دلیل لزوم تقلید در احکام
پرسش :
دلیل لزوم تقلید در احکام چیست؟
پاسخ :
اگر کسی وظیفه خود را واقعا انجام دهد، عمل او باطل نیست؛ ولی موضوع مهم چگونگی دسترسی انسان به تکالیف و تشخیص آنها است.
در آغاز تمامی رساله های عملیه، این مسأله ذکر شده که انسان، یا باید مجتهد باشد تا بتواند با مراجعه به منابع و با فراهم آوردن مقدمات لازم خود تشخیص وظیفه بدهد و یا باید مقلّد باشد و یا عمل به احتیاط کند (که کاری دشوار بلکه محال است.)
این موضوع اختصاصی به احکام دینی ندارد و در تمامی رشته ها و نیازمندی ها، وضعیت به همین منوال است. شما یا باید خود پزشک باشید یا باید به پزشک مراجعه کنید و یا خود باید مکانیک باشید و یا در امور فنی به مکانیک مراجعه نمایید و ... .
حال اگر در زمینه احکام فقهی کسی خود کارشناس باشد نیازی نیست - بلکه جایز نیست - تقلید کند؛ ولی کسی که می داند تکالیفی و مقرراتی وجود دارد که بایستی به آنها عمل کند و خود نیز مجتهد نیست، چه باید بکند؟ یا بایستی چشم بسته و جاهلانه دست به عمل بزند؛ عملی که نمی داند آن را چگونه باید انجام دهد؟ که در این صورت از جهل خود تبعیت کرده است و یا بایستی به کارشناس مراجعه کند.
پس اگر فرموده اند عمل بدون تقلید باطل است؛ یعنی آن که عمل جاهلانه راه به جایی نمی برد و سر از بیغوله ها در می آورد. اما این که آیا آیه و روایتی در مورد ضرورت تقلید وجود دارد، گفتنی است که بالاتر از آیه و روایت در این زمینه وجود دارد؛ چرا که اساسا فلسفه دین و بعثت پیامبران، دعوت مردم به راه خیر و سعادت بوده و این رسالت جز با انتشار علم و دعوت و تبلیغ حاصل نمی شود. تقلید نیز از جمله موارد رجوع جاهل به عالم است که اصلی عقلایی و مورد پذیرش همه خردمندان است.
خداوند نیز فرموده است: «فاسألوا اهل الذکر ان کنتم لا تعلمون؛ اگر نمی دانید از دانایان بپرسید.» از امام صادق (علیه السلام) نیز روایت شده است که فرمود: «علما وارثان پیامبران اند؛ چون پیامبران از خود درهم و دینار باقی نگذاشتند؛ بلکه احادیثی را به میراث گذاشتند. کسی که بخشی از آن را فرا گیرد، همانا بهره ای فراوان برده است. پس بنگرید که دانش خود را از چه کسی می گیرید؟ همانا در میان ما (اهل البیت) در هر نسلی، عدالت پیشگانی هستند که علوم ما را از تحریف غلو کنندگان و شبهه های شبهه افکنان و تأویلات نابه جای جاهلان، حفظ می کنند.» (کافی، ج 1، ص 32)
هم چنین امام باقر (علیه السلام) فرموده است: «علم را از حاملان آن فرا گیرید.» (کافی، ج 1، ص 35)
خلاصه آن که آیات و احادیث در مورد لزوم بعثت از علما، از شمار بیرون است.
منبع: مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
اگر کسی وظیفه خود را واقعا انجام دهد، عمل او باطل نیست؛ ولی موضوع مهم چگونگی دسترسی انسان به تکالیف و تشخیص آنها است.
در آغاز تمامی رساله های عملیه، این مسأله ذکر شده که انسان، یا باید مجتهد باشد تا بتواند با مراجعه به منابع و با فراهم آوردن مقدمات لازم خود تشخیص وظیفه بدهد و یا باید مقلّد باشد و یا عمل به احتیاط کند (که کاری دشوار بلکه محال است.)
این موضوع اختصاصی به احکام دینی ندارد و در تمامی رشته ها و نیازمندی ها، وضعیت به همین منوال است. شما یا باید خود پزشک باشید یا باید به پزشک مراجعه کنید و یا خود باید مکانیک باشید و یا در امور فنی به مکانیک مراجعه نمایید و ... .
حال اگر در زمینه احکام فقهی کسی خود کارشناس باشد نیازی نیست - بلکه جایز نیست - تقلید کند؛ ولی کسی که می داند تکالیفی و مقرراتی وجود دارد که بایستی به آنها عمل کند و خود نیز مجتهد نیست، چه باید بکند؟ یا بایستی چشم بسته و جاهلانه دست به عمل بزند؛ عملی که نمی داند آن را چگونه باید انجام دهد؟ که در این صورت از جهل خود تبعیت کرده است و یا بایستی به کارشناس مراجعه کند.
پس اگر فرموده اند عمل بدون تقلید باطل است؛ یعنی آن که عمل جاهلانه راه به جایی نمی برد و سر از بیغوله ها در می آورد. اما این که آیا آیه و روایتی در مورد ضرورت تقلید وجود دارد، گفتنی است که بالاتر از آیه و روایت در این زمینه وجود دارد؛ چرا که اساسا فلسفه دین و بعثت پیامبران، دعوت مردم به راه خیر و سعادت بوده و این رسالت جز با انتشار علم و دعوت و تبلیغ حاصل نمی شود. تقلید نیز از جمله موارد رجوع جاهل به عالم است که اصلی عقلایی و مورد پذیرش همه خردمندان است.
خداوند نیز فرموده است: «فاسألوا اهل الذکر ان کنتم لا تعلمون؛ اگر نمی دانید از دانایان بپرسید.» از امام صادق (علیه السلام) نیز روایت شده است که فرمود: «علما وارثان پیامبران اند؛ چون پیامبران از خود درهم و دینار باقی نگذاشتند؛ بلکه احادیثی را به میراث گذاشتند. کسی که بخشی از آن را فرا گیرد، همانا بهره ای فراوان برده است. پس بنگرید که دانش خود را از چه کسی می گیرید؟ همانا در میان ما (اهل البیت) در هر نسلی، عدالت پیشگانی هستند که علوم ما را از تحریف غلو کنندگان و شبهه های شبهه افکنان و تأویلات نابه جای جاهلان، حفظ می کنند.» (کافی، ج 1، ص 32)
هم چنین امام باقر (علیه السلام) فرموده است: «علم را از حاملان آن فرا گیرید.» (کافی، ج 1، ص 35)
خلاصه آن که آیات و احادیث در مورد لزوم بعثت از علما، از شمار بیرون است.
منبع: مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
