سیمای سوره فجر

پرسش :

ویژگی ها، اهداف و محتوای سوره فجر چیست؟

پاسخ :
نام: تنها نام این سوره «والفجر» است که به معنای سوگند به سپیده دم است و از آیه اول این سوره گرفته شده است.

شمارگان: دارای 30 آیه و 137 کلمه و 577 حرف است.

نزول: سوره والفجر در مکه بر پیامبر صلی الله علیه و آله فرود آمد. این سوره بعد از سوره لیل و قبل از سوره ضُحی نهمین سوره ای است که نازل شده است، اما در چینش کنونی قرآن، هشتاد و نهمین سوره بشمار می آید.

فضایل: در حدیثی از امام صادق علیه السلام حکایت شده که: «سوره الفجر را در نمازهای واجب و مستحب بخوانید که سوره حسین بن علی علیه السلام است، هرکس آن را بخواند در قیامت با حسین علیه السلام و در درجۀ او در بهشت خواهد بود.»(1)

معرفی این سوره به عنوان سوره امام حسین علیه السلام شاید بخاطر آن باشد که آن حضرت مصداق روشن نفس مطمئنه است که در آخرین آیات این سوره آمده است. و یا بخاطر شب های دهگانه است که در آغاز این سوره آمده و یکی از تفسیرهایش شب های دهگانه آغاز محرم است که رابطه خاصی با امام حسین علیه السلام دارد.

اهداف: محورهای اساسی این سوره مسأله معاد، امتحان مردم در دنیا و یادآوری سرنوشت عبرت آموز اقوام پیشین است.

مطالب: مهمترین مطالب این سوره عبارتند از:
1. سوگندهای متعددی که زمینه ساز تهدید جباران است. (آیات 1-5)
2. اشاره ای به سرنوشت عبرت آموز قوم عاد و ثمود و فرعونیان. (آیات 6-14)
3. اشاره ای به قانون امتحان مردم و واکنش های افراد در برابر آن. (آیات 15-16)
4. اشاره ای به بخل ثروت اندوزان مال دوست. (آیات 17-20)
5. اشاره ای به صحنه رستاخیز وحالات فرشتگان و انسان ها در آن روز. (آیات 21-26)
6. اشاره ای به حالات نفوس مطمئنه و برخورد محبت آمیز خدا با آنان. (آیات 27-30)

پی‌نوشت‌:
(1) مجمع البیان، ج 10، ص 481.

منبع: سیمای سوره های قرآن (برگرفته از تفسیر قرآن مهر)، محمدعلی رضایی اصفهانی، انتشارات پژوهش های تفسیر و علوم قرآن، قم، 1389 ش.