پرسش :
میخواهم در كنار دروس دبيرستان دروس حوزه علميه را نيز بطور كامل بخوانم چه كار انجام دهم؟ آيا نياز به استاد دارم؟
پاسخ :
قبل از اين كه به سؤال شما جواب دهيم، لازم مي‌بينيم كه به دروس و مقاطع تحصيلي حوزة علميه اشاره‌اي كنيم و سؤالات تحصيلي اين دوره‌ها را براي شما بيان نماييم و بعد به هدف از خواندن دروس حوزه و نقش مشاورة حضوري و نياز به استاد اشاره مي‌نماييم.
نظري اجمالي به سطوح دروس حوزه دروس حوزه در سه سطح (مقدمات، سطح 1 و 2 و خارج) ارائه مي‌شود كه طلاب ديني در مقطع مقدمات با دروس ذيل آشنا مي‌شوند: ادبيات عرب (صرف و نحو) به مدت سه سال ـ تجويد، معاني بيان، ادبيات، تفسير، تاريخ معصومين، منطق، 1 و 2، حفظ قرآن، درس عقايد (كلام)، درس اخلاق و لمعتين (در ده، دوازده واحد درس فقه) و اصول فقه در دو جلد و.... در مقطع سطح 1 و 2، با دروس زير آشنا مي‌گردند: فقه و اصول (هر روز)، الهيات و معارف 1 و 2، تفسير قرآن، حديث (رجال 1 و 2، درايه) فلسفه (دو جلد بدايه الحكمه و نهايه الحكمه، علامه طباطبايي) و... .
و در مقطع درس خارج (فقه، اصول، فلسفه، تفسير و...) طلاب از محضر بزرگان و اساتيد صاحب نظر در رشته خودشان استفاده مي‌كنند كه در آن درس استاد با نقد و بررسي اقوال صاحب‌نظران ديگر نظر خود را اعلام مي‌دارد (لازم به ذكر است كه طلاب در كليه دروس به طور فعال در درس استاد شركت دارند و هر كجا كه نقد و اشكال داشتند با نهايت احترام به استاد و صاحب‌نظر، نظر خود را بيان مي‌دارد.)
سنوات تحصيلي به طور متعارف دروس مقطع مقدمات حوزه در 6 سال و سطح 1 و 2، در 4 سال برگزار مي‌شود. طلاب اغلب از سال اوّل تا ششم به صورت تمام وقت از كلاسهاي مدرسه استفاده مي‌كنند به طوري كه وقت ديگري پيدا نمي‌شود كه به كار مشغول شوند و در مقطع سطح 1 و 2 كه تا پاية دهم حوزه ادامه دارد، طلاب مي‌توانند آزادانه از اساتيد دلخواه، استفاده كنند در درس خارج طلاب با استنباط و چگونگي آن آشنا مي‌شوند كه سالها طول مي‌كشد، كه طلاب (به طور عموم) يك دورة فقه و اصول خارج بگذرانند. البته طول مدت آن بستگي به تمركز درسي در طول روز و سال، هوش و پشتكار و علاقه فرد به آن درس دارد. البته لازم به ذكر است كه اين دروس به طور عمومي براي همه طلاب تحت نظر شوراي عالي حوزه علميه است كه اما از آن جايي كه دروس مقدمات به بعد (پايه 6 به بعد) بيشتر صبحها برقرار مي‌شود، طلاب مي‌توانند به صورت دلخواه در كنار دروس عمومي خود در يك رشته (حديث، تفسير، كلام، حقوق، فلسفه، جامعه شناسي، روان شناسي، اقتصاد، علوم سياسي، تاريخ، دين شناسي و...) به شكل تخصصي مشغول گردد. البته رشته‌هاي فوق تماماً در حوزة علميه قم و مؤسسات وابسته به آن برگزار مي‌شود كه هر آزمون اختصاصي (كتبي، شفاهي) مخصوص به خود دارند.
هدف از تحصيل دروس حوزوي از آنجايي كه خواندن دروس حوزه اهداف متفاوتي دارد مثل (تدريس، پژوهش، قضاوت، اجتهاد، تأليف، تبليغ در اشكال مختلف (مردمي، جوانان و نوجوانان، مدارس و دانشگاه‌ها) و حتي يادگرفتن اصول اعتقادات و مسائل لازم ديني براي زندگي شخصي) به همين جهت كيفيت و كميت درس خواندن متفاوت مي‌شود. در برخي از موارد فوق فرد حتماً بايد با تمام انرژي و وقت خود به تحصيل دروس رشتة مورد نظر بپردازد و حواس و فكر خود را فقط و فقط متمركز آن رشته كند و در برخي رشته‌ها فرد مي‌تواند به دروس مورد نياز زندگي خود اهميت دهد، يعني دروسي را بخواند كه كاربرد علمي در زندگي او دارد. پس با توجه به مطالب بايد بگوييم كه اگر شما مي‌خواهيد در كنار دروس كلاسيك (دبيرستان و دانشگاه و...) دروس حوزه را بخوانيد تنها شما مي‌توانيد با استفاده از اساتيد حوزه دست به گزينش كتب و مباحث ضروري بزنيد، چون امروزه با تخصصي شدن دروس بايد تمام وقت مشغول يك رشته شد تا نتيجه‌بخش باشد.
مشاورة حضوري براي اينكه از كم و كيف دروس حوزه بيشتر آشنا شويد. بهتر است با مركز مديريت حوزه علميه مشهد مقدس و يا مديران مدارس و يا اساتيد مجرب حوزه مشورت نماييد. اين كار مطمئناً به شما ديد و بينشي دقيق نسبت به دروس حوزه مي‌بخشد. در ضمن اگر علاقه داريد دروس حوزه را تمام وقت بخوانيد مي‌توانيد از نحوة ورود به حوزه و دروس آن بپرسيد و اگر فقط مي‌خواهيد در كنار تحصيلات كلاسيك دروس حوزه را بخوانيد با كمك و مشورت اساتيد و مدير يكي از مدرسه‌هاي علميه مشهد در برخي از دروس مشتركاً با طلاب در كلاسها شركت كنيد و در غير اين صورت مي‌توانيد با تهيه ليست درس ضروري با طلابي كه داوطلب‌اند آن بحثها را در مدرسه و يا خارج از مدرسه بگذرانيد.
نياز به استاد حضوري اگر بخواهيد دروس حوزه را به صورت متفرقه بخوانيد حتماً نياز به استاد داريد. چون استاد تجربه‌هاي خود را به شما منتقل مي‌كند، شما را با شيوه‌هاي درسي و مطالعة حوزه آشنا مي‌كند. نكات مبهم دروس را برايتان روشن مي‌كند و با بيان مثال‌هاي واضح در آسانتر فهميدن مطالب سخت شما را ياري مي‌كند و از همه مهتر استاد بيان مي‌دارد كه چه دروسي جنبة ابزاري دارند به عنوان مثال منطق ابزاري است براي فهميدن فلسفه و فلسفه ابزار و مقدمه‌اي است براي رسيدن به مطالب دقيق و ناب خداشناسي، انسان شناسي و... كسي كه فلسفه مي‌داند مي‌تواند از تفسير الميزان كمك بگيرد و به مفاهيم واقعي شيعه و اهلبيت دست يابد. استاد مطالب خيلي ضروري را به شما گوشزد مي‌كند و مطالب غيرضروري كتب را به شما معرفي مي‌كند او در كنار هر درسي مي‌تواند كتابهاي مورد نياز و شروح مختلف آن بحث را براي شما بيان نمايد.
منابع كمكي:
1. مشورت با اساتيد برجسته حوزه.
2. رجوع به مدارس و يا شوراي مديريت حوزه و مشورت با آنها.
( اندیشه قم )
قبل از اين كه به سؤال شما جواب دهيم، لازم مي‌بينيم كه به دروس و مقاطع تحصيلي حوزة علميه اشاره‌اي كنيم و سؤالات تحصيلي اين دوره‌ها را براي شما بيان نماييم و بعد به هدف از خواندن دروس حوزه و نقش مشاورة حضوري و نياز به استاد اشاره مي‌نماييم.
نظري اجمالي به سطوح دروس حوزه دروس حوزه در سه سطح (مقدمات، سطح 1 و 2 و خارج) ارائه مي‌شود كه طلاب ديني در مقطع مقدمات با دروس ذيل آشنا مي‌شوند: ادبيات عرب (صرف و نحو) به مدت سه سال ـ تجويد، معاني بيان، ادبيات، تفسير، تاريخ معصومين، منطق، 1 و 2، حفظ قرآن، درس عقايد (كلام)، درس اخلاق و لمعتين (در ده، دوازده واحد درس فقه) و اصول فقه در دو جلد و.... در مقطع سطح 1 و 2، با دروس زير آشنا مي‌گردند: فقه و اصول (هر روز)، الهيات و معارف 1 و 2، تفسير قرآن، حديث (رجال 1 و 2، درايه) فلسفه (دو جلد بدايه الحكمه و نهايه الحكمه، علامه طباطبايي) و... .
و در مقطع درس خارج (فقه، اصول، فلسفه، تفسير و...) طلاب از محضر بزرگان و اساتيد صاحب نظر در رشته خودشان استفاده مي‌كنند كه در آن درس استاد با نقد و بررسي اقوال صاحب‌نظران ديگر نظر خود را اعلام مي‌دارد (لازم به ذكر است كه طلاب در كليه دروس به طور فعال در درس استاد شركت دارند و هر كجا كه نقد و اشكال داشتند با نهايت احترام به استاد و صاحب‌نظر، نظر خود را بيان مي‌دارد.)
سنوات تحصيلي به طور متعارف دروس مقطع مقدمات حوزه در 6 سال و سطح 1 و 2، در 4 سال برگزار مي‌شود. طلاب اغلب از سال اوّل تا ششم به صورت تمام وقت از كلاسهاي مدرسه استفاده مي‌كنند به طوري كه وقت ديگري پيدا نمي‌شود كه به كار مشغول شوند و در مقطع سطح 1 و 2 كه تا پاية دهم حوزه ادامه دارد، طلاب مي‌توانند آزادانه از اساتيد دلخواه، استفاده كنند در درس خارج طلاب با استنباط و چگونگي آن آشنا مي‌شوند كه سالها طول مي‌كشد، كه طلاب (به طور عموم) يك دورة فقه و اصول خارج بگذرانند. البته طول مدت آن بستگي به تمركز درسي در طول روز و سال، هوش و پشتكار و علاقه فرد به آن درس دارد. البته لازم به ذكر است كه اين دروس به طور عمومي براي همه طلاب تحت نظر شوراي عالي حوزه علميه است كه اما از آن جايي كه دروس مقدمات به بعد (پايه 6 به بعد) بيشتر صبحها برقرار مي‌شود، طلاب مي‌توانند به صورت دلخواه در كنار دروس عمومي خود در يك رشته (حديث، تفسير، كلام، حقوق، فلسفه، جامعه شناسي، روان شناسي، اقتصاد، علوم سياسي، تاريخ، دين شناسي و...) به شكل تخصصي مشغول گردد. البته رشته‌هاي فوق تماماً در حوزة علميه قم و مؤسسات وابسته به آن برگزار مي‌شود كه هر آزمون اختصاصي (كتبي، شفاهي) مخصوص به خود دارند.
هدف از تحصيل دروس حوزوي از آنجايي كه خواندن دروس حوزه اهداف متفاوتي دارد مثل (تدريس، پژوهش، قضاوت، اجتهاد، تأليف، تبليغ در اشكال مختلف (مردمي، جوانان و نوجوانان، مدارس و دانشگاه‌ها) و حتي يادگرفتن اصول اعتقادات و مسائل لازم ديني براي زندگي شخصي) به همين جهت كيفيت و كميت درس خواندن متفاوت مي‌شود. در برخي از موارد فوق فرد حتماً بايد با تمام انرژي و وقت خود به تحصيل دروس رشتة مورد نظر بپردازد و حواس و فكر خود را فقط و فقط متمركز آن رشته كند و در برخي رشته‌ها فرد مي‌تواند به دروس مورد نياز زندگي خود اهميت دهد، يعني دروسي را بخواند كه كاربرد علمي در زندگي او دارد. پس با توجه به مطالب بايد بگوييم كه اگر شما مي‌خواهيد در كنار دروس كلاسيك (دبيرستان و دانشگاه و...) دروس حوزه را بخوانيد تنها شما مي‌توانيد با استفاده از اساتيد حوزه دست به گزينش كتب و مباحث ضروري بزنيد، چون امروزه با تخصصي شدن دروس بايد تمام وقت مشغول يك رشته شد تا نتيجه‌بخش باشد.
مشاورة حضوري براي اينكه از كم و كيف دروس حوزه بيشتر آشنا شويد. بهتر است با مركز مديريت حوزه علميه مشهد مقدس و يا مديران مدارس و يا اساتيد مجرب حوزه مشورت نماييد. اين كار مطمئناً به شما ديد و بينشي دقيق نسبت به دروس حوزه مي‌بخشد. در ضمن اگر علاقه داريد دروس حوزه را تمام وقت بخوانيد مي‌توانيد از نحوة ورود به حوزه و دروس آن بپرسيد و اگر فقط مي‌خواهيد در كنار تحصيلات كلاسيك دروس حوزه را بخوانيد با كمك و مشورت اساتيد و مدير يكي از مدرسه‌هاي علميه مشهد در برخي از دروس مشتركاً با طلاب در كلاسها شركت كنيد و در غير اين صورت مي‌توانيد با تهيه ليست درس ضروري با طلابي كه داوطلب‌اند آن بحثها را در مدرسه و يا خارج از مدرسه بگذرانيد.
نياز به استاد حضوري اگر بخواهيد دروس حوزه را به صورت متفرقه بخوانيد حتماً نياز به استاد داريد. چون استاد تجربه‌هاي خود را به شما منتقل مي‌كند، شما را با شيوه‌هاي درسي و مطالعة حوزه آشنا مي‌كند. نكات مبهم دروس را برايتان روشن مي‌كند و با بيان مثال‌هاي واضح در آسانتر فهميدن مطالب سخت شما را ياري مي‌كند و از همه مهتر استاد بيان مي‌دارد كه چه دروسي جنبة ابزاري دارند به عنوان مثال منطق ابزاري است براي فهميدن فلسفه و فلسفه ابزار و مقدمه‌اي است براي رسيدن به مطالب دقيق و ناب خداشناسي، انسان شناسي و... كسي كه فلسفه مي‌داند مي‌تواند از تفسير الميزان كمك بگيرد و به مفاهيم واقعي شيعه و اهلبيت دست يابد. استاد مطالب خيلي ضروري را به شما گوشزد مي‌كند و مطالب غيرضروري كتب را به شما معرفي مي‌كند او در كنار هر درسي مي‌تواند كتابهاي مورد نياز و شروح مختلف آن بحث را براي شما بيان نمايد.
منابع كمكي:
1. مشورت با اساتيد برجسته حوزه.
2. رجوع به مدارس و يا شوراي مديريت حوزه و مشورت با آنها.
( اندیشه قم )
