پرسش :
آيا مقام خليفة اللّهي (جانشيني خداوند) مخصوص حضرت آدم و انبيا عليهم‌السلام است يا انسان‌هاي ديگر را هم شامل مي‌شود؟
پاسخ :
همانگونه كه نبوت درجاتي دارد ”وَلَقَدْ فَضّلْنا بَعْضَ النّبييّنَ عَلي بَعْضٍ“(١) و رسالت مراتبي ”تلك الرسل فضّلنا بعضهم علي بعض“(٢) خلافت هم مراتب و درجاتي دارد. همه انسان‌هاي كامل خليفه خدا هستند، همه انبياء و مرسلين و اوليا، خلفاي الهي‌اند، مؤمنين صالح هم خليفه خدايند منتها تمام اين‌ها اختلاف درجات دارند.
خليفه خدا بودن يعني اين‌كه انسان هر كاري كه خدا مي‌پسندد، از طرف خدا و به عنوان مظهر و آيت خدا انجام دهد. ذات اقدس اله فرمود: شما وقتي مال حلال پيدا كرديد در انفاق كردن، خليفه (جانشين) من باشيد. بدانيد كه اين مال از آن شما نيست، از من است. خداوند اصول مالكيت و روابط اقتصادي را در بين انسان‌ها پايه ريزي كرد يعني هر كس چيزي را از راه حلال كسب كرد مال اوست اما نسبت به خدا اين‌طور نيست، انسان نسبت به خدا مالك نمي‌شود، نمي‌تواند بگويد اين چيز مال من است و مال خدا نيست. انسان فقط نسبت به اشخاص ديگر مي‌تواند ادعاي مالكيت كند و در مقابل خدا فقط امين و خليفه است. لذا در قرآن فرمود ”واتُوهُمْ مِنْ مالِ اللّهِ الّذي اَتاكُم“(٣) از مال خدا كه به شما عطا كرده است انفاق كنيد. با اين‌كه در قرآن مكرر سخن از «اَمْوالُكُم» است يا ”لِلرّجالِ نَصيبٌ مِمّا اكْتَسَبُوا ولِلِنّساءِ نَصيبٌ مِمّا اكْتَسَبْنَ“(٤).
پس مقام خلافت مقامي است كه هر انسان شايسته‌اي مي‌تواند آن را عهده‌دار شود. البته خلافت درجات فراواني دارد و هر مؤمني به اندازه ايمان و عمل صالحش خليفه و جانشين خداست.
(١) سوره اسراء، آيه ٥٥.
(٢) سوره بقره، آيه ٢٥٣.
(٣) سوره نور، آيه ٣٣.
(٤) سوره نساء، آيه ٣٢.
( آیةالله جوادی آملی )
همانگونه كه نبوت درجاتي دارد ”وَلَقَدْ فَضّلْنا بَعْضَ النّبييّنَ عَلي بَعْضٍ“(١) و رسالت مراتبي ”تلك الرسل فضّلنا بعضهم علي بعض“(٢) خلافت هم مراتب و درجاتي دارد. همه انسان‌هاي كامل خليفه خدا هستند، همه انبياء و مرسلين و اوليا، خلفاي الهي‌اند، مؤمنين صالح هم خليفه خدايند منتها تمام اين‌ها اختلاف درجات دارند.
خليفه خدا بودن يعني اين‌كه انسان هر كاري كه خدا مي‌پسندد، از طرف خدا و به عنوان مظهر و آيت خدا انجام دهد. ذات اقدس اله فرمود: شما وقتي مال حلال پيدا كرديد در انفاق كردن، خليفه (جانشين) من باشيد. بدانيد كه اين مال از آن شما نيست، از من است. خداوند اصول مالكيت و روابط اقتصادي را در بين انسان‌ها پايه ريزي كرد يعني هر كس چيزي را از راه حلال كسب كرد مال اوست اما نسبت به خدا اين‌طور نيست، انسان نسبت به خدا مالك نمي‌شود، نمي‌تواند بگويد اين چيز مال من است و مال خدا نيست. انسان فقط نسبت به اشخاص ديگر مي‌تواند ادعاي مالكيت كند و در مقابل خدا فقط امين و خليفه است. لذا در قرآن فرمود ”واتُوهُمْ مِنْ مالِ اللّهِ الّذي اَتاكُم“(٣) از مال خدا كه به شما عطا كرده است انفاق كنيد. با اين‌كه در قرآن مكرر سخن از «اَمْوالُكُم» است يا ”لِلرّجالِ نَصيبٌ مِمّا اكْتَسَبُوا ولِلِنّساءِ نَصيبٌ مِمّا اكْتَسَبْنَ“(٤).
پس مقام خلافت مقامي است كه هر انسان شايسته‌اي مي‌تواند آن را عهده‌دار شود. البته خلافت درجات فراواني دارد و هر مؤمني به اندازه ايمان و عمل صالحش خليفه و جانشين خداست.
(١) سوره اسراء، آيه ٥٥.
(٢) سوره بقره، آيه ٢٥٣.
(٣) سوره نور، آيه ٣٣.
(٤) سوره نساء، آيه ٣٢.
( آیةالله جوادی آملی )
