پرسش :
هنگام ولادت اميرمؤمنان امام علي ـ عليه السلام ـ ديوار كعبه شكافته شده آيا اين واقعه در منابع تاريخي اهل سنت منعكس شده است؟
پاسخ :
به نقل مورخان و محدثان مشهور ولادت امام علي ـ عليه السلام ـ در سيزدهم رجب سي سال بعد از عام الفيل در درون خانة كعبه روي داده است و جريان از اين قرار است كه: «يزيد بن قعنب گويد: من و عباس بن عبدالمطلب و گروهي از خاندان عبدالعزي در برابر خانه خدا نشسته بوديم كه ناگهان ديديم فاطمه بنت اسد، مادر اميرمؤمنان ـ عليه السلام ـ كه به آن حضرت حامله بود و نُه ماه از مدت حملش مي گذشت و دچار درد زايمان شده بود وارد شد و به درگاه خداوند عرض كرد: پروردگارا! من به تو و پيامبران و كتاب هايي كه از جانب تو فرستاده شده اند ايمان دارم و سخن جدم ابراهيم خليل را تصديق مي كنم و باور دارم كه او اين خانة والا را بنا كرده و به حق اين فرزندي كه در شكم دارم سوگند مي دهم كه وضع حمل مرا آسان كني.
يزيد بن قعنب مي گويد: در اين هنگام ديدم ديوار پشت كعبه شكافت و فاطمه وارد كعبه شد و از چشمان ما ناپديد گشت و ديوار به هم چسبيد. برخاستيم كه قفل در خانة كعبه را باز كنيم، قفل باز نشد، دانستيم كه اين رويداد به فرمان خدا رخ داده است. پس از چهار روز كه گذشت فاطمه از خانة كعبه بيرون آمد و نوزادش اميرمؤمنان ـ عليه السلام ـ را روي دست داشت و گفت: من بر زنان گذشتة تاريخ برتري يافته ام زيرا آسيه دختر مزاحم، خدا را به صورت پنهاني در جايي عبادت مي كرد كه عبادت خدا در آنجا جز از روي ناچاري سزاوار نبود، و مريم دختر عمران آن شاخة خشكيدة خرما را با دستش تكان داد تا آنكه خرمايي تازه از آن فرو ريخت و خورد. ولي من وارد خانة خدا شدم و از ميوه ها و نعمتهاي بهشتي خوردم و وقتي خواستم خارج شوم هاتفي به من گفت: فاطمه! او را علي نام بگذار، چرا كه او بلند مرتبه است و خداوند علي اعلي مي گويد نام او را از نام خودم مشتق ساختم و او را به آداب و اخلاق خودم تربيت كردم و از علوم پيچيدة خود آگاهش نمودم او كسي است كه بت ها را در خانة من مي شكند و بر بام خانه ام اذان مي گويد و مرا به مجد و بزرگواري ياد مي كند. خوشا به حال كسي كه او را دوست بدارد و از او فرمان برد و واي بر كسي كه او را دشمن بدارد و فرمانش نبرد.[1]»
شايان ذكر است كه اين رويداد با اندكي تفاوت در منابع بسياري ذكر شده است و از شگفتي هاي اين واقعة مهم تاريخي اين است كه فاطمه نه از درب خانه بلكه با شكافته شدن ديوار آن وارد كعبه گرديد تا اين رويداد عجيب دليل و برهاني روشن تر بر معجزه باشد و آيندگان نتوانند آن را پديده اي تصادفي و اتفاقي قلمداد كنند و جالب اين است كه پس از گذشت قرن ها از آن رويداد مهم و تجديد ساختمان كعبه و تعمير آن و پر كردن جاي شكاف با نقره، هنوز هم اثر شكاف بر ديوار خانه، خود را نمايان مي سازد.[2]
ولادت امام علي ـ عليه السلام ـ در كتب اهل سنت
1. حافظ ابو عبدالله محمد بن عبدالله، معروف به حاكم نيشابوري، كه همة بزرگان اهل سنت او را مورد اعتماد و استناد دانسته اند و خود از بزرگان ايشان است. در كتاب بسيار معروفش، «مستدرك صحيحين» مي گويد: روايات متواتر است كه فاطمه بنت اسد، اميرمؤمنان علي بن ابي طالب ـ كرّم الله ـ وجهه، را در خانة كعبه به دنيا آورده است.[3]
2. شاه ولي الله احمد بن عبدالرحيم دهلوي، محدث متعصب اهل سنت، در كتاب «ازالة الخفا» مي نويسد: «بي گمان روايات متواتر است در اين كه فاطمه بنت اسد، اميرالمومنين علي بن ابي طالب را در درون كعبه به دنيا آورد، بدون ترديد او در روز جمعه سيزدهم رجب، سي سال بعد از عام الفيل، در خانة كعبه به دنيا آمده است، و هرگز پيش از او يا بعد از او كسي در خانة كعبه زاده نشده است.»[4]
3. شهاب الدين ابوالثنا، سيد محمود آلوسي، صاحب تفسير آلوسي، در شرح بر قصيدة عينية عبدالباقي افندي عمري مي نويسد: ولادت اميرمؤمنان كرم الله وجهه در درون كعبه، در سراسر دنيا مشهور است و در كتابهاي هر دو فرقة شيعه و سني روايت شده است، و هرگز در مورد غير ايشان چنين فضيلتي ثابت نشده است.[5]
4. نورالدين علي بن محمد بن صباغ مكي، از دانشمندان معروف اهل سنت، مشهور به ابن صباغ مالكي در كتاب «الفصول المهمّه» با سلسله سند از ابن مغازلي، از امام سجاد ـ عليه السلام ـ مبني بر ولادت امام علي ـ عليه السلام ـ در درون خانه كعبه نقل كرده است كه: پيش از او كسي در بيت الله الحرام متولد نشد، و اين برتري ويژة اوست از سوي خداوند براي ابراز كرامت و شرافت و شكوهمندي او[6]»
منابعي از اهل سنت كه به طور صريح به شكافته شدن ديوار كعبه اشاره كرده اند:
1. محمد شريف خان شيرواني در كتاب «چوتهي كتاب» به ولادت امام علي ـ عليه السلام ـ در درون كعبه و شكافته شدن ديوار كعبه و شنيده شدن صداي هاتف غيبي تصريح كرده است.[7]
2. مولوي حافظ حكيم ظهير احمد سهسواني در كتاب «ظهير البشر» در احوال و فضائل ائمه مي نويسد:
«چون خداوند اراده نمود كه شرفي بر شرفهاي كعبه بيفزايد، ديوار كعبه را بشكافت و فاطمه بنت اسد را به درون كعبه فرا خواند و فاطمه فرزندش علي را در درون كعبه به دنيا آورد.»[8]
3. علامه حسن بن امان الله مولوي عظيم آبادي هندي، دركتاب تجهيز الجيش جريان ولادت امام علي ـ عليه السلام ـ را طبق روايت «بشائر المصطفي» از يزيد بن قعنب نقل كرده است.»[9]
4. دكتر محمد شاه قادري، دانشمند و پزشك نامي سرزمين لاهور، در كتاب «مصباح المقربين» تصريح مي كند كه اميرمؤمنان در درون كعبه متولد شد و تصريح مي كند كه مادر آن جناب در حال طواف كعبه بود كه او را درد زايمان گرفت، ديوار كعبه شكافته شد و فاطمه بنت اسد به درون كعبه فرا خوانده شد، سپس تأكيد مي كند كه هرگز چنين شرف و فضيلتي به جز اميرمؤمنان براي احدي نصيب و ميسر نشده است...[10]
بنابراين با بررسي متون تاريخي به اين نتيجه مي رسيم كه جريان ولادت امام علي ـ عليه السلام ـ و شكافته شدن ديوار كعبه در منابع متعددي از اهل سنت نقل شده است كه براي نمونه به شماري از آنها اشاره كرديم.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1ـ مصباح المقرّبين، چاپ لاهور.
2ـ مولود كعبه، چاپ ايران.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . صابري يزدي، عليرضا، هزار حديث در فضائل امام علي(ع)، ترجمه محمد رضا انصاري محلاتي، قم، دفتر انتشارات اسلامي، 1380ش، ص32ـ31؛ محمد بن فتّال نيشابوري، روضة الواعظين، قم، نشر رضي، 1386ق، ج1، ص76؛ ابي محمد الحسن بن محمد ديلمي، بيروت، مؤسسة اعلمي، ص211؛ علي بن عيسي اربلي، كشف الغمه ج1، ص59؛ شيخ طوسي، امالي، 1313، ص80؛ شيخ صدوق، علل الشرايع، ص56.
[2] . قزويني، سيد محمد كاظم، امام علي(ع) از ولادت تا شهادت، ترجمه علي كرمي، قم، دليل ما، 1379ش، ص43-41.
[3] . حافظ ابي عبدالله محمد بن عبدالله نيشابوري، مستدرك الصحيحين، حيدرآباد هندوستان، 1324، ج3، ص483؛ موسوي همداني، سيد محمد باقر، علي(ع) در كتب اهل سنت، تهران، واژة آرا، 1380ش، ص46.
[4] . شاه ولي الله دهلوي، ازالة الخفا، چاپ هند، ج2، ص251.
[5] . شهاب الدين ابوالثنا، سيد محمود آلوسي، سرح الفريده، در شرح قصيدة عينية عبدالباقي افندي، ص15؛ اردوبادي، محمد علي، مولود كعبه، ترجمه عيسي سليم پور اهري، قم، رسالت، 1378ش، ص81.
[6] . ابن صباغ مالكي، الفصول المهمه، ص14؛ اردوبادي، محمد علي، مولود كعبه ترجمه عيسي سليم پور اهري، قم، رسالت 1378، ص132.
[7] . محمد شريف خان شيرواني، چوتهي كتاب، به زبان اردو، 1935م، ص123؛ مولود كعبه، همان، ص1.
[8] . مولوي حافظ حكيم ظهير احمد سهسواني، ظهير البشر (به زبان اردو)، ص18؛ مولود كعبه، همان، ص218.
[9] . علامه حسن بن امان الله مولوي عظيم آبادي هندي. تجهيز الجيش، چاپ هند، ص110؛ مولود كعبه همان، ص222.
[10] . قادري، محمدشاه، مصباح المقربين چاپ لاهور، ص16؛ مولود كعبه، همان، ص228.
به نقل مورخان و محدثان مشهور ولادت امام علي ـ عليه السلام ـ در سيزدهم رجب سي سال بعد از عام الفيل در درون خانة كعبه روي داده است و جريان از اين قرار است كه: «يزيد بن قعنب گويد: من و عباس بن عبدالمطلب و گروهي از خاندان عبدالعزي در برابر خانه خدا نشسته بوديم كه ناگهان ديديم فاطمه بنت اسد، مادر اميرمؤمنان ـ عليه السلام ـ كه به آن حضرت حامله بود و نُه ماه از مدت حملش مي گذشت و دچار درد زايمان شده بود وارد شد و به درگاه خداوند عرض كرد: پروردگارا! من به تو و پيامبران و كتاب هايي كه از جانب تو فرستاده شده اند ايمان دارم و سخن جدم ابراهيم خليل را تصديق مي كنم و باور دارم كه او اين خانة والا را بنا كرده و به حق اين فرزندي كه در شكم دارم سوگند مي دهم كه وضع حمل مرا آسان كني.
يزيد بن قعنب مي گويد: در اين هنگام ديدم ديوار پشت كعبه شكافت و فاطمه وارد كعبه شد و از چشمان ما ناپديد گشت و ديوار به هم چسبيد. برخاستيم كه قفل در خانة كعبه را باز كنيم، قفل باز نشد، دانستيم كه اين رويداد به فرمان خدا رخ داده است. پس از چهار روز كه گذشت فاطمه از خانة كعبه بيرون آمد و نوزادش اميرمؤمنان ـ عليه السلام ـ را روي دست داشت و گفت: من بر زنان گذشتة تاريخ برتري يافته ام زيرا آسيه دختر مزاحم، خدا را به صورت پنهاني در جايي عبادت مي كرد كه عبادت خدا در آنجا جز از روي ناچاري سزاوار نبود، و مريم دختر عمران آن شاخة خشكيدة خرما را با دستش تكان داد تا آنكه خرمايي تازه از آن فرو ريخت و خورد. ولي من وارد خانة خدا شدم و از ميوه ها و نعمتهاي بهشتي خوردم و وقتي خواستم خارج شوم هاتفي به من گفت: فاطمه! او را علي نام بگذار، چرا كه او بلند مرتبه است و خداوند علي اعلي مي گويد نام او را از نام خودم مشتق ساختم و او را به آداب و اخلاق خودم تربيت كردم و از علوم پيچيدة خود آگاهش نمودم او كسي است كه بت ها را در خانة من مي شكند و بر بام خانه ام اذان مي گويد و مرا به مجد و بزرگواري ياد مي كند. خوشا به حال كسي كه او را دوست بدارد و از او فرمان برد و واي بر كسي كه او را دشمن بدارد و فرمانش نبرد.[1]»
شايان ذكر است كه اين رويداد با اندكي تفاوت در منابع بسياري ذكر شده است و از شگفتي هاي اين واقعة مهم تاريخي اين است كه فاطمه نه از درب خانه بلكه با شكافته شدن ديوار آن وارد كعبه گرديد تا اين رويداد عجيب دليل و برهاني روشن تر بر معجزه باشد و آيندگان نتوانند آن را پديده اي تصادفي و اتفاقي قلمداد كنند و جالب اين است كه پس از گذشت قرن ها از آن رويداد مهم و تجديد ساختمان كعبه و تعمير آن و پر كردن جاي شكاف با نقره، هنوز هم اثر شكاف بر ديوار خانه، خود را نمايان مي سازد.[2]
ولادت امام علي ـ عليه السلام ـ در كتب اهل سنت
1. حافظ ابو عبدالله محمد بن عبدالله، معروف به حاكم نيشابوري، كه همة بزرگان اهل سنت او را مورد اعتماد و استناد دانسته اند و خود از بزرگان ايشان است. در كتاب بسيار معروفش، «مستدرك صحيحين» مي گويد: روايات متواتر است كه فاطمه بنت اسد، اميرمؤمنان علي بن ابي طالب ـ كرّم الله ـ وجهه، را در خانة كعبه به دنيا آورده است.[3]
2. شاه ولي الله احمد بن عبدالرحيم دهلوي، محدث متعصب اهل سنت، در كتاب «ازالة الخفا» مي نويسد: «بي گمان روايات متواتر است در اين كه فاطمه بنت اسد، اميرالمومنين علي بن ابي طالب را در درون كعبه به دنيا آورد، بدون ترديد او در روز جمعه سيزدهم رجب، سي سال بعد از عام الفيل، در خانة كعبه به دنيا آمده است، و هرگز پيش از او يا بعد از او كسي در خانة كعبه زاده نشده است.»[4]
3. شهاب الدين ابوالثنا، سيد محمود آلوسي، صاحب تفسير آلوسي، در شرح بر قصيدة عينية عبدالباقي افندي عمري مي نويسد: ولادت اميرمؤمنان كرم الله وجهه در درون كعبه، در سراسر دنيا مشهور است و در كتابهاي هر دو فرقة شيعه و سني روايت شده است، و هرگز در مورد غير ايشان چنين فضيلتي ثابت نشده است.[5]
4. نورالدين علي بن محمد بن صباغ مكي، از دانشمندان معروف اهل سنت، مشهور به ابن صباغ مالكي در كتاب «الفصول المهمّه» با سلسله سند از ابن مغازلي، از امام سجاد ـ عليه السلام ـ مبني بر ولادت امام علي ـ عليه السلام ـ در درون خانه كعبه نقل كرده است كه: پيش از او كسي در بيت الله الحرام متولد نشد، و اين برتري ويژة اوست از سوي خداوند براي ابراز كرامت و شرافت و شكوهمندي او[6]»
منابعي از اهل سنت كه به طور صريح به شكافته شدن ديوار كعبه اشاره كرده اند:
1. محمد شريف خان شيرواني در كتاب «چوتهي كتاب» به ولادت امام علي ـ عليه السلام ـ در درون كعبه و شكافته شدن ديوار كعبه و شنيده شدن صداي هاتف غيبي تصريح كرده است.[7]
2. مولوي حافظ حكيم ظهير احمد سهسواني در كتاب «ظهير البشر» در احوال و فضائل ائمه مي نويسد:
«چون خداوند اراده نمود كه شرفي بر شرفهاي كعبه بيفزايد، ديوار كعبه را بشكافت و فاطمه بنت اسد را به درون كعبه فرا خواند و فاطمه فرزندش علي را در درون كعبه به دنيا آورد.»[8]
3. علامه حسن بن امان الله مولوي عظيم آبادي هندي، دركتاب تجهيز الجيش جريان ولادت امام علي ـ عليه السلام ـ را طبق روايت «بشائر المصطفي» از يزيد بن قعنب نقل كرده است.»[9]
4. دكتر محمد شاه قادري، دانشمند و پزشك نامي سرزمين لاهور، در كتاب «مصباح المقربين» تصريح مي كند كه اميرمؤمنان در درون كعبه متولد شد و تصريح مي كند كه مادر آن جناب در حال طواف كعبه بود كه او را درد زايمان گرفت، ديوار كعبه شكافته شد و فاطمه بنت اسد به درون كعبه فرا خوانده شد، سپس تأكيد مي كند كه هرگز چنين شرف و فضيلتي به جز اميرمؤمنان براي احدي نصيب و ميسر نشده است...[10]
بنابراين با بررسي متون تاريخي به اين نتيجه مي رسيم كه جريان ولادت امام علي ـ عليه السلام ـ و شكافته شدن ديوار كعبه در منابع متعددي از اهل سنت نقل شده است كه براي نمونه به شماري از آنها اشاره كرديم.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1ـ مصباح المقرّبين، چاپ لاهور.
2ـ مولود كعبه، چاپ ايران.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . صابري يزدي، عليرضا، هزار حديث در فضائل امام علي(ع)، ترجمه محمد رضا انصاري محلاتي، قم، دفتر انتشارات اسلامي، 1380ش، ص32ـ31؛ محمد بن فتّال نيشابوري، روضة الواعظين، قم، نشر رضي، 1386ق، ج1، ص76؛ ابي محمد الحسن بن محمد ديلمي، بيروت، مؤسسة اعلمي، ص211؛ علي بن عيسي اربلي، كشف الغمه ج1، ص59؛ شيخ طوسي، امالي، 1313، ص80؛ شيخ صدوق، علل الشرايع، ص56.
[2] . قزويني، سيد محمد كاظم، امام علي(ع) از ولادت تا شهادت، ترجمه علي كرمي، قم، دليل ما، 1379ش، ص43-41.
[3] . حافظ ابي عبدالله محمد بن عبدالله نيشابوري، مستدرك الصحيحين، حيدرآباد هندوستان، 1324، ج3، ص483؛ موسوي همداني، سيد محمد باقر، علي(ع) در كتب اهل سنت، تهران، واژة آرا، 1380ش، ص46.
[4] . شاه ولي الله دهلوي، ازالة الخفا، چاپ هند، ج2، ص251.
[5] . شهاب الدين ابوالثنا، سيد محمود آلوسي، سرح الفريده، در شرح قصيدة عينية عبدالباقي افندي، ص15؛ اردوبادي، محمد علي، مولود كعبه، ترجمه عيسي سليم پور اهري، قم، رسالت، 1378ش، ص81.
[6] . ابن صباغ مالكي، الفصول المهمه، ص14؛ اردوبادي، محمد علي، مولود كعبه ترجمه عيسي سليم پور اهري، قم، رسالت 1378، ص132.
[7] . محمد شريف خان شيرواني، چوتهي كتاب، به زبان اردو، 1935م، ص123؛ مولود كعبه، همان، ص1.
[8] . مولوي حافظ حكيم ظهير احمد سهسواني، ظهير البشر (به زبان اردو)، ص18؛ مولود كعبه، همان، ص218.
[9] . علامه حسن بن امان الله مولوي عظيم آبادي هندي. تجهيز الجيش، چاپ هند، ص110؛ مولود كعبه همان، ص222.
[10] . قادري، محمدشاه، مصباح المقربين چاپ لاهور، ص16؛ مولود كعبه، همان، ص228.
