سیمای سوره ذاریات

پرسش :

ویژگی ها، اهداف و محتوای سوره ذاریات چیست؟

پاسخ :
نام: تنها نام این سوره «ذاریات» بوده که به معنای پراکنده کنندگان است و سبب نامگذاری آن آمدن این واژه در آیه نخست این سوره است.

شمارگان: دارای 60 آیه و 360 کلمه و 1287 حرف است.

نزول: سوره «ذاریات» که در مکه بر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نازل شده، بعد از سوره احقاف و قبل از سوره غاشیه بعنوان شصت و ششمین سوره قرآن فرود آمده است. اما در چینش کنونی قرآن، پنجاه و یکمین سوره بشمار می آید.

فضایل: در مورد فضیلت قرائت سوره ذاریات از امام صادق علیه السلام حکایت شده که: «هر کس سوره ذاریات را در روز یا شب بخواند، خدا وضع زندگی او را اصلاح می کند...»(1)

تذکر: قبلاً بیان شد که این آثار سوره ها برای قرائت و تلاوت یعنی خواندن و پیروی کردن از آنهاست.

اهداف: مهمترین هدف های این سوره عبارتند از:
1. یادآوری توحید.
2. یادآوری معاد.
3. دلداری به پیامبر با ذکر سرگذشت پیامبران پیشین و اقوام آنان.

مطالب: مهمترین مطالب سوره ذاریات عبارتند از:

الف) عقاید:

1. بیان توحید و نشانه های خدا در نظام هستی. (آیات 20-21)
2. توجه به معاد و نقش سازنده و تربیتی آن در اعمال انسانها. (آیات 6-14)
3. بیان حالات بهشتی ها. (آیات 15-19)
4. بیان تهمت هایی که به پیامبران می زدند. (آیه 52)
 

ب) اخلاق:

1. تشویق به شب زنده داری و استغفار در سحر. (آیات 17-18)
2. تشویق به انفاق. (آیه 19)
3. بسوی خدا فرار کنید. (آیه 50)
 

ج) داستان ها:

1. گزارشی از ابراهیم علیه السلام و میهمانان او که از فرشتگان بودند. (آیات 24-37)
2. گزارشی از مأموران عذاب قوم لوط علیه السلام. (آیات 31-37)
3. گزارشی از داستان موسی علیه السلام. (آیات 38-40)
4. گزارشی از داستان قوم عاد و ثمود. (آیات 41-45)
5. گزارشی از داستان قوم هود علیه السلام.
6. اشاره ای به قوم نوح علیه السلام. (آیه 46)
 

د) مطالب فرعی:

1. سوگندهای پر معنا به بادها یا فرشتگانی که پراکنده کننده اند و بذر گیاهان و گلها را در زمین به هر سو می برند. (آیات 1-4)
2. اشاره ای به زوجیّت عمومی در جهان خلقت. (آیه 49)
3. اشاره ای به هدف آفرینش جن و انسان که عبادت است. (آیه 56)
4. هشدارهایی به ستمگران و کافران. (آیات 59-60)
5. دلداری دادن به پیامبر در برابر مخالفان سرسخت. (آیات 52-55)
6. اشاره ای علمی به گسترش دائمی جهان. (آیه 47)

پی‌نوشت‌:
(1) مجمع البیان، ذیل آغاز سوره ذاریات.

منبع: سیمای سوره های قرآن (برگرفته از تفسیر قرآن مهر)، محمدعلی رضایی اصفهانی، انتشارات پژوهش های تفسیر و علوم قرآن، قم، 1389 ش.