پرسش :

منبع و مبناى حقوق در اسلام چيست؟‏

پاسخ :
‎ ‎موادّ حقوقى از اصول و مبانى خاص به عنوان تفريع آن اصول و نيز به عنوان ارجاع موادّ اجتهادى ‏حقوق به آن مبانى، استنباط مى‏شوند، اصول و مبانى مزبور نيز از منابع خاص اجتهادى به دست ‏مى‏آيند. منابع اجتهاد همانطورى كه در اصول فقه ثابت شده عبارتند از: قرآن كريم، سنّت معصومين، ‏عقل مبرهن و اجماع. و چون اجماع به هر تقريبى كه تقرير شود به سنّت برمى‏گردد، زيرا تا شخص ‏معصوم يا رضاى او حضور نداشته باشد، اجماعِ معتبر حاصل نمى‏گردد بنابراين، تحليل صحيح از منابع ‏اجتهاد به اين صورت خواهد بود كه منبع استنباط: يا عقلى است يا نقلى و اگر نقلى بود يا قرآن ‏است و يا سنّت و اگر سنت بود چند چيز از آن حكايت نموده و آن را كشف مى‏نمايد: يكى خبر و ‏ديگرى اجماع و... با اين ترتيب هم منابع اجتهاد روشن مى‏شود و هم جايگاه سنّت و زيرمجموعه آن ‏كه خبر و اجماع باشد معلوم مى‏گردد.‏

‏( آیةالله جوادی آملی ،زن در آئينه جلال و جمال، ص ٣٣٣.)‏