت و معنویت از رهبری.
در انتها لازم است خاطر نشان سازیم که از روحیة یأس و کم رنگ شدن ارزش‌ها، می‌توان به عنوان مهمترین آفت برای بسیج یاد کرد که می‌توان پیشبرد اهداف بسیج را با مانع مواجه کند.
در مورد موارد تاریخی که در ابتدای این بخش ذکر شد می‌توانید به منابع زیر مراجعه کنید:
۱. تاریخ تحولات سیاسی اجتماعی ایران، دکتر موسی نجفی و موسی حقانی، مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر.
۲. صفویه در عرصه دین، فرهنگ و سیاست، استاد رسول جعفریان، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
۳. درباب صفویان، راجر سیوری.
۴. اسناد موجود در خانه مشروطه اصفهان.
منبع: پرسمان
بسیج یک نهاد مردمی است که با درایت و دور اندیشی حضرت امام خمینی (رحمه الله) پس از انقلاب تأسیس و هماره یکی از ارکان مهم نظام جمهوری اسلامی بوده است. این نهاد را می‌توان یکی از نهادهای حافظ منافع و هویت ملی و دینی ایران دانست که دارای کارکرد بازدارندگی نسبت به تهدیداتی است که فراروی اهداف نظام اسلامی وجود دارد. البته لازم به ذکر است که نهادی مردمی مانند بسیج را می‌توان در طول تاریخ نیز ردیابی کرد. هم در دوران اولیه اسلام و هم در تحولات تاریخ معاصر ما در دوره صفوی شاهد وجود نیروهای مردم‌نهادی مانند بسیج هستیم. نیروهای قزل‌باش دوران صفوی نمونه‌ای از این امر است. هم‌چنین اسنادی از دوران مشروطه باقی است که نشان‌دهنده وجود چنین نیرویی البته در حدی بسیار محدود، برای حفاظت از نهضت مشروطیت ایران بوده است. اما مردم پس از پیروزی انقلاب اسلامی به صورت داوطلبانه در نهادی حضور یافتند و در مقاطع حساس از ارزش‌های اسلامی و انقلاب دفاع و حمایت کردند، که از آن به نام نهاد بسیج یاد شده است.
تشکیلاتی شدن نیروهای مردمی حامی نظام سیاسی ایران را می‌توان از ابتکارات بنیان‌گذار انقلاب اسلامی دانست که تحت عنوان بسیج سازمان‌دهی شدند. بنا به تعبیر حضرت امام خمینی (رحمه الله) ملتی که بیست میلیون جوان دارد بایستی بیست میلیون نیروی آماده به خدمت داشته باشد. این سخن حضرت امام را به عنوان مبنای تأسیس بسیج یا ارتش بیست میلیونی در نظر می‌گیرند. بر این اساس می‌توان گفت یکی از راهکارهای پیشبرد اهداف بسیج همگانی شدن آن در میان همه جوانان این مرز و بوم است یا به تعبیری همگانی شدن فرهنگ بسیجی در میان تمام کسانی است که نسبت به دین، فرهنگ و کشور خود حساس هستند. فرهنگ بسیجی به این معنا نیست که همه جامعه باید عضو جامعه نظامی ایران باشند که اصولاً اهداف بسیج نیز خلاصه در ابعاد نظامی نیست. بعد نظامی در بسیج را می‌توان تنها منحصر به دوران خطر هجوم نظامی علیه کشور دانست به این معنی که آموزش‌های نظامی در بسیج نیز تنها به منظور آمادگی برای مقابله با تهاجمات نظامی، است ولی این همه اهداف بیسج نیست بسیج یک فرهنگ است که لازم است در میان همه ما وجود داشته باشد. فرهنگی که در حد اعلای آن بایستی همه وجود یک بیسجی وقف اهداف اسلام باشد.
در یک کلام می‌توان هدف بسیج را حراست از اصل انقلاب، هویت انقلاب و دستاوردهای انقلاب. دانست که لازم است پیشبرد اهداف نیز در راستای نیل به این هدف سازمان‌دهی شود. این هدف را می‌توان در ابعاد مختلف مورد توجه قرارداد. شناخت این ابعاد مسیر را برای پیشبرد اهداف آماده می‌سازد:
۱. بعد اجتماعی، حضور جوانان و نوجوانان در تشکلهای مختلف بسیج به گونه‌ای که بتواند به بلوغ اجتماعی افراد جامعه کمک کند. اجرای برنامه‌های عام‌المنفعه هم‌چون طرح واکسیناسیون فلج اطفال و بسیج سازندگی که در روستاهای کشور فعالیت داشت، از نمونه‌های این مسئله است.
۲. بعد سیاسی: تشویق و ترغیب مردم، به ویژه جوانان و نوجوانان به مشارکت سیاسی در تحولات کشور اعم از ابعاد داخلی و خارجی، به بیداری سیاسی مردم کمک فراوانی می‌کند.
۳. بعد فرهنگی: برگزاری دوره‌های مختلف آموزشی، علمی و اعتقادی، برگزاری مراسم مذهبی، فرهنگی و ملی، در سطوح مختلف و با محتوای عمیق و به دور از سطحی نگری، می‌تواند اهداف فرهنگی بسیج را تأمین کند.
۴. بعد دفاعی و امنیتی: با انجام آموزش نظامی ـ امدادی و برگزاری مانورهای مختلف و جمع‌آوری اخبار و رویدادها زمینه ایجاد آرامش و رفاه جامعه را فراهم می‌آورد. نکته حائز اهمیت این‌که نهاد بسیج باعث مردمی شدن امنیت در جامعه شده است.
بر این اساس می‌توان موارد زیر را وظایف اساسی بسیج دانست که انجام آن هدف اصلی بسیج را دست‌یافتنی خواهد کرد:
۱. ایجاد آمادگی همه جانبه فکری، روحی و جسمی در میان عموم مردم به ویژه جوانان؛
۲. پاسخ به نیازهای اساسی انقلاب؛
۳. رفع خطرها و تهدیدها علیه انقلاب اسلامی؛
۴. پاسخ سازنده به حس هیجان طلبی جوانان؛
۵. پیشگامی در میدان سازندگی و خدمات دهی به مردم؛
۶. مردمی کردن امنیت و دفاع؛
۷. فضا سازی فرهنگی در جامعه به منظور تقویت ارزش‌های اسلامی و انقلابی؛
۸. توسعه و عمق بخشیدن به آگاهی‌های سیاسی و اجتماعی مردم؛
۹. به کار گیری ظرفیت‌های بالای جوانان را در راه سازندگی مادی و معنوی کشور؛
۱۰. اساس بسیج در نظام جمهوری اسلامی بر آگاهی است،باید برای توسعه آگاهی و بصیرت در بسیج، برنامه ریزی کرد؛
۱۱. ارتباط با روحانیت اصیل،
۱۲. در کار فرهنگی و تربیتی باید از افراد هوشیار، دانا، با آمادگی کامل ، آشنا به نوع ارتباط گیری استفاده کرد؛
۱۳. باید الگوسازی کرد و بسیجی بودن در جامعه یک افتخار باشد. همچنان که امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری به بسیجی بودن خود مفتخر بودند؛
۱۴. بسیج و بسیجی باید دائماً دارای تحلیل درستی از مسایل اساسی انقلاب و کشور باشد تا بتواند از آن حفاظت کند؛
۱۵. بسیجی باید بداند علی (علیه السلام) نمونه کامل یک بسیجی است؛
۱۶. بسیجی باید احساس خدمتگزاری نسبت به اسلام و مردم داشته باشد؛
۱۷. عشق به ولایت و فرمانبرداری از روی بصیرت و معنویت از رهبری.
در انتها لازم است خاطر نشان سازیم که از روحیة یأس و کم رنگ شدن ارزش‌ها، می‌توان به عنوان مهمترین آفت برای بسیج یاد کرد که می‌توان پیشبرد اهداف بسیج را با مانع مواجه کند.
در مورد موارد تاریخی که در ابتدای این بخش ذکر شد می‌توانید به منابع زیر مراجعه کنید:
۱. تاریخ تحولات سیاسی اجتماعی ایران، دکتر موسی نجفی و موسی حقانی، مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر.
۲. صفویه در عرصه دین، فرهنگ و سیاست، استاد رسول جعفریان، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
۳. درباب صفویان، راجر سیوری.
۴. اسناد موجود در خانه مشروطه اصفهان.
منبع: پرسمان
