پرسش :
اگر اهداف ظهور امام زمان، بدون ظهور حاصل شوند، آيا خواندن دعای فرج دلیلی دارد؟
پاسخ :
شرح پرسش:
اگر هدف از ظهور امام زمان (عج) اصلاح جامعه و مهيا ساختن زمينه براي رسيدن به خداست، اگر اين اهداف بدون ظهور حاصل شوند، آيا جايی برای خواندن دعای فرج می‌ماند و نيازی به وجود امام زمان (عج) هست يا خير؟
پاسخ:
يكی از ادله ضرورت وجود امام «لطف» است و لطف چيزي جز هر آنچه موجب تقرب عبد به سوی خدا و دوری او از معصيت الهی نمی‌باشد و اين امر در «امامت» حاصل می‌شود. خداوند انسان را از روی فيض و رحمت خود آفريد و اراده او بر اين تعلق گرفت كه اين نوع انسان به مدارج سعادت و كمالات نهايی خود برسد و اين ممكن نيست مگر به واسطه وجود يک هادی و قائدی كه او بشر را به صلاح و سعادت راهنمايی كند و با فرض اين كه دين محمدی خاتم اديان است و پيامبر اكرم خاتم النبيين است لذا پس از او نوبت به امامت ائمه هدی می‌رسد.[1]
حال سؤال اينجاست كه جامعه‌ای را فرض كنيم كه همگی معصوم هستند و هيچ خطا و گناهی از افراد جامعه سر نمی‌زند، آيا باز هم ضرورت وجود امام الزامی است؟
در پاسخ به اين سؤال بايد گفت ضرورت وجود امام در گرو خطاپذيری نوع بشر است و اگر اين چنين جامعه‌ای را فرض كنيم ديگر نيازی به امام نيست ولكن نوع بشر به گونه‌ای خلق شده كه اين چنين جامعه‌ای ابداً محقق نمی‌شود. انسان‌ها به واسطه داشتن غرایز سركش و مرزنشناس هميشه درصدد ارضای اميال و مشتهيات درونی خود هستند. و براي اين كه به اميال درونی خود برسد غالباً از حد خود گذشته و به حقوق ديگران تجاوز می‌كند و اين خود باعث می‌شود تا باب ظلم و تجاوز در جامعه بشري هميشه باز شود و چون اين وضعيت آميخته با سرشت آدمی است و اگر او به تربيت نفس و به اصلاح درون نپردازد، هميشه جامعه گرفتار فساد و ظلم خواهد بود. لذاست كه انسان اجتماعي هميشه نيازمند رهبری آسمانی است تا او را به سمت حق و حقيقت راهنمايی كند. از طرف ديگر انسان در زندگی فردي خود نيز نيازمند امامی معصوم می‌باشد چرا كه هدف خلقت در اين است كه انسان با استعدادهايی كه در وجود خود دارد به فعليت برسد و كمالات انسانی را دارا شود و اين در گرو هدايته‌ای معصومين امكان پذير است.[2]
حال اگر همين پرسش مطرح شده را اختصاص بدهيم به مسئله غيبت و ظهور امام زمان (عج) جواب اين چنين خواهد بود:
اوّلاً اين چنين فرضی را كه پرسشگر محترم مطرح كرده‌اند، فرض دست نايافتنی و هيچ وقت محقق نمی‌شود چرا كه با وجود غرایز و اميال درونی از يک طرف و شياطين جن و انس از طرف ديگر هيچ وقت انسان‌ها به طور عموم نمی‌توانند بدون نياز به امام به يک صلاح و رستگاری برسند چون بنی نوع آدم هميشه گرفتار اين وضعيت درون و وساوس شيطاني بوده است. به علاوه اين كه پيرامون وضعيت جوامع بشري در زمان غيبت روايات به خصوص داريم كه به حدّ تواتر هم رسيده كه همگي اين معنی را افاده می‌كنند كه اجتماعات بشری گرفتار فساد می‌شوند و نيمی از جمله نشانه‌های قطعی ظهور امام زمان (عج) فساد بيش از حد جوامع بشري است كه البته اين خود معلول محروميت بشريت از وجود امام ظاهر است. پس معلوم می‌شود وضعيت اجتماعات انساني در آخرالزمان به گونه‌ای خاص به سمت فساد و گمراهی پيش می‌رود به گونه‌ای كه هيچ راهی براي متوقف كردن كامل آن و اصلاح كلی آن وجود ندارد الا ظهور انسان كاملی كه مژده آن را تمام انبياء و اولياء به بشر داده‌اند.
پس نتيجه بحث اين شد كه وجود امام ضروری است به قاعده لطف، هيچ وقت بشر بی نياز از امام نخواهد بود و تا موقعی كه در سرشت انسان‌ها غرایز و اميال درونی وجود دارد و آن‌ها داراي قوه اختيار هستند، بشر نيازمند به امامی معصوم است كه او را در مسير حقيقت راهنمايی كند. لذاست كه با وضع موجود هيچ گاه جامعه‌ای كه به صلاح كامل برسد محقق نمی‌شود الا به ظهور آن منجی يگانه و اوست كه با قدرت الهی تمام بشريت را با ظهور خود و انقلاب جهانی خود به فلاح و رستگاری سوق می‌دهد.
در آخر به عنوان حسن ختام حديثی از حضرت ولی عصر (عج) نقل می‌كنيم كه در توقيع شريف آن حضرت آمده است:
«اكثروا الدّعاء بتعجيل الفرج فانّ ذلك فرجكم، برای تعجيل در امر فرج بسيار دعا كنيد كه فرج شما نيز در همين است.»[3]
براي مطالعه بيشتر به كتب ذيل مراجعه گردد:
1. انيس الموحدين، ملا محمد مهدی نراقی.
2. انسان كامل از ديدگاه نهج البلاغه، آيت الله حسن زاده آملی.
3. ادب فنای مقربان، ج 1، آيت الله جوادی آملی.
پی‌نوشت‌ها:
[1]. كشف المراد، علامه حلي، مؤسسة نشر اسلامي، چاپ 9، سال 1422، ص 492 ـ 490 و قواعد المرام، ميثم بحراني، ص 177 (مطبعة الصدر، چاپ دوم)، 1406.
[2]. آموزش عقايد، آيت الله مصباح يزدي، ص 303 ـ 304 (شركت چاپ و نشر بين الملل سازمان تبليغات اسلامي، چاپ پنجم، 1380).
[3]. احتجاج، ج 2، ص 545
( اندیشه قم )
شرح پرسش:
اگر هدف از ظهور امام زمان (عج) اصلاح جامعه و مهيا ساختن زمينه براي رسيدن به خداست، اگر اين اهداف بدون ظهور حاصل شوند، آيا جايی برای خواندن دعای فرج می‌ماند و نيازی به وجود امام زمان (عج) هست يا خير؟
پاسخ:
يكی از ادله ضرورت وجود امام «لطف» است و لطف چيزي جز هر آنچه موجب تقرب عبد به سوی خدا و دوری او از معصيت الهی نمی‌باشد و اين امر در «امامت» حاصل می‌شود. خداوند انسان را از روی فيض و رحمت خود آفريد و اراده او بر اين تعلق گرفت كه اين نوع انسان به مدارج سعادت و كمالات نهايی خود برسد و اين ممكن نيست مگر به واسطه وجود يک هادی و قائدی كه او بشر را به صلاح و سعادت راهنمايی كند و با فرض اين كه دين محمدی خاتم اديان است و پيامبر اكرم خاتم النبيين است لذا پس از او نوبت به امامت ائمه هدی می‌رسد.[1]
حال سؤال اينجاست كه جامعه‌ای را فرض كنيم كه همگی معصوم هستند و هيچ خطا و گناهی از افراد جامعه سر نمی‌زند، آيا باز هم ضرورت وجود امام الزامی است؟
در پاسخ به اين سؤال بايد گفت ضرورت وجود امام در گرو خطاپذيری نوع بشر است و اگر اين چنين جامعه‌ای را فرض كنيم ديگر نيازی به امام نيست ولكن نوع بشر به گونه‌ای خلق شده كه اين چنين جامعه‌ای ابداً محقق نمی‌شود. انسان‌ها به واسطه داشتن غرایز سركش و مرزنشناس هميشه درصدد ارضای اميال و مشتهيات درونی خود هستند. و براي اين كه به اميال درونی خود برسد غالباً از حد خود گذشته و به حقوق ديگران تجاوز می‌كند و اين خود باعث می‌شود تا باب ظلم و تجاوز در جامعه بشري هميشه باز شود و چون اين وضعيت آميخته با سرشت آدمی است و اگر او به تربيت نفس و به اصلاح درون نپردازد، هميشه جامعه گرفتار فساد و ظلم خواهد بود. لذاست كه انسان اجتماعي هميشه نيازمند رهبری آسمانی است تا او را به سمت حق و حقيقت راهنمايی كند. از طرف ديگر انسان در زندگی فردي خود نيز نيازمند امامی معصوم می‌باشد چرا كه هدف خلقت در اين است كه انسان با استعدادهايی كه در وجود خود دارد به فعليت برسد و كمالات انسانی را دارا شود و اين در گرو هدايته‌ای معصومين امكان پذير است.[2]
حال اگر همين پرسش مطرح شده را اختصاص بدهيم به مسئله غيبت و ظهور امام زمان (عج) جواب اين چنين خواهد بود:
اوّلاً اين چنين فرضی را كه پرسشگر محترم مطرح كرده‌اند، فرض دست نايافتنی و هيچ وقت محقق نمی‌شود چرا كه با وجود غرایز و اميال درونی از يک طرف و شياطين جن و انس از طرف ديگر هيچ وقت انسان‌ها به طور عموم نمی‌توانند بدون نياز به امام به يک صلاح و رستگاری برسند چون بنی نوع آدم هميشه گرفتار اين وضعيت درون و وساوس شيطاني بوده است. به علاوه اين كه پيرامون وضعيت جوامع بشري در زمان غيبت روايات به خصوص داريم كه به حدّ تواتر هم رسيده كه همگي اين معنی را افاده می‌كنند كه اجتماعات بشری گرفتار فساد می‌شوند و نيمی از جمله نشانه‌های قطعی ظهور امام زمان (عج) فساد بيش از حد جوامع بشري است كه البته اين خود معلول محروميت بشريت از وجود امام ظاهر است. پس معلوم می‌شود وضعيت اجتماعات انساني در آخرالزمان به گونه‌ای خاص به سمت فساد و گمراهی پيش می‌رود به گونه‌ای كه هيچ راهی براي متوقف كردن كامل آن و اصلاح كلی آن وجود ندارد الا ظهور انسان كاملی كه مژده آن را تمام انبياء و اولياء به بشر داده‌اند.
پس نتيجه بحث اين شد كه وجود امام ضروری است به قاعده لطف، هيچ وقت بشر بی نياز از امام نخواهد بود و تا موقعی كه در سرشت انسان‌ها غرایز و اميال درونی وجود دارد و آن‌ها داراي قوه اختيار هستند، بشر نيازمند به امامی معصوم است كه او را در مسير حقيقت راهنمايی كند. لذاست كه با وضع موجود هيچ گاه جامعه‌ای كه به صلاح كامل برسد محقق نمی‌شود الا به ظهور آن منجی يگانه و اوست كه با قدرت الهی تمام بشريت را با ظهور خود و انقلاب جهانی خود به فلاح و رستگاری سوق می‌دهد.
در آخر به عنوان حسن ختام حديثی از حضرت ولی عصر (عج) نقل می‌كنيم كه در توقيع شريف آن حضرت آمده است:
«اكثروا الدّعاء بتعجيل الفرج فانّ ذلك فرجكم، برای تعجيل در امر فرج بسيار دعا كنيد كه فرج شما نيز در همين است.»[3]
براي مطالعه بيشتر به كتب ذيل مراجعه گردد:
1. انيس الموحدين، ملا محمد مهدی نراقی.
2. انسان كامل از ديدگاه نهج البلاغه، آيت الله حسن زاده آملی.
3. ادب فنای مقربان، ج 1، آيت الله جوادی آملی.
پی‌نوشت‌ها:
[1]. كشف المراد، علامه حلي، مؤسسة نشر اسلامي، چاپ 9، سال 1422، ص 492 ـ 490 و قواعد المرام، ميثم بحراني، ص 177 (مطبعة الصدر، چاپ دوم)، 1406.
[2]. آموزش عقايد، آيت الله مصباح يزدي، ص 303 ـ 304 (شركت چاپ و نشر بين الملل سازمان تبليغات اسلامي، چاپ پنجم، 1380).
[3]. احتجاج، ج 2، ص 545
( اندیشه قم )
