پرسش :
راز استغفار پيامبر اكرم(صلی الله علیه و آله و سلم) و ائمه معصومين(علیهم السلام) چيست؟
پاسخ :
اين مسأله چگونه با عصمت آنان سازگار است؟ به عبارت ديگر با اينكه پيامبران و ائمه(ع) معصوم بودند و مرتكب گناه نمىشدند، پس چرا در دعاهايشان از فزونى گناه استغفار مىكردند؟
استغفار و توبه داراى مراتب و درجاتى متناسب با عاملان آن است. توبه گنهكاران از گناه است و توبه اهل سلوك از پرداختن به غير خدا و توجه به غير حق مىباشد. توبه و استغفار اولياى الهى و معصومان نيز مرتبهاى بالاتر دارد. آنان چون مستغرق در ذات جميل الهى اند و توجه به مقام ربوبى- كه كمال مطلق است- دارند، وقتى به خود و اعمال خويش مىنگرند با تمام عظمت و بزرگى آن اعمال، آنها را در برابر عظمت بى نهايت الهى بسيار كوچك و مايه سرافكندگى و شرمندگى مىبينند. مانند آنكه مهمترين دارايىاش مقدارى آب گلآلود بود و آن را براى سلطان هديه برد و چون فر و شكوه شاهى را بديد از آنچه آورده بود سخت شرمسار و سرافكنده گرديد.
آرى امام على (ع) همان عبادتى را كه افضل از عبادت ثقلين است در برابر جمال و جلال الهى، برگ سبز درويش مىبيند و سر به زير مىافكند و اين خود يكى از عالىترين مراتب عبوديت مطلقه و فناى فى الله است.
از طرف ديگر امام راحل در كتاب «آداب الصلاه» در شرح حديث نبوى «ليغان على قلبى وانى لاستغفرالله كل يوم سبعين مره» فرمودهاند: روبهرو شدن با برخى مانند ابوجهلها و ابوسفيانها موجب كدورت مىشدند و بر قلب پيامبر (ص) زنگار مىزدند. از اين رو حضرتش براى زدودن اين زنگار استغفار مىفرستد.
از اين رو مىتوان گفت استغفار براى اولياى الهى بيشتر جنبه دفع دارد و براى ما جنبه رفع دارد يعنى ما استغفار مىكنيم تا لغزشهايى كه مرتكب شدهايم بخشيده شود و آنها استغفار مىكنند تا نلغزند و اصلًا گناه سراغ آنها نيايد علاوه بر اينكه نفس استغفار، براى ايشان عبادت است. آن بزرگان با عبادت و اطاعت درجات عصمت خويش را شدت مىبخشند لذا استغفار و توبه در بالا رفتن درجات عصمت آنها دخالت دارد.
پرسمان
اين مسأله چگونه با عصمت آنان سازگار است؟ به عبارت ديگر با اينكه پيامبران و ائمه(ع) معصوم بودند و مرتكب گناه نمىشدند، پس چرا در دعاهايشان از فزونى گناه استغفار مىكردند؟
استغفار و توبه داراى مراتب و درجاتى متناسب با عاملان آن است. توبه گنهكاران از گناه است و توبه اهل سلوك از پرداختن به غير خدا و توجه به غير حق مىباشد. توبه و استغفار اولياى الهى و معصومان نيز مرتبهاى بالاتر دارد. آنان چون مستغرق در ذات جميل الهى اند و توجه به مقام ربوبى- كه كمال مطلق است- دارند، وقتى به خود و اعمال خويش مىنگرند با تمام عظمت و بزرگى آن اعمال، آنها را در برابر عظمت بى نهايت الهى بسيار كوچك و مايه سرافكندگى و شرمندگى مىبينند. مانند آنكه مهمترين دارايىاش مقدارى آب گلآلود بود و آن را براى سلطان هديه برد و چون فر و شكوه شاهى را بديد از آنچه آورده بود سخت شرمسار و سرافكنده گرديد.
آرى امام على (ع) همان عبادتى را كه افضل از عبادت ثقلين است در برابر جمال و جلال الهى، برگ سبز درويش مىبيند و سر به زير مىافكند و اين خود يكى از عالىترين مراتب عبوديت مطلقه و فناى فى الله است.
از طرف ديگر امام راحل در كتاب «آداب الصلاه» در شرح حديث نبوى «ليغان على قلبى وانى لاستغفرالله كل يوم سبعين مره» فرمودهاند: روبهرو شدن با برخى مانند ابوجهلها و ابوسفيانها موجب كدورت مىشدند و بر قلب پيامبر (ص) زنگار مىزدند. از اين رو حضرتش براى زدودن اين زنگار استغفار مىفرستد.
از اين رو مىتوان گفت استغفار براى اولياى الهى بيشتر جنبه دفع دارد و براى ما جنبه رفع دارد يعنى ما استغفار مىكنيم تا لغزشهايى كه مرتكب شدهايم بخشيده شود و آنها استغفار مىكنند تا نلغزند و اصلًا گناه سراغ آنها نيايد علاوه بر اينكه نفس استغفار، براى ايشان عبادت است. آن بزرگان با عبادت و اطاعت درجات عصمت خويش را شدت مىبخشند لذا استغفار و توبه در بالا رفتن درجات عصمت آنها دخالت دارد.
پرسمان
