سیمای سوره ذاریات
پرسش :
ویژگی ها، اهداف و محتوای سوره ذاریات چیست؟
پاسخ :
نام: تنها نام این سوره «ذاریات» بوده که به معنای پراکنده کنندگان است و سبب نامگذاری آن آمدن این واژه در آیه نخست این سوره است.
شمارگان: دارای 60 آیه و 360 کلمه و 1287 حرف است.
نزول: سوره «ذاریات» که در مکه بر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نازل شده، بعد از سوره احقاف و قبل از سوره غاشیه بعنوان شصت و ششمین سوره قرآن فرود آمده است. اما در چینش کنونی قرآن، پنجاه و یکمین سوره بشمار می آید.
فضایل: در مورد فضیلت قرائت سوره ذاریات از امام صادق علیه السلام حکایت شده که: «هر کس سوره ذاریات را در روز یا شب بخواند، خدا وضع زندگی او را اصلاح می کند...»(1)
تذکر: قبلاً بیان شد که این آثار سوره ها برای قرائت و تلاوت یعنی خواندن و پیروی کردن از آنهاست.
اهداف: مهمترین هدف های این سوره عبارتند از:
1. یادآوری توحید.
2. یادآوری معاد.
3. دلداری به پیامبر با ذکر سرگذشت پیامبران پیشین و اقوام آنان.
مطالب: مهمترین مطالب سوره ذاریات عبارتند از:
2. توجه به معاد و نقش سازنده و تربیتی آن در اعمال انسانها. (آیات 6-14)
3. بیان حالات بهشتی ها. (آیات 15-19)
4. بیان تهمت هایی که به پیامبران می زدند. (آیه 52)
2. تشویق به انفاق. (آیه 19)
3. بسوی خدا فرار کنید. (آیه 50)
2. گزارشی از مأموران عذاب قوم لوط علیه السلام. (آیات 31-37)
3. گزارشی از داستان موسی علیه السلام. (آیات 38-40)
4. گزارشی از داستان قوم عاد و ثمود. (آیات 41-45)
5. گزارشی از داستان قوم هود علیه السلام.
6. اشاره ای به قوم نوح علیه السلام. (آیه 46)
2. اشاره ای به زوجیّت عمومی در جهان خلقت. (آیه 49)
3. اشاره ای به هدف آفرینش جن و انسان که عبادت است. (آیه 56)
4. هشدارهایی به ستمگران و کافران. (آیات 59-60)
5. دلداری دادن به پیامبر در برابر مخالفان سرسخت. (آیات 52-55)
6. اشاره ای علمی به گسترش دائمی جهان. (آیه 47)
پی‌نوشت:
(1) مجمع البیان، ذیل آغاز سوره ذاریات.
منبع: سیمای سوره های قرآن (برگرفته از تفسیر قرآن مهر)، محمدعلی رضایی اصفهانی، انتشارات پژوهش های تفسیر و علوم قرآن، قم، 1389 ش.
نام: تنها نام این سوره «ذاریات» بوده که به معنای پراکنده کنندگان است و سبب نامگذاری آن آمدن این واژه در آیه نخست این سوره است.
شمارگان: دارای 60 آیه و 360 کلمه و 1287 حرف است.
نزول: سوره «ذاریات» که در مکه بر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نازل شده، بعد از سوره احقاف و قبل از سوره غاشیه بعنوان شصت و ششمین سوره قرآن فرود آمده است. اما در چینش کنونی قرآن، پنجاه و یکمین سوره بشمار می آید.
فضایل: در مورد فضیلت قرائت سوره ذاریات از امام صادق علیه السلام حکایت شده که: «هر کس سوره ذاریات را در روز یا شب بخواند، خدا وضع زندگی او را اصلاح می کند...»(1)
تذکر: قبلاً بیان شد که این آثار سوره ها برای قرائت و تلاوت یعنی خواندن و پیروی کردن از آنهاست.
اهداف: مهمترین هدف های این سوره عبارتند از:
1. یادآوری توحید.
2. یادآوری معاد.
3. دلداری به پیامبر با ذکر سرگذشت پیامبران پیشین و اقوام آنان.
مطالب: مهمترین مطالب سوره ذاریات عبارتند از:
الف) عقاید:
1. بیان توحید و نشانه های خدا در نظام هستی. (آیات 20-21)2. توجه به معاد و نقش سازنده و تربیتی آن در اعمال انسانها. (آیات 6-14)
3. بیان حالات بهشتی ها. (آیات 15-19)
4. بیان تهمت هایی که به پیامبران می زدند. (آیه 52)
ب) اخلاق:
1. تشویق به شب زنده داری و استغفار در سحر. (آیات 17-18)2. تشویق به انفاق. (آیه 19)
3. بسوی خدا فرار کنید. (آیه 50)
ج) داستان ها:
1. گزارشی از ابراهیم علیه السلام و میهمانان او که از فرشتگان بودند. (آیات 24-37)2. گزارشی از مأموران عذاب قوم لوط علیه السلام. (آیات 31-37)
3. گزارشی از داستان موسی علیه السلام. (آیات 38-40)
4. گزارشی از داستان قوم عاد و ثمود. (آیات 41-45)
5. گزارشی از داستان قوم هود علیه السلام.
6. اشاره ای به قوم نوح علیه السلام. (آیه 46)
د) مطالب فرعی:
1. سوگندهای پر معنا به بادها یا فرشتگانی که پراکنده کننده اند و بذر گیاهان و گلها را در زمین به هر سو می برند. (آیات 1-4)2. اشاره ای به زوجیّت عمومی در جهان خلقت. (آیه 49)
3. اشاره ای به هدف آفرینش جن و انسان که عبادت است. (آیه 56)
4. هشدارهایی به ستمگران و کافران. (آیات 59-60)
5. دلداری دادن به پیامبر در برابر مخالفان سرسخت. (آیات 52-55)
6. اشاره ای علمی به گسترش دائمی جهان. (آیه 47)
پی‌نوشت:
(1) مجمع البیان، ذیل آغاز سوره ذاریات.
منبع: سیمای سوره های قرآن (برگرفته از تفسیر قرآن مهر)، محمدعلی رضایی اصفهانی، انتشارات پژوهش های تفسیر و علوم قرآن، قم، 1389 ش.
.jpg "لجاجت و لج بازی چیست؟ علل و آثار و درمان آن چیست؟")
