حضرت فاطمه(س)، برترین بانوی جهان

پرسش :

چرا به حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) برترین بانوی جهان می گویند؟

پاسخ :
ارزش انسان ها مسلّماً یکسان نیست، بعضى افراد از مقرّب ترین فرشتگان الهى برترند، و بعضى از درنده ترین حیوانات پایین تر، و آنچه به این انسان ارزش مى دهد بر اساس معرفى قرآن و اسلام همان علم و ایمان و تقوا و ملکات فاضله انسانى است.

با توجه به این معیارها بانوى اسلام فاطمه زهرا(علیها السلام) برترین زنان جهان ـ در لسان پیامبر(صلى الله علیه وآله) ـ معرفى شده است.

در روایات فراوانى که در منابع معروف اهل سنّت آمده تصریح شده است که فاطمه زهرا(علیها السلام) افضل زنان جهان بود، این سخنى است که پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله) آن را به تعبیرات مختلف بیان فرموده است:

1ـ در یک جا مى فرماید: «اِنَّ اَفْضَلَ نِساءِ اَهْلِ الْجَنَّةِ خَدیجَةُ بِنْتُ خُوَیْلِد، وَ فاطِمَةُ بِنْتُ مُحَمَّد، وَ مَرْیَمُ بِنْتُ عِمْرانَ، وَ آسِیَةُ بِنْتُ مُزاحِم؛ برترین زنان بهشت خدیجه دختر خویلد، و فاطمه دختر محمّد، و مریم دختر عمران، و آسیه دختر مزاحم [همسر فرعون می باشند].»(1)

2ـ در حدیث دیگرى مى خوانیم پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله) در بیمارى وفاتش هنگامى که بیتابى فاطمه(س) را مشاهده کرد، فرمود:
«یَا فَاطِمَةُ اَلا تَرْضَیْنَ اَنْ تَکُونِی سَیِّدَةَ نِساءِ الْعالَمینَ، وَ سَیِّدَةَ نِساءِ هذِهِ الاُمَّةِ، وَ سَیِّدَةَ نِساءِ الْمُؤْمِنینَ؛ اى فاطمه! آیا راضى نیستى که تو برترین بانوى زنان جهان و بانوى زنان این امت، و بانوى زنان با ایمان باشى؟.»(2)

در این جا افضلیت براى فاطمه(علیها السلام) به صورت مطلق ذکر شده و نام هیچ کس در کنار او مطرح نگردیده است.

3ـ در حدیث دیگرى نیز از همان حضرت(صلى الله علیه وآله) این معنا به صورت مطلق آمده است، در آن هنگام که فاطمه بیمار شده بود و پیامبر(صلى الله علیه وآله) این سخن را به جمعى از اصحاب گفت، آنها پیشنهاد کردند که از بانوى اسلام(علیها السلام) عیادت کنند.
پیامبر برخاست و با جمعى از یاران به سوى خانه فاطمه(علیها السلام) آمد، نخست از بیرون خانه صدا زد که: دخترم خودت را بپوشان چون جمعى از یاران به عیادت تو مى آیند، و از آن جا که لباس دخترش فاطمه(علیها السلام) کافى نبود عباى خود را از پشت در به او داد!
پیامبر(صلى الله علیه وآله) و یاران وارد شدند، و بعد از عیادت از خانه بیرون آمدند و رو به یکدیگر کرده و از بیمارى فاطمه(علیها السلام) اظهار تأسف مى کردند، پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله) رو به آنها کرد و فرمود:
«اَما اِنَّها سَیِّدَةُ النِّساءِ یَوْمَ الْقِیامَةِ؛ بدانید او بانوى تمام زنان در قیامت است.»(3)

4ـ در تعبیر دیگرى که در صحیح بخارى ـ معروف ترین منبع احادیث اهل سنّت ـ آمده از قول عایشه مى خوانیم:
روزى فاطمه(علیها السلام) نزد پیامبر(صلى الله علیه وآله) آمد، راه رفتنش درست مانند راه رفتن او بود، پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله) فرمود: خوش آمدى دخترم.
سپس او را طرف راست و یا چپ خود نشاند، بعد رازى در گوش او گفت، و به دنبال آن فاطمه گریان شد.
من (عایشه) گفتم: چرا گریه مى کنى؟
بار دیگر پیامبر(صلى الله علیه وآله) راز دیگرى به او گفت، فاطمه(علیها السلام) خندان شد.
گفتم: من تا امروز شادى که این چنین با غم نزدیک باشد ندیده بودم، و از علت آن سؤال کردم.
فاطمه(علیها السلام) گفت: من سرّ رسول خدا(ص) را فاش نمى کنم.
و این مطلب ادامه داشت تا پیامبر(صلى الله علیه وآله) از دنیا رفت، آن گاه سؤال کردم.
گفت: مرتبه اوّل پیامبر(صلى الله علیه وآله) به من فرمود جبرئیل هر سال یک بار قرآن را بر من عرضه مى داشت، امسال دوبار عرضه داشت، و من فکر مى کنم فقط به این دلیل است که اجل من نزدیک شده، و تو اوّلین کسى خواهى بود که به من ملحق مى شوى من هنگامى که این سخن را شنیدم گریه کردم.
سپس فرمود: «اَما تَرْضینَ اَنْ تَکُونِی سَیِّدَةَ نِساءِ اَهْلِ الْجَنَّةِ وَ نِساءِ الْمُؤْمِنینَ؛ آیا تو راضى نمى شوى که بانوى زنان اهل بهشت یا زنان با ایمان باشى؟»
هنگامى که این سخن را شنیدم شاد و خندان شدم.(4)

از بررسى مجموع این احادیث به خوبى روشن مى شود که اگر در یک جا فاطمه(علیها السلام) یکى از چهار زن بزرگ جهان معرفى شده، هیچ منافاتى با این معنا ندارد که او از میان آن چهار زن برترین آنهاست.

شاهد این سخن علاوه بر آنچه از لابه لاى احادیث گذشته استفاده مى شد حدیث زیر است:
5ـ در کتاب «ذخائر العقبى» از ابن عباس از پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله) چنین نقل شده است: «اَرْبَعُ نِسْوَة سَیِّداتُ ساداتِ عالَمِهِنَّ: مَرْیَمُ بِنْتُ عِمْرانَ، وَ آسِیَةُ بِنْتُ مُزاحِم، وَ خَدیجَةُ بِنْتُ خُوَیْلِد، وَ فاطِمَةُ بِنْتُ مُحَمَّد، وَ اَفْضَلُهُنَّ فاطِمَةُ؛ چهار زن بانوى بانوان جهان خود بودند: مریم دختر عمران، آسیه دختر مزاحم و خدیجه دختر خویلد، و فاطمه دختر محمّد(صلى الله علیه وآله) و از همه آنها برتر فاطمه(علیها السلام) بود.»(3)(5)

تعبیر به «اَفْضَلُهُنَّ» مسایل زیادى را در بر دارد، و بیانگر مقام علمى و تقوا و ایثار و فداکارى و سایر ملکات فاضله است.

قرآن صریحاً مى گوید: مریم با فرشتگان سخن مى گفت و آنها نیز با او سخن مى گفتند. «وَ إِذْ قالَتِ الْمَلائِکَةُ یا مَرْیَمُ إِنَّ اللهَ اصْطَفاکِ وَ طَهَّرَکِ وَ اصْطَفاکِ عَلى نِساءِ الْعالَمینَ؛ و [به یاد آورید] هنگامى را که فرشتگان گفتند: «اى مریم! خدا تو را برگزیده و پاک ساخته؛ و بر تمام زنان جهان، برترى بخشیده است.»(6)

«یا مَرْیَمُ اقْنُتی لِرَبِّکِ وَ اسْجُدی وَ ارْکَعی مَعَ الرّاکِعینَ؛ اى مریم! [به شکرانه این نعمت] براى پروردگار خود، خضوع کن و سجده به جا آور؛ و با رکوع کنندگان، رکوع کن.»(7)

و نیز مى گوید: «کُلَّمادَخَلَ عَلَیْها زَکَرِیَّا الْمِحْرابَ وَجَدَ عِنْدَها رِزْقاً؛ هر زمان زکریا وارد محراب او مى شد، غذاى مخصوصى در کنار او مى دید.»(8)

و نیز مى گوید: «مَّا الْمَسِیحُ ابْنُ مَرْیَمَ إِلاَّ رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِن قَبْلِهِ الرُّسُلُ وَأُمُّهُ صِدِّیقَةٌ کَانَا یَأْکُلاَنِ الطَّعَامَ انظُرْ کَیْفَ نُبَیِّنُ لَهُمُ الآیَاتِ ثُمَّ انظُرْ أَنَّى یُؤْفَکُونَ؛ مسیح پسر مریم جز پیامبرى نبود که پیش از او [نیز] پیامبرانى آمده بودند و مادرش زنى بسیار راستگو بود هر دو غذا مى‏خوردند بنگر چگونه آیات [خود] را براى آنان توضیح مى‏دهیم سپس ببین چگونه [از حقیقت] دور مى‏ افتند.»(9)

و مقامات دیگرى براى او، و زنان بزرگى مانند آسیه بیان مى کند، پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله) نیز مقامات بزرگى براى خدیجه بیان فرموده.روایات فوق یعنى روایات افضلیت فاطمه(علیها السلام) همه این افتخارات و افزون بر آن را براى بانوى اسلام فاطمه زهرا(علیها السلام) اثبات مى کند.

پی‌نوشت‌ها:
(1). این حدیث در «مستدرک الصحیحین»، جلد 2، صفحه 497 نقل شده و سپس تصریح مى کند که اسناد این حدیث صحیح است.
(2). این حدیث در «مستدرک الصحیحین»، جلد 3، صفحه 156 نقل شده و سپس تصریح مى کند که اسناد این حدیث صحیح است.
(3). حلیة الاولیاء، جلد 2، صفحه 142 .
(4). صحیح بخارى، کتاب بدء الخلق.
(5). ذخائر العقبی ص44 ؛ الدر المنثور فی تفسیر المأثور، ج‏ 2، ص 23، «قوله تعالى إذ قالت الملائکة یا مریم إن الله اصطفاک الآیات ...»؛ روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، ج‏ 2، ص 149. [تفسیر سوره آل‏ عمران، آیات 38 الى 47].
(6). سوره آل عمران، آیه 42.
(7). همان، آیات 42 و 43.
(8). همان، آیه 37.
(9). سوره مائده، آیه 75.

منبع: زهرا(علیها السلام) برترین بانوى جهان‏، آیت الله العظمى ناصر مکارم شیرازى، سرور، قم، 1388 ش.