پرسش :
آيا امام حسن عسکري ـ عليه السلام ـ غير از امام زمان(عج) فرزند ديگري داشته اند؟ لطفا توضيح دهيد.
پاسخ :
امام يازدهم ما شيعيان حضرت امام حسن عسکري ـ عليه السّلام ـ در سال 232 هـ . ق، در ماه ربيع الاول در شهر مدينه به دنيا آمد.[1] آن حضرت با چند تن از خلفاي عباسي معاصر بود از جمله مهتدي و معتمد عباسي.[2] هر چند برخي از نويسندگان نام چند فرزند براي امام حسن عسکري ـ عليه السّلام ـ ذکر کرده اند اما قول مشهور اين است که: از ايشان تنها يک فرزند، هم نام و هم کنيه با رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ متولد شده است. علاوه بر اين که تقسيم ميراث آن حضرت ميان مادر و برادر ايشان نيز مي تواند مؤيد قول مشهور باشد، که به آن اشاره خواهيم کرد.
گفته شد برخي از نويسندگان چند فرزند براي امام حسن عسکري ـ عليه السّلام ـ ذکر کرده اند از جمله اين فرزندان «محمد، موسي، فاطمه، عايشه، حسين و...»[3] اما به نظر مي رسد اين اقوال صحيح نباشد، چرا که:
اولاً علماي شيعه تنها فرزند امام حسن عسکري ـ عليه السّلام ـ را حضرت مهدي (عج) مي دانند و نام ديگري را ذکر نکرده اند. در اين رابطه شيخ مفيد که کتابش از اعتبار خاصي برخوردار است، مي نويسد: «امام بعد از امام حسن عسکري ـ عليه السّلام ـ فرزندش بود که هم نام و هم کنيه رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ بود و امام حسن ـ عليه السّلام ـ به جز او فرزندي نداشت نه ظاهراً و نه باطناً مادر اين فرزند کنيزي به نام نرجس بوده است.[4] کليني در کافي مي نويسد: فرزندي براي امام حسن عسکري ـ عليه السّلام ـ به دنيا آمد و او را محمد نام نهادند[5] طبرسي در اعلام الوري همين قول را ذکر کرده است ومي نويسد فردي از امام حسن عسگري ـ عليه السّلام ـ سؤال کرد: آقاي من آيا براي شما فرزندي هست؟ حضرت فرمود بله. سؤال کرد، اگر امري اتفاق بيفتد در کجا از او مي توانم سؤال کنم؟ حضرت فرمود: در مدينه.[6]
علامه مجلسي در بحارالانوار مي نويسد: اينکه حضرت مهدي (عج) برادري به نام موسي داشته باشد. اين خبر غريب است.[7]
ثانياً يک دليل تاريخي هم وجود دارد که قول مشهور را تأييد مي کند. کليني مي نويسد: معتمد عباسي چون شنيده بود که از حضرت عسکري ـ عليه السّلام ـ فرزندي باقي مانده درصدد يافتن او برآمد و دستور داد عدّه اي از قابله ها، زنان و کنيزان آن حضرت را معاينه نمايند و اگر آثار حمل در آنها مشاهده شد گزارش کنند. نقل شده است که يکي از قابله ها به کنيزي شک کرد، از طرف خليفه دستور داده شد که آن کنيز را در محلي تحت نظر قرار بدهند... سرانجام چون اثري از حمل ظاهر نشد آن کنيز آزاد گرديد.[8] معتمد براي آنکه وانمود کند که از امام حسن عسکري ـ عليه السّلام ـ فرزندي باقي نمانده و شيعيان از وجود امام بعدي نوميد گردند، دستور داد، ميراث آن حضرت ميان مادر و برادر امام حسن عسکري ـ عليه السّلام ـ تقسيم شود: اين تقسيم ارث دلالت بر اين دارد که امام حسن عسکري ـ عليه السّلام ـ فرزند ديگري نداشته اند و با توجه به اينکه خليفه نتوانسته بود امام مهدي ـ عليه السّلام ـ را پيدا کند بنابراين دستور مي دهد که ارث امام تقسيم شود. علي بن عيسي اربلي مي نويسد: شيعيان عقيده داشتند که از امام فرزندي باقي مانده است که امامت را بر عهده دارد.[9] زيرا تعدادي از آنان فرزند خردسال امام را قبلاً ديده بودند.
نتيجه گيري: عقيدة علماي شيعه بر اين است که تنها فرزند امام حسن عسکري ـ عليه السّلام ـ حضرت مهدي (عج) مي باشد، که در سال 255 هـ، متولد شده است و هم اکنون غايب هستند و به امر الهي ظهور مي کند وجهان را پر از عدل و داد خواهند کرد. اقوال ديگري که در اين رابطه هست مبني بر داشتن فرزنداني ديگر، مورد قبول علماي شيعه نيست.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. ارث، شيخ مفيد، ج 2.
2. اعلام الوري، طبرسي، ج 2.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . شيخ مفيد، الارشاد، قم، مؤسسه آل البيت(ع)، 1413ق، ج 2، ص 313.
[2] . طبرسي، اعلام الوري، قم، مؤسسه آل البيت(ع)، 1417ق، ج 2، ص 131.
[3] . حسيني، سيد محمد رضا، تاريخ اهل البيت(ع)، قم، مؤسسه آل البيت(ع)، 1410ق، ص112 به نقل از هداية المخطوطه.
[4] . شيخ مفيد، پيشين، ص 339.
[5] . کليني، کافي، تهران، مکتبه الصدوق، 1381، ج 1، ص 264.
[6] . طبرسي، پيشين، ص 251.
[7] . سيد محمد رضا حسيني، همان، ص 112 به نقل از بحارالانوار، ج 13، ص 116.
[8] . کليني، پيشين، ج 1، ص 505.
[9] . علي بن عيسي اربلي، کشف الغمه، مکتبه بني هاشمي، 1381ق، ج 3، ص 199.
امام يازدهم ما شيعيان حضرت امام حسن عسکري ـ عليه السّلام ـ در سال 232 هـ . ق، در ماه ربيع الاول در شهر مدينه به دنيا آمد.[1] آن حضرت با چند تن از خلفاي عباسي معاصر بود از جمله مهتدي و معتمد عباسي.[2] هر چند برخي از نويسندگان نام چند فرزند براي امام حسن عسکري ـ عليه السّلام ـ ذکر کرده اند اما قول مشهور اين است که: از ايشان تنها يک فرزند، هم نام و هم کنيه با رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ متولد شده است. علاوه بر اين که تقسيم ميراث آن حضرت ميان مادر و برادر ايشان نيز مي تواند مؤيد قول مشهور باشد، که به آن اشاره خواهيم کرد.
گفته شد برخي از نويسندگان چند فرزند براي امام حسن عسکري ـ عليه السّلام ـ ذکر کرده اند از جمله اين فرزندان «محمد، موسي، فاطمه، عايشه، حسين و...»[3] اما به نظر مي رسد اين اقوال صحيح نباشد، چرا که:
اولاً علماي شيعه تنها فرزند امام حسن عسکري ـ عليه السّلام ـ را حضرت مهدي (عج) مي دانند و نام ديگري را ذکر نکرده اند. در اين رابطه شيخ مفيد که کتابش از اعتبار خاصي برخوردار است، مي نويسد: «امام بعد از امام حسن عسکري ـ عليه السّلام ـ فرزندش بود که هم نام و هم کنيه رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ بود و امام حسن ـ عليه السّلام ـ به جز او فرزندي نداشت نه ظاهراً و نه باطناً مادر اين فرزند کنيزي به نام نرجس بوده است.[4] کليني در کافي مي نويسد: فرزندي براي امام حسن عسکري ـ عليه السّلام ـ به دنيا آمد و او را محمد نام نهادند[5] طبرسي در اعلام الوري همين قول را ذکر کرده است ومي نويسد فردي از امام حسن عسگري ـ عليه السّلام ـ سؤال کرد: آقاي من آيا براي شما فرزندي هست؟ حضرت فرمود بله. سؤال کرد، اگر امري اتفاق بيفتد در کجا از او مي توانم سؤال کنم؟ حضرت فرمود: در مدينه.[6]
علامه مجلسي در بحارالانوار مي نويسد: اينکه حضرت مهدي (عج) برادري به نام موسي داشته باشد. اين خبر غريب است.[7]
ثانياً يک دليل تاريخي هم وجود دارد که قول مشهور را تأييد مي کند. کليني مي نويسد: معتمد عباسي چون شنيده بود که از حضرت عسکري ـ عليه السّلام ـ فرزندي باقي مانده درصدد يافتن او برآمد و دستور داد عدّه اي از قابله ها، زنان و کنيزان آن حضرت را معاينه نمايند و اگر آثار حمل در آنها مشاهده شد گزارش کنند. نقل شده است که يکي از قابله ها به کنيزي شک کرد، از طرف خليفه دستور داده شد که آن کنيز را در محلي تحت نظر قرار بدهند... سرانجام چون اثري از حمل ظاهر نشد آن کنيز آزاد گرديد.[8] معتمد براي آنکه وانمود کند که از امام حسن عسکري ـ عليه السّلام ـ فرزندي باقي نمانده و شيعيان از وجود امام بعدي نوميد گردند، دستور داد، ميراث آن حضرت ميان مادر و برادر امام حسن عسکري ـ عليه السّلام ـ تقسيم شود: اين تقسيم ارث دلالت بر اين دارد که امام حسن عسکري ـ عليه السّلام ـ فرزند ديگري نداشته اند و با توجه به اينکه خليفه نتوانسته بود امام مهدي ـ عليه السّلام ـ را پيدا کند بنابراين دستور مي دهد که ارث امام تقسيم شود. علي بن عيسي اربلي مي نويسد: شيعيان عقيده داشتند که از امام فرزندي باقي مانده است که امامت را بر عهده دارد.[9] زيرا تعدادي از آنان فرزند خردسال امام را قبلاً ديده بودند.
نتيجه گيري: عقيدة علماي شيعه بر اين است که تنها فرزند امام حسن عسکري ـ عليه السّلام ـ حضرت مهدي (عج) مي باشد، که در سال 255 هـ، متولد شده است و هم اکنون غايب هستند و به امر الهي ظهور مي کند وجهان را پر از عدل و داد خواهند کرد. اقوال ديگري که در اين رابطه هست مبني بر داشتن فرزنداني ديگر، مورد قبول علماي شيعه نيست.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. ارث، شيخ مفيد، ج 2.
2. اعلام الوري، طبرسي، ج 2.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . شيخ مفيد، الارشاد، قم، مؤسسه آل البيت(ع)، 1413ق، ج 2، ص 313.
[2] . طبرسي، اعلام الوري، قم، مؤسسه آل البيت(ع)، 1417ق، ج 2، ص 131.
[3] . حسيني، سيد محمد رضا، تاريخ اهل البيت(ع)، قم، مؤسسه آل البيت(ع)، 1410ق، ص112 به نقل از هداية المخطوطه.
[4] . شيخ مفيد، پيشين، ص 339.
[5] . کليني، کافي، تهران، مکتبه الصدوق، 1381، ج 1، ص 264.
[6] . طبرسي، پيشين، ص 251.
[7] . سيد محمد رضا حسيني، همان، ص 112 به نقل از بحارالانوار، ج 13، ص 116.
[8] . کليني، پيشين، ج 1، ص 505.
[9] . علي بن عيسي اربلي، کشف الغمه، مکتبه بني هاشمي، 1381ق، ج 3، ص 199.
