پرسش :
اگر در عصري، فقيه جامع الشرايط وجود نداشته باشد، تكليف حكومت اسلامي چيست؟
پاسخ :
تشكيل حكومت اسلامي واجب است و فقيه و اسلام‌شناس داشتن كه شرط تشكيل حكومت اسلامي مي‌باشد، «شرط تحصيلي» است نه «شرط حصولي»؛ يعني مانند وضوء براي نماز است كه بايد آن را تحصيل كرد نه مانند استطاعت براي حج كه حصولي است و تحصيلش واجب نيست و هر زمان خود به خود حاصل شد، حج واجب مي‌شود. تحصيل فقاهت، بر همه كساني كه صلاحيت تحصيل دارند، واجب كفايي است و اگر شخص معيّن يا گروهي اندك مي‌توانند پرچمدار فقاهت باشند و كس ديگري وجود ندارد، بر آنان واجب عيني است نه كفايي و سرّ وجوب عيني آن بر بيش از يك نفر آن است كه نياز جامعه اسلامي به يك فقيه تأمين نمي‌گردد. اگر در شرايطي خاص، اين واجب صورت نگرفت و فقاهت كه شرط اصلي حكومت اسلامي است تحصيل نشد، نوبت به عدول مؤمنين مي‌رسد. عدول مؤمنين، از هر جايي كه دينشان را مي‌گيرند، نحوه اداره كشور را نيز از همانجا مي‌گيرند و حكومت را از باب حسبه تشكيل مي‌دهند. البتّه اگر عدول مؤمنيني يافت شوند كه از لحاظ فقاهت و اجتهاد، در حدّ متجزي باشند؛ يعني در برخي از ابواب فقه توان استنباط احكام فرعي از مبادي و منابع اصلي را داشته باشند، مقدّم هستند و اگر آنان نبودند، همان عدول مؤمنين مسأله‌دان، جريان حكومت اسلامي را بر عهده مي‌گيرند.
مأخذ: ( آیةالله جوادی آملی ، ولايت فقيه، ص 363، 364)
تشكيل حكومت اسلامي واجب است و فقيه و اسلام‌شناس داشتن كه شرط تشكيل حكومت اسلامي مي‌باشد، «شرط تحصيلي» است نه «شرط حصولي»؛ يعني مانند وضوء براي نماز است كه بايد آن را تحصيل كرد نه مانند استطاعت براي حج كه حصولي است و تحصيلش واجب نيست و هر زمان خود به خود حاصل شد، حج واجب مي‌شود. تحصيل فقاهت، بر همه كساني كه صلاحيت تحصيل دارند، واجب كفايي است و اگر شخص معيّن يا گروهي اندك مي‌توانند پرچمدار فقاهت باشند و كس ديگري وجود ندارد، بر آنان واجب عيني است نه كفايي و سرّ وجوب عيني آن بر بيش از يك نفر آن است كه نياز جامعه اسلامي به يك فقيه تأمين نمي‌گردد. اگر در شرايطي خاص، اين واجب صورت نگرفت و فقاهت كه شرط اصلي حكومت اسلامي است تحصيل نشد، نوبت به عدول مؤمنين مي‌رسد. عدول مؤمنين، از هر جايي كه دينشان را مي‌گيرند، نحوه اداره كشور را نيز از همانجا مي‌گيرند و حكومت را از باب حسبه تشكيل مي‌دهند. البتّه اگر عدول مؤمنيني يافت شوند كه از لحاظ فقاهت و اجتهاد، در حدّ متجزي باشند؛ يعني در برخي از ابواب فقه توان استنباط احكام فرعي از مبادي و منابع اصلي را داشته باشند، مقدّم هستند و اگر آنان نبودند، همان عدول مؤمنين مسأله‌دان، جريان حكومت اسلامي را بر عهده مي‌گيرند.
مأخذ: ( آیةالله جوادی آملی ، ولايت فقيه، ص 363، 364)
