پرسش :
آيا شخصيت حضرت مهدي ـ عليه السّلام ـ در قرآن بيان شده است؟
پاسخ :
بدون شك از نظر جامعه اسلامي كليه مفاهيم و معتقدات اصيل اسلامي ريشه در كلام الهي دارند و عقيده به ظهور امام زمان ـ عليه السّلام ـ صورت كلي و مايه اساسي آن در كتاب خدا (قرآن كريم) تجلّي يافته، و اين كتاب بزرگ آسماني فرارسيدن آن روز مبارك و فرخنده را به تمام پيروان بشارت داده است.
در قرآن كريم آيات متعددي در شأن حضرت مهدي ـ عليه السّلام ـ وارد شده است كه مفسران واقعي وحي الهي امامان معصوم ـ عليهم السّلام ـ تفسير، تأويل و تطبيق اين آيات را بر وجود مقدس امام زمان ـ عليه السّلام ـ و حكومت جهاني آن امام عدالت گستر، بيان نموده‌اند كه ذكر همه اين آيات در اين مختصر نمي‌گنجد، پيرامون اين آيات، كتب مختلفي تأليف شده كه همه مطالب كتاب يا بخشي از مطالب آن به اين موضوع اختصاص يافته است، به عنوان نمونه پاره‌اي از اين آيات بيان مي‌شوند:
1. سورة نور آية 55:
«وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَ ليمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضي لَهُمْ وَ لَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْناً يَعْبُدُونَنِي لا يُشْرِكُونَ بِي شَيْئاً وَ مَنْ كَفَرَ بَعْدَ ذلِكَ فَأُولئِكَ هُمُ الْفاسِقُونَ»
«خداوند كساني از شما را كه ايمان آوردند و اعمال شايسته انجام دادند، وعده فرمود كه آنان را قطعاً در زمين خليفه خواهد كرد، همان طور كه كساني را كه پيش از آنان بودند به خلافت گمارد، و قطعاً بر ايشان دين‌شان را مستقر خواهد نمود، ديني كه برايشان آن را پذيرفت، و قطعاً آنان را پس از خوف‌شان به حالت امنيت دگرگون مي‌كند به جهت آن كه مرا عبادت كنند و چيزي را با من شريك نگردانند، و هر كه بعد از آن كفر ورزد، پس قطعاً آنان كافرند.
2. سورة انبياء آية 105:
«وَ لَقَدْ كَتَبْنا فِي الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُها عِبادِيَ الصَّالِحُونَ، ما در «زبور» داود از پس ذكر (تورات) نوشته‌ايم كه سرانجام زمين را بندگان شايسته ما به ارث مي برند و صاحب شوند.
3. سوره قصص آية 5:
«وَ نُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوارِثِينَ، ما مي‌خواهيم تا به مستضعفان زمين نيكي كنيم يعني آنان را پيشوايان سازيم و ميراث بران زمين.
4. سورة مائده آية 54:
« يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا مَنْ يَرْتَدَّ مِنْكُمْ عَنْ دِينِهِ فَسَوْفَ يَأْتِي اللَّهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَ يُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْكافِرِينَ يُجاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ لا يَخافُونَ لَوْمَةَ لائِمٍ... «اي مؤمنان! هر كس از شما از دين خويش برگردد (زياني به دين خدا نخواهد رسانيد؛ زيرا كه خداوند دين خود را بي‌ياور نخواهد گذاشت بلكه او مردمي پديد خواهد آورد كه ايشان را دوست دارد و ايشان او را دوست مي‌دارند، آن مردم با مؤمنان خوش رفتار، و نرم‌خو خواهند بود و با كافران سخت‌گير و بي‌گذشت، و آنان همواره مي‌كوشند و در راه خدا جهاد مي‌كنند و از سرزنش هيچ سرزنش‌گري باكي نخواهند داشت.
5. سورة توبه آية 33:
«هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدي وَ دِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَي الدِّينِ كُلِّهِ وَ لَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ، او آن خداست كه رسول خويش را براي راهنمايي و دين حق فرستاد تا آن دين را پيروز گرداند بر همه دين‌هاي ديگر، هر چند بر مشركان دشوار آيد.
6. سورة هود آية 86 :
«بَقِيَّتُ اللَّهِ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ، بقيّة اله (ذخيره الهي) براي شما مردم، اگر مؤمن باشيد از هر چيز و هر كس ديگر بهتر است.
اين آيات و پاره‌اي ديگر از آيات قرآن كريم به مهدي موعود و مسائل و رخدادهاي آخر الزمان و وقايع مقان ظهور و پس از آن تفسير شده اند.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. معجم احاديث امام مهدي ـ عليه السلام ـ ، جزء پنجم، مؤلف: هيئة علمية در مؤسسه ي معارف اسلامي.
2. خورشيد مغرب، محمد رضا حكيمي.
3. در انتظار ققنوس، ترجمه و تحقيق، مهدي عليزاده.
4. حكومت جهاني حضرت مهدي (عج) از ديدگاه قرآن و عترت، محمود شريعت زاده خراساني.
5. اثبات مهدويت از ديدگاه قرآن، علي صفايي كاشاني.
6. المحجة فيما نَزَل في القائم الحجة، سيد هاشم بحراني.
7. حكومت جهاني مهدي (عج)، آيت الله مكارم شيرازي.
بدون شك از نظر جامعه اسلامي كليه مفاهيم و معتقدات اصيل اسلامي ريشه در كلام الهي دارند و عقيده به ظهور امام زمان ـ عليه السّلام ـ صورت كلي و مايه اساسي آن در كتاب خدا (قرآن كريم) تجلّي يافته، و اين كتاب بزرگ آسماني فرارسيدن آن روز مبارك و فرخنده را به تمام پيروان بشارت داده است.
در قرآن كريم آيات متعددي در شأن حضرت مهدي ـ عليه السّلام ـ وارد شده است كه مفسران واقعي وحي الهي امامان معصوم ـ عليهم السّلام ـ تفسير، تأويل و تطبيق اين آيات را بر وجود مقدس امام زمان ـ عليه السّلام ـ و حكومت جهاني آن امام عدالت گستر، بيان نموده‌اند كه ذكر همه اين آيات در اين مختصر نمي‌گنجد، پيرامون اين آيات، كتب مختلفي تأليف شده كه همه مطالب كتاب يا بخشي از مطالب آن به اين موضوع اختصاص يافته است، به عنوان نمونه پاره‌اي از اين آيات بيان مي‌شوند:
1. سورة نور آية 55:
«وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَ ليمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضي لَهُمْ وَ لَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْناً يَعْبُدُونَنِي لا يُشْرِكُونَ بِي شَيْئاً وَ مَنْ كَفَرَ بَعْدَ ذلِكَ فَأُولئِكَ هُمُ الْفاسِقُونَ»
«خداوند كساني از شما را كه ايمان آوردند و اعمال شايسته انجام دادند، وعده فرمود كه آنان را قطعاً در زمين خليفه خواهد كرد، همان طور كه كساني را كه پيش از آنان بودند به خلافت گمارد، و قطعاً بر ايشان دين‌شان را مستقر خواهد نمود، ديني كه برايشان آن را پذيرفت، و قطعاً آنان را پس از خوف‌شان به حالت امنيت دگرگون مي‌كند به جهت آن كه مرا عبادت كنند و چيزي را با من شريك نگردانند، و هر كه بعد از آن كفر ورزد، پس قطعاً آنان كافرند.
2. سورة انبياء آية 105:
«وَ لَقَدْ كَتَبْنا فِي الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُها عِبادِيَ الصَّالِحُونَ، ما در «زبور» داود از پس ذكر (تورات) نوشته‌ايم كه سرانجام زمين را بندگان شايسته ما به ارث مي برند و صاحب شوند.
3. سوره قصص آية 5:
«وَ نُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوارِثِينَ، ما مي‌خواهيم تا به مستضعفان زمين نيكي كنيم يعني آنان را پيشوايان سازيم و ميراث بران زمين.
4. سورة مائده آية 54:
« يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا مَنْ يَرْتَدَّ مِنْكُمْ عَنْ دِينِهِ فَسَوْفَ يَأْتِي اللَّهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَ يُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْكافِرِينَ يُجاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ لا يَخافُونَ لَوْمَةَ لائِمٍ... «اي مؤمنان! هر كس از شما از دين خويش برگردد (زياني به دين خدا نخواهد رسانيد؛ زيرا كه خداوند دين خود را بي‌ياور نخواهد گذاشت بلكه او مردمي پديد خواهد آورد كه ايشان را دوست دارد و ايشان او را دوست مي‌دارند، آن مردم با مؤمنان خوش رفتار، و نرم‌خو خواهند بود و با كافران سخت‌گير و بي‌گذشت، و آنان همواره مي‌كوشند و در راه خدا جهاد مي‌كنند و از سرزنش هيچ سرزنش‌گري باكي نخواهند داشت.
5. سورة توبه آية 33:
«هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدي وَ دِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَي الدِّينِ كُلِّهِ وَ لَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ، او آن خداست كه رسول خويش را براي راهنمايي و دين حق فرستاد تا آن دين را پيروز گرداند بر همه دين‌هاي ديگر، هر چند بر مشركان دشوار آيد.
6. سورة هود آية 86 :
«بَقِيَّتُ اللَّهِ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ، بقيّة اله (ذخيره الهي) براي شما مردم، اگر مؤمن باشيد از هر چيز و هر كس ديگر بهتر است.
اين آيات و پاره‌اي ديگر از آيات قرآن كريم به مهدي موعود و مسائل و رخدادهاي آخر الزمان و وقايع مقان ظهور و پس از آن تفسير شده اند.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. معجم احاديث امام مهدي ـ عليه السلام ـ ، جزء پنجم، مؤلف: هيئة علمية در مؤسسه ي معارف اسلامي.
2. خورشيد مغرب، محمد رضا حكيمي.
3. در انتظار ققنوس، ترجمه و تحقيق، مهدي عليزاده.
4. حكومت جهاني حضرت مهدي (عج) از ديدگاه قرآن و عترت، محمود شريعت زاده خراساني.
5. اثبات مهدويت از ديدگاه قرآن، علي صفايي كاشاني.
6. المحجة فيما نَزَل في القائم الحجة، سيد هاشم بحراني.
7. حكومت جهاني مهدي (عج)، آيت الله مكارم شيرازي.
