پرسش :
آیا در احادیث ائمه اطهار (ع) نام و نسب ياران امام زمان (عج) آمده است؟
پاسخ :
به طور كلّی می‌توان ياران حضرت مهدی عليه السّلام را به دو گروه عام و خاصّ تقسيم كرد. ياوران عام آن حضرت عموم مردمی به شمار می‌آيند كه در عصر ظهور به ياريش برمی‌خيزند و در اجرای فرمان‌های او تا پای جان می‌كوشند. از اين رو يكی از تعاليم اسلامی اين است مردم از خدای بزرگ بخواهند آنان را از ياوران امام زمان عليه السّلام به شمار آورد. از امام صادق عليه السّلام نقل است كه می‌فرمايند: «هر كس چهل صبحگاه دعای عهد را به پيشگاه پروردگار متعال بخواند، از ياوران قائم ما خواهد بود و اگر پيش از ظهور او، بميرد خداوند او را از قبرش (برای ياری حضرت مهدی عليه السّلام) برمی‌انگيزاند.»[1]
امّا ياران خاصّ آن حضرت، افراد بسيار ممتازی به شمار می‌آيند كه امام عصر عليه السّلام به كمک آنان تمام دنيا را از عدالت پر می‌كند. درباره فضيلت اين گروه، احاديث متنوّعی وجود دارد. در منابعي هم به استناد برخي احاديث، مانند «خطبه البيان»، امام علی عليه السّلام نام، نسب و محل زندگی‌شان نيز ذكر شده است.[2]
گفتنی است هر چند دانستن نام و نشانی ياران خاصّ حضرت حجّت عليه السّلام را در فهميدن حقايق كمک می‌كند امّا حديثی را كه چنين موضوعی در آن مطرح است نمی‌توان به آسانی پذيرفت زيرا آن فقط در منابع حديثی محدودی وجود دارد و علمای حديث يا حديث شناسان نيز درباره سند روايت مذكور به نقطه يقين‌آور يا اطمينان بخشی نرسيده‌اند از اين رو صدور چنين حديثی از برخی پيشوايان معصوم عليهم السّلام احتمالی است و در اين گونه مسائل كه چه بسا افراد ناآگاه يا بد سيرتی از آن سوء استفاده می‌كنند نمی‌توان به حديث يا احاديثی كه سندشان قوی نيست اعتماد كرد.
مطلب ديگر اين كه روايت ياد شده سندهای مختلفی دارد و محتوای آن نيز از جهاتی مضطرب يعنی متفاوت و غير ثابت است مثلاً در سندی كه حديث مذكور را از امام باقر و امام صادق عليهما السّلام نقل كرده است، ياران امام عصر عليه السّلام را در قم دوازده نفر می‌شمارد[3] و در سند ديگر كه حديث را از مسند حضرت فاطمه عليها السّلام نقل می‌كند. تعداد آنان را در قم هيجده نفر می‌داند[4] و در سند سوم كه حديث را از خطبه البيان نقل كرده است، تعدادشان را در آن شهر يک نفر ذكر می‌كند.[5]
با توّجه به مطالب مذكور می‌توان گفت: درباره اين گونه روايات بايد جانب احتياط را گرفت يعنی در پذيرفتن يا ردّ آن‌ها نبايد شتاب كرد بلكه شايسته است علم آن را - به امام معصوم واگذار نمایيم. به يقين حضرت مهدی عليه السّلام كه در پرتو هدايت خداوند مردم را از اسرار هستي آگاه می‌كند، در وقت مناسبش اين موضوع را برای آنان آشكار می‌سازد تا كسی نتواند با سوء استفاده از آن، ديگران را به گمراهی بكشاند.
براي مطالعه بيشتر رجوع شود به:
1. شيخ علی حائری، الزام النّاصب، ج 2. ص 201.
2. مير جهانی، نوائب الدهور، ج 2، ص 116.
پی‌نوشت‌ها:
[1]. حسين فريدوني، امام مهدي عليه السّلام از ولادت تا ظهور، ترجمه، «الامام المهدی من المهد الی اللّهد نوشته، سيد محمد كاظم قزوينی» ص 508، نشر آفاق، چاپ دوم، 1379، (هجري شمسی).
[2]. امام مهدی عليه السّلام از ولادت تا ظهور، صص 497 - 505.
[3]. عماد زاده، زندگانی ولی عصر صاحب الزمان عليه السّلام، ص 393.
[4]. همان، ص 394.
[5]. امام مهدی عليه السّلام از ولادت تا ظهور، ص 503.
به طور كلّی می‌توان ياران حضرت مهدی عليه السّلام را به دو گروه عام و خاصّ تقسيم كرد. ياوران عام آن حضرت عموم مردمی به شمار می‌آيند كه در عصر ظهور به ياريش برمی‌خيزند و در اجرای فرمان‌های او تا پای جان می‌كوشند. از اين رو يكی از تعاليم اسلامی اين است مردم از خدای بزرگ بخواهند آنان را از ياوران امام زمان عليه السّلام به شمار آورد. از امام صادق عليه السّلام نقل است كه می‌فرمايند: «هر كس چهل صبحگاه دعای عهد را به پيشگاه پروردگار متعال بخواند، از ياوران قائم ما خواهد بود و اگر پيش از ظهور او، بميرد خداوند او را از قبرش (برای ياری حضرت مهدی عليه السّلام) برمی‌انگيزاند.»[1]
امّا ياران خاصّ آن حضرت، افراد بسيار ممتازی به شمار می‌آيند كه امام عصر عليه السّلام به كمک آنان تمام دنيا را از عدالت پر می‌كند. درباره فضيلت اين گروه، احاديث متنوّعی وجود دارد. در منابعي هم به استناد برخي احاديث، مانند «خطبه البيان»، امام علی عليه السّلام نام، نسب و محل زندگی‌شان نيز ذكر شده است.[2]
گفتنی است هر چند دانستن نام و نشانی ياران خاصّ حضرت حجّت عليه السّلام را در فهميدن حقايق كمک می‌كند امّا حديثی را كه چنين موضوعی در آن مطرح است نمی‌توان به آسانی پذيرفت زيرا آن فقط در منابع حديثی محدودی وجود دارد و علمای حديث يا حديث شناسان نيز درباره سند روايت مذكور به نقطه يقين‌آور يا اطمينان بخشی نرسيده‌اند از اين رو صدور چنين حديثی از برخی پيشوايان معصوم عليهم السّلام احتمالی است و در اين گونه مسائل كه چه بسا افراد ناآگاه يا بد سيرتی از آن سوء استفاده می‌كنند نمی‌توان به حديث يا احاديثی كه سندشان قوی نيست اعتماد كرد.
مطلب ديگر اين كه روايت ياد شده سندهای مختلفی دارد و محتوای آن نيز از جهاتی مضطرب يعنی متفاوت و غير ثابت است مثلاً در سندی كه حديث مذكور را از امام باقر و امام صادق عليهما السّلام نقل كرده است، ياران امام عصر عليه السّلام را در قم دوازده نفر می‌شمارد[3] و در سند ديگر كه حديث را از مسند حضرت فاطمه عليها السّلام نقل می‌كند. تعداد آنان را در قم هيجده نفر می‌داند[4] و در سند سوم كه حديث را از خطبه البيان نقل كرده است، تعدادشان را در آن شهر يک نفر ذكر می‌كند.[5]
با توّجه به مطالب مذكور می‌توان گفت: درباره اين گونه روايات بايد جانب احتياط را گرفت يعنی در پذيرفتن يا ردّ آن‌ها نبايد شتاب كرد بلكه شايسته است علم آن را - به امام معصوم واگذار نمایيم. به يقين حضرت مهدی عليه السّلام كه در پرتو هدايت خداوند مردم را از اسرار هستي آگاه می‌كند، در وقت مناسبش اين موضوع را برای آنان آشكار می‌سازد تا كسی نتواند با سوء استفاده از آن، ديگران را به گمراهی بكشاند.
براي مطالعه بيشتر رجوع شود به:
1. شيخ علی حائری، الزام النّاصب، ج 2. ص 201.
2. مير جهانی، نوائب الدهور، ج 2، ص 116.
پی‌نوشت‌ها:
[1]. حسين فريدوني، امام مهدي عليه السّلام از ولادت تا ظهور، ترجمه، «الامام المهدی من المهد الی اللّهد نوشته، سيد محمد كاظم قزوينی» ص 508، نشر آفاق، چاپ دوم، 1379، (هجري شمسی).
[2]. امام مهدی عليه السّلام از ولادت تا ظهور، صص 497 - 505.
[3]. عماد زاده، زندگانی ولی عصر صاحب الزمان عليه السّلام، ص 393.
[4]. همان، ص 394.
[5]. امام مهدی عليه السّلام از ولادت تا ظهور، ص 503.
