پرسش :
لطفا درباره تاريخچه، اعضا و فعاليت هاي جامعه مدرسين حوزه علميه قم توضيح دهيد؟
پاسخ :
براي آشنايي با جامعه مدرسين حوزة علميه ابتدا تاريخچه‌اي از آغاز و فعاليت‌هاي اين مركز را بررسي خواهيم كرد و سپس كيفيت انتخاب اعضاي جامعه مدرسين مورد بررسي قرار مي دهيم.
فصل اول: تاريخچة جامعة مدسين به سه مرحلة مجزا تقسيم مي‌شود:
مرحلة اول: از زمان تأسيس تا زمان تبعيد امام خميني (ره) به تركيه و عراق.
جامعة مدرسين را جمعي از علماء و اساتيد بزرگ حوزة علميه قم در سال 1340 و با اهداف زير پايه‌گذاري كردند:
1. اصلاح و تكميل برنامه‌هاي درسي حوزه‌هاي علوم اسلامي و پرورش طلاب.
2. تحقيق در معارف و علوم اسلامي .
3. تبليغ و گسترش اسلام در داخل ايران و كشورهاي خارجي.
4. سعي در اجراي احكام و قوانين سياسي و اجتماعي، قضائي، اقتصادي و فرهنگي اسلام.
5. دفاع از اسلام و قرآن .
6. مبارزه با طاغوت و ستمگران و دفاع از حقوق محرومين و مستضعفين.
جامعة مدرسين از آغاز، يك تشكيلات كاملاً مخفي بود و به صورت پنهاني كار مي‌كرد. در سال 1342 كه مبارزات ملت مسلمان ايران به رهبري قاطعانة امام خميني (ره) و همكاري علما و طلاب علوم ديني و ساير اقشار مردم آغاز شد جامعه مدرسين كه يك تشكيلات روحاني بود، دعوت امام خميني (ره) را لبيك گفت و تمام توان خود را در تأييد و ادامة مبارزات به كار گرفت.
جامعة مدرسين در حركت علما و مراجع قم و ديگر شهرستان ها سهم بزرگي را برعهده داشت، تعدادي از اعضاي جامعه نيز در جلسات علما شركت مي‌نمودند و در هدايت و نتيجه بخش بودن جلسات نقش مهمي داشتند.
تا اين كه امام خميني (ره) در چهارم آبان ماه همان سال، طي نطقي شديد قانون كاپيتولاسيون را مورد حمله قرار دادند و بعداً طي اعلاميه‌اي آن را محكوم نمود و به همين جهت در تاريخ 13 آبانماه 1342 دوباره امام بازداشت و به تهران منتقل شد و از آنجا به تركيه و بعد از چندي به عراق تبعيد گشت.
مرحلة دوم: از زمان تبعيد تا زمان پيروزي انقلاب اسلامي
از اين زمان وظيفه جامعة مدرسين سنگين‌تر و دشوارتر شد، زيرا بايد مردم را در صحنه مبارزه نگهدارند و از حادثه تبعيد امام بهره بگيرند و برعليه شاه افشاگري كنند. اعضاي جامعة مدرسين همگام با ساير علما و طلاب و دانشگاهيان و ديگر اقشار مبارز در غياب امام خميني در دو بعد فعاليت داشتند، يكي گسترش و ترويج دائرة مرجعيت امام خميني(ره) و زنده نگه داشتن نام او و ديگري افشاگري برعليه ستمگري ها و مظالم رژيم و در انجام اين مسئوليت كاملاً فعال بودند و به وسيله نامه يا تلفن يا پيام با امام خميني (ره) در تماس بودند و از رهنمودهاي امام خميني (ره) استفاده مي‌نمودند.
مهمترين فعاليت جامعة مدرسين همگام با ساير علما و عموم اقشار مردم مبارز ايران در اين مدت عبارت بود از:
1. تماس با امام خميني به هر طريق ممكن و اخذ رهنمود؛ 2. تماس با فقها و مراجع قم و علماء بلاد و تقاضاي حمايت از مبارزات؛ 3. تهية اعلاميه در فرصت هاي مناسب و امضا گرفتن از مدرسين و اساتيد؛ 4. تكثير و پخش اعلاميه‌ها در ايران؛ 5. ايراد سخنراني در مواقع لازم؛ 6. اعزام طلاب به شهرستان ها براي سخنراني؛ 7. دعوت مردم به تعطيلي و شركت در تظاهرات. 8. پخش عكس و رسالة امام خميني (ره) و تكثير آن؛ 9. ارسال تلگراف به امام خميني (ره) و تكثير آن؛ 10. رسيدگي به اعتصاب كنندگان و خانواده زندانيان و تبعيدشدگان و شهداء؛ 11. ديدن و احوال‌پرسي از تبعيديان؛ 12. دعوت به تعطيلي حوزه و دانشگاه؛ 13. دعوت بر تحصن؛ 14. نامة سرگشاده به كميسيون حقوق بشر. 15. صدور اعلاميه مبني بر خلع شاه از سلطنت و پيشنهاد حكومت اسلامي در تاريخ 21/9/1357.
مرحله سوم: بعد از پيروزي مبارزات
دراين زمان مسئوليت جامعه مدرسين تغيير كرد و از صورت مبارزه با رژيم طاغوتي به صورت مشاركت در تأسيس و تثبيت حكومت اسلامي تبديل شد.
فصل دوم: كيفيت انتخاب اعضاي جامعة مدرسين
در سال 1340 جامعة مدرسين كه شامل اعضاي مؤسس بود، از اساتيد و استوانه‌هاي علمي حوزة علميه قم تشكيل شد و هنگامي كه فردي به عنوان كانديدا مطرح مي‌شود بعد از سنجش شخصيت علمي و تقوائي آن فرد اعضا براي پذيرش آن فرد به عنوان عضو بين خود رأي گيري مي‌كنند كه در صورت تعلق اكثريت قريب به اتفاق آراء، فرد به عنوان عضو به رسميت شناخته مي‌شود.
البته همين كه يك فردي خارج از مجمع جزء مدرسين بارز و داراي پذيرش و مقبوليت عام مي‌باشد، به عنوان كانديدا مطرح مي‌شود. اصل انتخاب عضو به صورت غيرمستقيم توسط طلاب صورت مي‌گيرد. زيرا شهرت، معروف شدن و تشكيل جلسات درس مملو امكان‌پذير نيست، مگر اين كه فرد در ميان طلاب از مقبوليت خاص برخوردار باشد.
اصولاً جامعه مدرسين يك نهاد پويا با قابليت تحول مي‌باشد و انحصار به افراد خاصي ندارد بلكه سالانه از ميان مدرسين حوزه اعضاي جديدي انتخاب مي‌كند.
فصل سوم: اسامي اعضاي جامعه مدرسين
1. حضرت آيت الله العظمي محمد فاضل لنكراني؛ 2. حضرت آيت الله العظمي ناصر مكارم شيرازي؛ 3. حضرت آيت الله علي مشكيني؛ 4. حضرت حجت الاسلام و المسلمين محمدرضا آشتياني؛ 5. حضرت آيت الله سيد محمد ابطحي؛ 6. حضرت آيت الله رضا استادي؛ 7. حضرت حجت الاسلام و المسلمين عليرضا اسلاميان؛ 8. حضرت حجت الاسلام و المسلمين محمد جعفر امامي؛ 9. حضرت آيت الله ابراهيم اميني؛ 10. حضرت آيت الله حسن تهراني؛ 11. حضرت حجت الاسلام و المسلمين محمود رضا جمشيدي؛ 12. حضرت آيت الله احمد جنتي؛ 13. حضرت حجت الاسلام و المسلمين سيد هاشم حسيني بوشهري؛ 14. حضرت حجت الاسلام و المسلمين سيد احمد خاتمي؛ 15. حضرت آيت الله سيد محسن خرازي؛ 16. حضرت آيت الله ابوالقاسم خزئلي؛ 17. حضرت آيت الله حسين راستي؛ 18. حضرت آيت الله محمود رجبي. 19. حضرت حجت الاسلام و المسلمين مهدي شب‌زنده‌دار؛ 20. حضرت آيت الله محمدعلي شرعي؛ 21. حضرت آيت الله صابري همداني؛ 22. حضرت آيت الله سيد حسن طاهري خرم آبادي؛ 23. حضرت حجت الاسلام و المسلمين محمود عبداللهي؛ 24. حضرت حجت الاسلام و المسلمين سيد محمد غروي؛ 25. حضرت حجت الاسلام و المسلمين محمد جواد فاضل؛ 26. حضرت حجت الاسلام و المسلمين محمد رضا فاكر؛ 27. حضرت حجت الاسلام و المسلمين غلامرضا فياضي؛ 28. حضرت آيت الله محمدعلي فيض گيلاني؛ 29. حضرت آيت الله سيد جعفر كريمي؛ 30. حضرت حجت الاسلام و المسلمين صادق لاريجاني؛ و حضرات آيات عظام محفوظي، محمدي گيلاني، علي اكبر مسعودي، محمدتقي مصباح يزدي، حسين مظاهري، هادي معرفت، مرتضي مقتدائي، مسلم ملكوتي، محمد مؤمن، ابوالفضل ميرمحمدي، سيد محمود شاهرودي، محمد يزدي. و حجج اسلام حسن ممدوحي، موسوي اصفهاني، علي مؤمن، عبدالنبي نمازي، ابوالقاسم وافي.
به يقين با توجه به سوابق و صلاحيتهاي چنين شخصيتهاي بر جسته اي و با توجه به مكانيزم انتخاب و تصميم گيري كه توسط اكثريت انجام مي پذيرد انتخابي كه صورت مي پذيرد و نظريه اي كه مطرح مي گردد بي شك از استحكام و اعتبار خاصي بر خوردار است و بيشترين ضريب اطمينان را براي ساير افراد ايجاد مي كند و مي تواند حجت عقلي و منطقي براي افراد باشد.
مقام معظم رهبري درباره اين نهاد مي فرمايند:
الان بحمدالله در جهت آثار فقهي شيعه واقعاً نهضتي شروع شده است هم آنچه كه در قم از طرف جامعة مدرسين انجام مي‌شود كه بهترين آنها است. ن: 1361 م الآن همين كتابها كه جامعة مدرسين منتشر مي‌كند با اين كه كتابهاي مهم و با ارزش است، ظاهراً هم خوب چاپ مي‌شود.[1]
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . حديث ولايت، رهنمودهاي مقام معظم رهبري، ج 8، ص 104 و 105.
براي آشنايي با جامعه مدرسين حوزة علميه ابتدا تاريخچه‌اي از آغاز و فعاليت‌هاي اين مركز را بررسي خواهيم كرد و سپس كيفيت انتخاب اعضاي جامعه مدرسين مورد بررسي قرار مي دهيم.
فصل اول: تاريخچة جامعة مدسين به سه مرحلة مجزا تقسيم مي‌شود:
مرحلة اول: از زمان تأسيس تا زمان تبعيد امام خميني (ره) به تركيه و عراق.
جامعة مدرسين را جمعي از علماء و اساتيد بزرگ حوزة علميه قم در سال 1340 و با اهداف زير پايه‌گذاري كردند:
1. اصلاح و تكميل برنامه‌هاي درسي حوزه‌هاي علوم اسلامي و پرورش طلاب.
2. تحقيق در معارف و علوم اسلامي .
3. تبليغ و گسترش اسلام در داخل ايران و كشورهاي خارجي.
4. سعي در اجراي احكام و قوانين سياسي و اجتماعي، قضائي، اقتصادي و فرهنگي اسلام.
5. دفاع از اسلام و قرآن .
6. مبارزه با طاغوت و ستمگران و دفاع از حقوق محرومين و مستضعفين.
جامعة مدرسين از آغاز، يك تشكيلات كاملاً مخفي بود و به صورت پنهاني كار مي‌كرد. در سال 1342 كه مبارزات ملت مسلمان ايران به رهبري قاطعانة امام خميني (ره) و همكاري علما و طلاب علوم ديني و ساير اقشار مردم آغاز شد جامعه مدرسين كه يك تشكيلات روحاني بود، دعوت امام خميني (ره) را لبيك گفت و تمام توان خود را در تأييد و ادامة مبارزات به كار گرفت.
جامعة مدرسين در حركت علما و مراجع قم و ديگر شهرستان ها سهم بزرگي را برعهده داشت، تعدادي از اعضاي جامعه نيز در جلسات علما شركت مي‌نمودند و در هدايت و نتيجه بخش بودن جلسات نقش مهمي داشتند.
تا اين كه امام خميني (ره) در چهارم آبان ماه همان سال، طي نطقي شديد قانون كاپيتولاسيون را مورد حمله قرار دادند و بعداً طي اعلاميه‌اي آن را محكوم نمود و به همين جهت در تاريخ 13 آبانماه 1342 دوباره امام بازداشت و به تهران منتقل شد و از آنجا به تركيه و بعد از چندي به عراق تبعيد گشت.
مرحلة دوم: از زمان تبعيد تا زمان پيروزي انقلاب اسلامي
از اين زمان وظيفه جامعة مدرسين سنگين‌تر و دشوارتر شد، زيرا بايد مردم را در صحنه مبارزه نگهدارند و از حادثه تبعيد امام بهره بگيرند و برعليه شاه افشاگري كنند. اعضاي جامعة مدرسين همگام با ساير علما و طلاب و دانشگاهيان و ديگر اقشار مبارز در غياب امام خميني در دو بعد فعاليت داشتند، يكي گسترش و ترويج دائرة مرجعيت امام خميني(ره) و زنده نگه داشتن نام او و ديگري افشاگري برعليه ستمگري ها و مظالم رژيم و در انجام اين مسئوليت كاملاً فعال بودند و به وسيله نامه يا تلفن يا پيام با امام خميني (ره) در تماس بودند و از رهنمودهاي امام خميني (ره) استفاده مي‌نمودند.
مهمترين فعاليت جامعة مدرسين همگام با ساير علما و عموم اقشار مردم مبارز ايران در اين مدت عبارت بود از:
1. تماس با امام خميني به هر طريق ممكن و اخذ رهنمود؛ 2. تماس با فقها و مراجع قم و علماء بلاد و تقاضاي حمايت از مبارزات؛ 3. تهية اعلاميه در فرصت هاي مناسب و امضا گرفتن از مدرسين و اساتيد؛ 4. تكثير و پخش اعلاميه‌ها در ايران؛ 5. ايراد سخنراني در مواقع لازم؛ 6. اعزام طلاب به شهرستان ها براي سخنراني؛ 7. دعوت مردم به تعطيلي و شركت در تظاهرات. 8. پخش عكس و رسالة امام خميني (ره) و تكثير آن؛ 9. ارسال تلگراف به امام خميني (ره) و تكثير آن؛ 10. رسيدگي به اعتصاب كنندگان و خانواده زندانيان و تبعيدشدگان و شهداء؛ 11. ديدن و احوال‌پرسي از تبعيديان؛ 12. دعوت به تعطيلي حوزه و دانشگاه؛ 13. دعوت بر تحصن؛ 14. نامة سرگشاده به كميسيون حقوق بشر. 15. صدور اعلاميه مبني بر خلع شاه از سلطنت و پيشنهاد حكومت اسلامي در تاريخ 21/9/1357.
مرحله سوم: بعد از پيروزي مبارزات
دراين زمان مسئوليت جامعه مدرسين تغيير كرد و از صورت مبارزه با رژيم طاغوتي به صورت مشاركت در تأسيس و تثبيت حكومت اسلامي تبديل شد.
فصل دوم: كيفيت انتخاب اعضاي جامعة مدرسين
در سال 1340 جامعة مدرسين كه شامل اعضاي مؤسس بود، از اساتيد و استوانه‌هاي علمي حوزة علميه قم تشكيل شد و هنگامي كه فردي به عنوان كانديدا مطرح مي‌شود بعد از سنجش شخصيت علمي و تقوائي آن فرد اعضا براي پذيرش آن فرد به عنوان عضو بين خود رأي گيري مي‌كنند كه در صورت تعلق اكثريت قريب به اتفاق آراء، فرد به عنوان عضو به رسميت شناخته مي‌شود.
البته همين كه يك فردي خارج از مجمع جزء مدرسين بارز و داراي پذيرش و مقبوليت عام مي‌باشد، به عنوان كانديدا مطرح مي‌شود. اصل انتخاب عضو به صورت غيرمستقيم توسط طلاب صورت مي‌گيرد. زيرا شهرت، معروف شدن و تشكيل جلسات درس مملو امكان‌پذير نيست، مگر اين كه فرد در ميان طلاب از مقبوليت خاص برخوردار باشد.
اصولاً جامعه مدرسين يك نهاد پويا با قابليت تحول مي‌باشد و انحصار به افراد خاصي ندارد بلكه سالانه از ميان مدرسين حوزه اعضاي جديدي انتخاب مي‌كند.
فصل سوم: اسامي اعضاي جامعه مدرسين
1. حضرت آيت الله العظمي محمد فاضل لنكراني؛ 2. حضرت آيت الله العظمي ناصر مكارم شيرازي؛ 3. حضرت آيت الله علي مشكيني؛ 4. حضرت حجت الاسلام و المسلمين محمدرضا آشتياني؛ 5. حضرت آيت الله سيد محمد ابطحي؛ 6. حضرت آيت الله رضا استادي؛ 7. حضرت حجت الاسلام و المسلمين عليرضا اسلاميان؛ 8. حضرت حجت الاسلام و المسلمين محمد جعفر امامي؛ 9. حضرت آيت الله ابراهيم اميني؛ 10. حضرت آيت الله حسن تهراني؛ 11. حضرت حجت الاسلام و المسلمين محمود رضا جمشيدي؛ 12. حضرت آيت الله احمد جنتي؛ 13. حضرت حجت الاسلام و المسلمين سيد هاشم حسيني بوشهري؛ 14. حضرت حجت الاسلام و المسلمين سيد احمد خاتمي؛ 15. حضرت آيت الله سيد محسن خرازي؛ 16. حضرت آيت الله ابوالقاسم خزئلي؛ 17. حضرت آيت الله حسين راستي؛ 18. حضرت آيت الله محمود رجبي. 19. حضرت حجت الاسلام و المسلمين مهدي شب‌زنده‌دار؛ 20. حضرت آيت الله محمدعلي شرعي؛ 21. حضرت آيت الله صابري همداني؛ 22. حضرت آيت الله سيد حسن طاهري خرم آبادي؛ 23. حضرت حجت الاسلام و المسلمين محمود عبداللهي؛ 24. حضرت حجت الاسلام و المسلمين سيد محمد غروي؛ 25. حضرت حجت الاسلام و المسلمين محمد جواد فاضل؛ 26. حضرت حجت الاسلام و المسلمين محمد رضا فاكر؛ 27. حضرت حجت الاسلام و المسلمين غلامرضا فياضي؛ 28. حضرت آيت الله محمدعلي فيض گيلاني؛ 29. حضرت آيت الله سيد جعفر كريمي؛ 30. حضرت حجت الاسلام و المسلمين صادق لاريجاني؛ و حضرات آيات عظام محفوظي، محمدي گيلاني، علي اكبر مسعودي، محمدتقي مصباح يزدي، حسين مظاهري، هادي معرفت، مرتضي مقتدائي، مسلم ملكوتي، محمد مؤمن، ابوالفضل ميرمحمدي، سيد محمود شاهرودي، محمد يزدي. و حجج اسلام حسن ممدوحي، موسوي اصفهاني، علي مؤمن، عبدالنبي نمازي، ابوالقاسم وافي.
به يقين با توجه به سوابق و صلاحيتهاي چنين شخصيتهاي بر جسته اي و با توجه به مكانيزم انتخاب و تصميم گيري كه توسط اكثريت انجام مي پذيرد انتخابي كه صورت مي پذيرد و نظريه اي كه مطرح مي گردد بي شك از استحكام و اعتبار خاصي بر خوردار است و بيشترين ضريب اطمينان را براي ساير افراد ايجاد مي كند و مي تواند حجت عقلي و منطقي براي افراد باشد.
مقام معظم رهبري درباره اين نهاد مي فرمايند:
الان بحمدالله در جهت آثار فقهي شيعه واقعاً نهضتي شروع شده است هم آنچه كه در قم از طرف جامعة مدرسين انجام مي‌شود كه بهترين آنها است. ن: 1361 م الآن همين كتابها كه جامعة مدرسين منتشر مي‌كند با اين كه كتابهاي مهم و با ارزش است، ظاهراً هم خوب چاپ مي‌شود.[1]
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . حديث ولايت، رهنمودهاي مقام معظم رهبري، ج 8، ص 104 و 105.
