پرسش :

درباره بهداشت ظروف مواد غذايی توضیح دهید؟

پاسخ :
ظروف ملامينی:
اين ظروف بايد دارای مُهر استاندارد يا پروانه ساخت از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی باشند، در غير اين صورت احتمال دارد که از کربنات کلسيم در تهيه آن استفاده شده باشد که کاملاً خطرناک است. ظروف ملامين تقلبی اغلب در واحد حجم دارای وزن کمتری هستند يعنی سبک‏ترند. جهت برّاق بودن ظروف ملامين از پوششی به نام «گليزر» استفاده می‏شود که مانند لعاب عمل کرده و باعث براقيت ظرف می‏شود. بديهی است در صورت مناسب نبودن گليزر يا استفاده طولانی‏مدت ممکن است اين پوشش آسيب ببيند.
ظروف ملامين را نبايد با اجسام خشن مانند سيم ظرفشويی شست، چون خش برمی‏دارند. همچنين هنگام بريدن ميوه بايد مراقب باشيد تا چاقوی تيز با ظروف برخورد نکند و باعث از بين رفتن لعاب محافظ نشود که در اين صورت ميکروب‏ها به راحتی به ظروف نفوذ می‏کنند و در نوبت‏های استفاده بعدی موجب آلودگی غذاها می‏شوند. همچنين مرور زمان ممکن است باعث از بين رفتن کيفيت اين ظروف و يا لب‏پر شدن آنها شود.
به دليل نفوذ ميکروب‏ها، استفاده از ملامين‏های ترک‏دار و کهنه توصيه نمی‏شود.

ظروف بلوری:
ظروف بلوری مشکلی برای سلامتی ايجاد نمی‏کنند و به راحتی آلوده نمی‏شوند. از بدنه و خارج از ظروف هم به محتويات داخل ظروف ديد کافی وجود دارد که اينها از محاسن اين ظروف است. اما هنگام استفاده از اين ظروف به خاطر داشته باشيد که نبايد آنها را روی حرارت مستقيم قرار دهيد. همچنين اين ظروف نبايد در معرض شوک حرارتی قرار گيرند يعنی نبايد آنها را بلافاصله سرد و يا گرم کرد. برای شستشو می‏توان در آب ولرم به همراه انواع شوينده‏ها استفاده کرد. اگر لب‏پَر شوند، موجب تجمع ميکروب‏ها می‏شوند و ديگر نبايد مورد استفاده قرار گيرند.

ظروف پيرکس:
ظروف پيرکس در برابر حرارت مقاومت زيادی داشته و ترک نمی‏خورند. اين خاصيت باعث می‏شود که ظروف پيرکس علاوه بر سرو غذا، در پخت و پز نيز مورد استفاده قرار گيرند. ظروف شيشه‏ای به دليل اينکه با ماده غذايی واکنش ندارند و مقاوم به حرارت بوده و به راحتی قابل شستشو و ضد عفونی هستند، جزء بهترين ظروف می‏باشند.

ظروف چينی:
ظروف چينی يکی از سالم‏ترين ظروف غذاخوری هستند. در حقيقت اين ظروف لعاب‏دار هستند و تا زمانی که ظرف آسيب فيزيکی نديده باشد، مقاوم است و به محض لب‏پر شدن، بهتر است از استفاده آن خودداری شود.
در شستشوی ظروف چينی بهتر است از سفيدکننده‏ها و اجسام خشن مانند سيم ظرفشويی استفاده نشود تا جلای لعاب از بين نرود. چينی‏ها بر خلاف جنس‏هايی مانند بلور در تماس با غذای داغ زود داغ نمی‏شوند و همچنين با سرد و گرم شدن به راحتی نمی‏شکنند.

ظروف تفلونی:
يکی از پوشش‏های مقاوم به حرارت تفلون می‏باشد که در حقيقت پوششی به روی ظروف آهنی است. نوع و ضخامت پوشش تفلون در کارآيی آن بسيار مهم است. بنابراين بايد از استفاده از ظروف تفلونی که لايه داخلی آنها آسيب ديده اجتناب کرد و نبايد اين ظروف را مجددا بازسازی کرد. برای شستشوی اين ظروف حتما از ابر استفاده کنيد و قاشق فلزی را هم به ته ظرف تفلونی نکشيد و برای اين کار از قاشق‏های تفلون يا چوبی استفاده کنيد.
در مورد ظروف تفلون توجه به اين نکته ضروری است که تنها ظروفی که در کارخانه‏هايی با مجوز پروانه ساخت از وزارت بهداشت توليد می‏شوند، استاندارد و بهداشتی هستند.

ظروف يک بار مصرف و پلاستيکی:
با توجه به تنوع بسيار زياد مواد اوليه پلاستيکی، هر ظرفی برای مصرف غذا مناسب نيست. بهترين توصيه اين است که از ظروف پلاستيکی تهيه شده از مواد نو و ترجيحا سفيدرنگ استفاده شود.
استفاده از ليوان‏های يک بار مصرف که بی‏رنگ و شفاف هستند برای نوشيدنی‏های داغ مانند قهوه و چای مناسب نيستند و باعث ايجاد عوارض در انسان می‏شود.
هنگام استفاده از ظروف يک بار مصرف رنگی، احتياط بيشتری لازم است چرا که جنس اين ظروف به گونه‏ای است که توانايی نگهداری رنگ را ندارند و هنگام تماس با چای يا غذای داغ رنگ حل می‏شود و يک لايه از آن وارد غذا يا چای می‏شود.

منابع:
1ـ «بهداشت و ايمنی مواد غذايی»، تأليف: دکتر سوسن محمودی و همکاران.
2ـ «نشريه سلامت»، شماره 30، پانزدهم مرداد 1384.