معنای «یدالله مع الجماعه»

پرسش :

منظور از «یدالله مع الجماعه» در کلام امام علی (علیه السلام) چیست؟

پاسخ :
در خطبه 127 نهج البلاغه تأکید بر همگامى و همراهى با سواد اعظم یعنى جمعیّت عظیم مسلمین و پرهیز از هرگونه تک روى شده است و با صراحت مى فرماید: «یَدُ اللهِ مَعَ الْجَمَاعَةِ»؛ (دست خدا با جمعیّت است).

هر زمان مسلمانان متفق و متحد بوده اند داراى قدرت و عظمت و شوکت بوده اند و هر زمان که تفرقه و نفاق در میان آنها افتاد ذلیل و خوار و بى مقدار شدند.

جدا شدن از توده هاى جمعیّت مسلمین، و به تعبیر دیگر انزواى اجتماعى، یکى از انحرافات فکرى و اعتقادى و عقیدتى است، افراد منزوى به زودى گرفتار تخیلات خود برتر بینى مى شوند و چنین مى پندارند که موجودى برترند و مردم باید در برابر آنها تعظیم کنند و چون چنین عکس العملى از مردم نمى بینند آتش بدبینى و سوء ظن وکینه و عداوت در دل آنها روشن مى شود و به همین جهت گاهى به انتقام جویى و کشتن افراد بى گناه و صدمه زدن به سرمایه هاى اجتماعى رو مى آورند و گاه ادعاى نبوت، امامت یا نیابت از حضرت مهدى(علیه السلام) را مطرح مى کنند و سرچشمه نفاق و اختلاف مى شوند.

و از این جا به عمق کلام مولا امیرمؤمنان(علیه السلام) که در خطبه127 نهج البلاغه می فرماید: «افراد تک رو طعمه شیطانند همان گونه که گوسفند تک رو طعمه گرگ مى شود» پى مى بریم.

بدیهى است منظور از هماهنگى با جمعیّت همان اکثریتى است که داراى ایمان و ارزش هاى انسانى و اخلاقى باشد. اسلام هرگز هماهنگى با اکثریت فاسد را توصیه نکرده و نمى کند. على(علیه السلام) که گوینده سخن بالاست در سخن دیگرى که خواهد آمد مى فرماید: «لاَ تَسْتَوْحِشُوا فِی طَرِیْقِ الْهُدى لِقِلّةِ أَهْلِهِ»(1)؛ (هرگز در مسیر هدایت از کمى همراهان وحشت نکنید)؛ و به دنبال اکثریت فاسد گام برندارید و نکوهش هایى که در آیات متعددى از قرآن از اکثریت شده منظور همین اکثریت فاسد و مفسد است.

این سخن را با آیه اى از قرآن مجید پایان مى دهیم: «قُلْ لاَ یَسْتَوِی الْخَبِیْثُ وَ الطَّیِّبُ وَ لَوْ أَعْجَبَکَ کَثْرَةُ الْخَبِیْثِ فَاتَقَوُا اللهَ یا اُولی الاْلْبابِ لَعَلّکُمْ تُفْلِحُونَ»(2)؛ (بگو هیچ گاه ناپاک و پاک مساوى نیستند هر چند فزونى ناپاک ها تو را به شگفتى اندازد از مخالفت خدا بپرهیزید اى صاحبان خرد شاید رستگار شوید).

پی‌نوشت‌ها:
(1). نهج البلاغة، شریف الرضى، محمد بن حسین‏، محقق / مصحح: صبحی صالح، هجرت‏، قم‏، ‏1414 قمری، چاپ: اول، ص 319، (خطبه 201).
(2). سوره مائده، آیه 100.

منبع: پیام امام امیر المومنین(علیه السلام)‏، مکارم شیرازى، ناصر، تهیه و تنظیم: جمعى از فضلاء، دار الکتب الاسلامیة‏، تهران‏، 1386 شمسی‏، چاپ: اول‏، ج 5، ص 334.